اکنون استاندار فارس می گوید که «بحران آب مشکل اصلی فارس است». تا همین جای کار وضع در برخی نقاط فارس به فیلم های هالیوودی شباهت پیدا کرده است؛ فیلم هایی که گذری به آینده می زنند و انسان هایي را نشان می دهند که درمانده و با تنپوش های کهنه به دنبال قطره ای آب برای نوشیدن می گردند.

این فیلم ها البته می توانند تصویری از آینده فارس هم باشند. چه اینکه وزیر نیرو یک بار گفته بود، بحران آب بقای تمدن ایرانی را تهدید میکند و استاندار فارس اکنون می گوید «مشکل اصلی فارس، بحران آب است».

اما راهکاری که او و مجموعه مدیران فارس اندیشیده اند، بسیاری را نگران کرده، مبادا به جای حل مشکل، بحران را دو چندان کند؛ محمد علی افشانی می گوید «طرح انتقال آب از خلیج فارس به استان فارس در شورای عالی آب کشور مطرح میشود». البته حرف انتقال آب از خلیج فارس به فارس، حرف امروز و دیروز نیست؛ از زمانی که برخی مسئولان استان سخنانی از این دست به زبان آوردند، مخالفت کارشناسان و دوستداران محیط زیست هم شروع شد؛ کسانی که از «پیامدهای جبران ناپذیر این طرح» ابراز نگرانی می کنند؛ اکنون پرسش اینجاست که چرا به جای اینکه مسئولان دست به کار حفظ منابع آب موجود شوند و فکری برای نگهداشت آب و جلوگیری از هدررفت آن در بخش کشاورزی کنند، سخن از طرح پر هزینه و سختی به میان می آورند که پیامدهای اجرای آن می تواند مشکلات را بیشتر کند؟
آب در کوزه و ما تشنه لبان؟
«بعد از 2 ماه از حضورم در فارس متوجه شدم که در این استان نه با مشکل آب بلکه با بحران آب مواجه هستیم و بنابراین طی مکاتبات مختلف از معاون اول رئیس جمهوری دعوت کردیم که برای حل این مشکل به فارس سفر کند.

سرانجام این سفر انجام شد و معاون رئیس جمهور به اتفاق وزیران نیرو و کشاورزی برای بررسی وضعیت آب فارس به این استان آمدند. مقرر شد موضوع آب استان در شورای عالی آب کشور بررسی شود و این اتفاق در آینده نه چندان دور روی میدهد. ما نیز پیشنهادهایی برای طرح در این شورا ارائه کردیم که از جمله آن میتوان به شیرین کردن آب خلیج فارس و انتقال آن به شهرستانهای نزدیک دریا، آبخیزداری و پایان سدهای نیمه تمام اشاره کرد».

اين سخن استاندار فارس است؛ اما تنها او نیست که از این طرح دفاع می کند. برخی نمایندگان فارس هم بر این باور هستند که با آوردن آب دریا به فارس هم می توان مشکل آب شرب این استان را حل کرد و هم برای صنعت از این آب استفاده کرد. ضمن اینکه در برخی استان های دیگر کشور همچون یزد، طرح انتقال آب خلیج فارس در حال اجراست و برخی در فارس بر این باور هستند که این استان نباید از یزد و کرمان عقب بماند. به ویژه اینکه بسیاری معتقدند با ادامه وضع کنونی و برداشت
بی رویه از منابع آب زیرزمینی در فارس، آینده این استان از نظر اقلیمی چندان متفاوت از استانهای خشک و بیابانی یزد و کرمان نخواهد بود. ضمن اینکه کشورهای خشک و
بی آب و علفی همچون قطر، امارات متحده عربی و بحرین سال هاست که با کاربرد دستگاههای شیرین سازی آب، آب خلیج فارس را برای شرب و همچنین تامین آب مورد نیاز فضای سبز غیرطبیعی که ایجاد کرده اند، مورد استفاده قرار می دهند. اینک برخی برای فارس که استانی است نیمه مرطوب و آب و هوایی معتدل دارد، نسخه ای می پیچند که در اقلیم های خشک استفاده می شود. هرچند جای پرسش است که چرا این «آینده نگری» پیش از ابتلای فارس به خشکسالی و وضع کنونی وجود نداشت و چرا همین الان منابع آب استان حفظ نمی شود.

به عبارت دیگر، فارس این روزها به استانی درمانده می ماند که برای دست و پا کردن آب مورد نیاز اهالی خود باید از همه راهکارهای ممکن استفاده کند. خشکیدن تالاب ها و رسیدن عمق چاهها به بیش از 600 متر تقریبا همه را به این نتیجه رسانده که فارس تا مدت کوتاهی دیگر، آب خوردن هم نخواهد داشت.

محمدرضا رضایی نماینده جهرم و رئیس کمیسیون عمران مجلس جزو کسانی است که پیش از این از طرح انتقال آب خلیج فارس به فارس حمایت کرده است. به باور این نماینده مجلس، می توان با انتقال آب از خلیج فارس به استان به راهکاری پایدار برای نجات استان از بحران بی آبی دست پیدا کرد.

رضایی گفته است: «انتقال آب از دریا برای کشاورزی به صرفه نیست ولی برای شرب و صنعت تنها راه موجود استفاده از آب دریا است. به خاطر نزدیکی به خلیج فارس و شیب مناسب زمین، شرایط مناسبی برای اجرا طرح انتقال آب وجود دارد؛ انتظارمان از مدیریت آب استان هم این است که در این زمینه فعالانه کار کنند.»
اینک باید پرسید آیا نمی توان منابع آب موجود را حفظ کرد تا اینکه دست به اجرای طرحی زد که هم پر هزینه است و هم نتایج اجرای آن معلوم؟
شورترین و آلوده ترین دریای جهان
جز کشورهای خلیج فارس، برخی کشورهای دیگر هم از آب دریا برای شرب استفاده می کنند. برای نمونه برخی کشورهای دچار خشکسالی در اطراف دریای مدیترانه از شیرین سازی آب دریا استفاده می کنند و همچنین ایالت کالیفرنیای آمریکا که با خشکسالی شدیدی دست و پنجه نرم می کند، به استفاده از این روش روی آورده است.

اما آنچه باعث می شود برخی متخصصان نسبت به این طرح در فارس ابراز نگرانی کنند، نوع آب خلیج فارس است. خلیج فارس به خاطر قرار گرفتن در بن بست آبی، شورترین آب جهان را دارد؛ ضمن اینکه به خاطر برداشت گسترده منابع نفتی آن و البته پیشینه حوادثی مانند جنگ های ایران و عراق و جنگ عراق و کویت که باعث تخریب بسیاری از دکل های نفتی و وارد شدن نفت به این دریا شد، آلودهترین پهنه آبی جهان هم به شمار می رود. برای همین برخی کارشناسان می پرسند، پساب، نمک و مواد آلودهای که از شيرين سازي این آب باقی می ماند را باید چه کار کرد.

برگرداندن آن به خلیج فارس که می تواند بحران زیست محیطی در این دریا را تشدید کند و ایجاد جایی برای انبار کردن کوهی از این نمک ها هم دشواری های خاص خود را دارد. هم اکنون البته 90 درصد دستگاه های آب شیرین کن جهان در حاشیه خلیج فارس و در کشورهای عربی قرار گرفته اند و نمک های باقی مانده را به این دریا می ریزند که به نظر می رسد آینده دشواری را پیش روی خلیج فارس و زیندگان آن تحمیل کند. شوری آب خلیج فارس به 40 هزار گرم در هر لیتر میرسد. از آنجا که خلیج فارس در تنگه قرار گرفته و گردش آب در آن هر 4 سال یکبار رخ می دهد شورترین آب را در میان دریاهای جهان دارد. اما آیا بحران آب در فارس به قدری است که نمی توان راهکار بهتری اندیشید؟ هم اکنون 95 درصد آب فارس صرف کشاورزی می شود، 3 درصد صرف صنعت و 2 درصد صرف آب شرب.

برای نمونه، طبق اعلام حمزه ولوی، مدیرکل محیط زیست فارس همین الان پتروشیمی شیراز سالانه 10 میلیون مترمکعب و پالايشگاه سالانه 3 میلیون و 500 هزار مترمکعب آب مصرف می کند، با یک حساب سرانگشتی ساده می توان برآوردی از آبی که سالانه در فارس برداشت میشود به دست داد. اینک باید پرسید که آیا نمی توان همین منابع را حفظ کرد؟ برای نمونه چرا مسئولان از اجرای طرحی به بزرگی و پر هزینهای انتقال آب خلیج فارس به فارس سخن به میان می آورند ولی برای تغییر الگوی کشت و پرداخت هزینه نکاشتن به کشاورزان اقدام نمیکنند تا منابع موجود حفظ شود؟
نمونه دیگر آن استفاده از پساب شهری برای آبیاری فضای سبز است؛ اما ساخت تصفیه خانه شماره 2 شیراز سال هاست که در بحران اعتباری به سر می برد، با اینکه 80 درصد پیشرفت فیزیکی دارد. اینک چرا مسئولان برای بازگرداندن بخشی از آبی که در شیراز مورد استفاده قرار می گیرد، اقدام به تامین اعتبار این پروژه و تکمیل آن نمی کنند؟
فارس به راستی در کدام مسیر در حرکت است؟

منبع: خبرجنوب