اهمیت محیط زیست تالاب بزرگ بختگان از خود دریاچه بیشتر است چراکه زیستگاه گونه‌های مختلفی از پرندگان، پستانداران و گیاهان دارویی بوده و امروزه شاهد از بین رفتن آنها به دلیل خشک شدن آب دریاچه هستیم.

با وجود دریاچه بختگان رطوبت هوا افزایش می‌یافت و رطوبت حاصل شده به دلیل بلند بودن ارتفاع کوه‌های اطراف نی‌ریز در همان منطقه باقی می‌ماند و سبب ثمردهی درختان انجیر، بادام، انگور و زیتون در کوه‌ها می‌شد و می‌توان از این چرخه طبیعی به عنوان آبیاری مصنوعی کوه‌ها نام برد.

به نظر کارشناسان، وجود سه سد در بالادست تالاب بختگان بر روی رودخانه «کر» که منبع اصلی تأمین آب این دریاچه است، سبب خشک شدن این حوضه آبی شده ‌است. عدم سرریز کردن آب‌های مازاد سدهایی مانند ملاصدرا به تالاب و بهره‌وری غلط کشاورزان از اندک آب جاری به منظور برنج‌کاری، روند خشکسالی را تشدید کرده است.  

سیاست غلط توسعه در ساختن سدهای متعدد در کنار کشاورزی غیراصولی کشاورزان، حفاری‌ها و عمیق‌تر کردن چاه‌ها برای برداشت بیشتر از آب‌های زیرزمینی و اصرار بی دلیل آنان در کاشت محصول برنج برای داشتن منفعت بیشتر در محصول برداشتی را می‌توان از مهم‌ترین علل کمبود و خشکی کامل بختگان دانست.

۱۳سال از خشک شدن دریاچه بختگان دومین دریاچه بزرگ ایران می گذرد اما هنوز اقدام مناسبی از سوی مسئولان و دستگاه های ذی ربط برای احیای این دریاچه انجام نشده است.

در حالی دریاچه بختگان سیزدهمین سال خشکسالی را سپری می کند که به دنبال خشک شدن این دریاچه خسارتهای جبران ناپذیری به استان وارد شده به گونه ای که می توان به ورود کویر به استان فارس، ریزگرد، شور شدن زمین های کشاورزی و ... اشاره کرد.

زمانی هم که از مسئولان در خصوص برنامه های انجام شده برای احیای این دریاچه پرسیده می شود فقط به چند برنامه ابتدایی اشاره می کنند.

۱۳سال از خشک شدن دومین دریاچه بزرگ ایران می گذرد و مسئولان استان فارس همچنان در گیر تشکیل کارگروه هستند البته در این میان اقدامات دیگری نیز به قول خوشان مانند بازدید هوایی معاون اول رئیس جمهور از تالاب بختگان در هفتم بهمن ماه سال گذشته انجام شده است.

نماینده مردم شهرستانهای نی ریز و استهبان در مجلس شورای اسلامی در خصوص احیای دریاچه بختگان گفت: طی چند سال گذشته تذکرات زیادی در خصوص وضعیت دریاچه بختگان به معاون رئییس جمهور و خود رییس جمهور داده شده است.

اصغر مسعودی افزود: علاوه بر این در محافل مختلف و در جلسات پیرامون وضعیت نگران کننده دریاچه بختگان به مسئولان ذی ربط موضوع گزارش شده و خواستار توجه جدی به وضعیت این دریاچه شده ایم.

وی ادامه داد: طی این مدت کارگروه احیای دریاچه بختگان تشکیل شده و برخی از مسئولان کشوری از نزدیک از تالاب بختگان بازدیدی داشته اند.

این نماینده مردم استهبان و نی ریز در مجلس شورای اسلامی بیان کرد: علاوه بر این خانم ابتکار زمانی که رییس سازمان محیط زیست بود از نزدیک با  وضعیت دریاچه بختگان آشنا و قرار شد اقداماتی برای احیای این دریاچه انجام شود.

وی افزود: همچنین سال گذشته معاون اول رییس جمهور به صورت هوایی از دریاچه بختگان بازدید کرده و  در جریان وضعیت دریاچه قرار گرفتند.

مسعودی با اشاره به تشکیل کارگروه احیای دریاچه بختگان گفت: به طور حتم با اینگونه اقدامات دریاچه احیا نمی شود بلکه احیای دریاچه بختگان به یک کار انقلابی و بسیج همگانی نیازمند است.

وی همچنین در خصوص اینکه بعد از دریاچه ارومیه دریاچه بختگان دومین دریاچه بزرگ ایران است اما هیچ گونه توجهی به آن نمی شود، بیان کرد: با وجود اینکه بودجه ای برای احیای دریاچه ارومیه تخصیص یافته اما فقط بارش نزولات جوی در آبگیر شدن آن تا حدی موثر بوده است.

این نماینده مردم شهرستانهای نی ریز و استهبان در مجلس شورای اسلامی در خصوص راهکارهای احیای بختگان تاکید کرد: برای احیای این دریاچه راهکارهای قانونی از جمله تغییر الگوی کشت، رعایت برداشت از آبهای زیرزمینی، تخصیص حقابه از رودهای بالادست و... موثر است.

وی با اشاره به اینکه با بسیج همگانی می توان بختگان را احیا کرد، گفت: در قانون برنامه ششم توسعه احیای تالابها نیز دیده شده که دریاچه بختگان هم شامل می شود.

در این میان دبیر موسسه ۱۳ فروردین پیرامون وضعیت دریاچه بختگان  با بیان اینکه برای احیای بختگان باید به دریاچه های کمجان و طشک نیز نظر داشت، گفت: به طور حتم برای تحقق این امر باید هرسه دریاچه باهم دیده شود و مصوبات و اعتبارات برای هرسه دریاچه در نظر گرفته شود.

علی اکبر کاظمینی ادامه داد: برای جلوگیری از عدم گسترش بیابان زایی در شرق استان و برون رفت از مشکلاتی از جمله نجات انجیرستانها و... راهی به جز احیای بختگان وجود ندارد.

وی ادامه داد: با توجه به اینکه این دریاچه یکی از مهمترین دریاچه های کشور به شمار می رود اما طی چند سال گذشته به طور کامل به حال خود رها شده و اقدام مناسبی برای احیای آن صورت نگرفته است.

کاظمینی  با اشاره به اینکه دیگر دریاچه های کشور به دلیل خشکسالی خشک شده اند، ادامه داد: درست است که تمامی دریاچه های کشور به دلیل خشکسالی به طور کال خشک شده اما دریاچه بختگان همواره حقابه داشته و به دلیل عدم اختصاص حقابه به طور کامل خشک شده است.

وی با اشاره به اینکه اکوسیستم و زیستگاه منطقه نیز از بین رفته است، اظهار کرد: وجود ریزگردها و پراکنش آن در منطقه باعث شد که اراضی کشاورزی مردم شور شود و این امر نیز مشکلاتی را برای مردم به وجود آورده که به عنوان نمونه می توان به از بین رفتن محصولات کشاورزی اشاره کرد.

 دبیر موسسه ۱۳ فروردین  بابیان اینکه دریاچه بختگان در منطقه شرق استان وجود دارد، تاکید کرد: در واقع کویر سیرجان در ۳۰ کیلومتری شهرستان نی ریز که دریاچه در آن واقع شده قرار دارد که خشک شدن دریاچه بختگان باعث افزایش بیابان زایی و پیشرفت آن به دیگر مناطق شده است.

وی گفت: در زمان پرآبی دریاچه بختگان به عنوان سپر حفاظتی مانع از ورود اقلیم کویری به منطقه و استان فارس می شود اما در حال حاضر با خشک شدن دریاچه شرایط تغییر کرده است.

وی با اشاره به اینکه در گذشته مناطق اطراف بختگان شرجی بود اما در حال حاضر به دلیل خشکی دریاچه آب و هوای منطقه خشک شده، اظهار کرد: از زمانی که تالاب خشک شده شرایط برای اتصال کویر به داخل استان و پیشروی اقیلم کویری به فارس فراهم شده و هم اکنون نشانه هایی از آن نیز دیده شده است.

کاظمینی بیان کرد: دریاچه بختگان به یک دشت نمک تبدیل شده و تمام شرایط برای ایجاد طوفان نمکی در منطقه وجود دارد و با هر وزش بادی در منطقه بختگان، نمکهای کف تالاب بلند شده و در زمینهای اطراف می نشیند که مشکلاتی به همراه داشته است.

وی بر لزوم احیای سریعتر دریاچه تاکید کرد و افزود: باید برای چاه های اطراف دریاچه و مدیریت آنها اقدامی انجام شود زیرا هر چه بیشتر از زما خشک شدن دریاچه بگذرد احیای آن دشوارتر خواهد بود.

مهر