به گزارش خبرنگار گروه سیاسی پایگاه خبری تحلیلی «شیرازه»، جملهٔ «جنگ یک گنج است» از رهبر معظم انقلاب اسلامی، آیت‌الله‌العظمی خامنه‌ای، نگاهی عمیق به تجربهٔ هشت سال دفاع مقدس (جنگ ایران و عراق، ۱۳۶۷-۱۳۵۹) دارد.

این سخن در نگاه اول ممکن است متناقض به نظر برسد؛ چرا که جنگ همواره با ویرانی، تلفات انسانی و رنج همراه است. اما تحلیل این گزاره نشان می‌دهد که ایشان به جنبه‌های معنوی، تجربیات تاریخی و درس‌های استراتژیک این دوران اشاره دارند که همچون گنجینه‌ای برای ملت ایران تبدیل شده است.

تاریخچهٔ دفاع مقدس: زمینه‌ساز یک گنجینه 

جنگ تحمیلی عراق علیه ایران با حملهٔ صدام حسین در شهریور ۱۳۵۹ آغاز شد و هشت سال به طول انجامید. این جنگ نه‌تنها یک تهاجم نظامی، بلکه آزمونی برای مقاومت ملی، وحدت اجتماعی و توانایی‌های داخلی ایران بود. در طول این دوره، ایران تحت تحریم‌های بین‌المللی قرار داشت، اما همین محدودیت‌ها موجب شکوفایی ابتکارات داخلی در حوزه‌های نظامی، صنعتی و پزشکی شد.

امام خامنه‌ای با اشاره به این دوران، بر این باورند که جنگ علی‌رغم مصائبش، «گنجی» از تجربه‌ها، افتخارات و درس‌های پایدار را برای ایران به ارمغان آورد.

تحلیل گزارهٔ «جنگ یک گنج است» 

۱. تقویت همبستگی ملی و مقاومت
در طول جنگ، مردم ایران با وجود اختلافات قومی، مذهبی و سیاسی، حول محور دفاع از انقلاب اسلامی و میهن متحد شدند. این وحدت، سرمایه‌ای اجتماعی ایجاد کرد که تا امروز در مواجهه با چالش‌ها نقش ایفا می‌کند. امام خامنه‌ای در بیانات متعدد، این همدلی را «گنجی معنوی» می‌دانند که دشمنان نمی‌توانند آن را نابود کنند.

۲.خودکفایی و پیشرفته‌ای داخلی
تحریم‌ها و قطع واردات تسلیحاتی، ایران را به سمت تولید داخلی سوق داد. ساخت موشک‌ها، تجهیزات نظامی و داروهای مورد نیاز در داخل، نه‌تنها نیاز جنگ را برطرف کرد، بلکه زیرساختی برای صنایع دفاعی و علمی امروز ایران شد. رهبر انقلاب این دستاوردها را ثمرهٔ «تحریم‌شکنی» و نوآوری می‌دانند.

۳.فرهنگ شهادت و ایستادگی
جنگ، فرهنگ ایثار و شهادت‌طلبی را در جامعه نهادینه کرد. شهیدان و جانبازان دفاع مقدس به نمادهای مقاومت تبدیل شدند که الهام‌بخش نسل‌های بعدی در حفظ ارزش‌های انقلابی هستند. امام خامنه‌ای تأکید دارند که این فرهنگ، «گنجی جاودان» است که دشمن را از نفوذ فرهنگی بازمی‌دارد.

۴.درس‌های استراتژیک برای آینده
تجربهٔ جنگ به ایران آموخت که چگونه در شرایط بحران، دیپلماسی فعال را با مقاومت نظامی ترکیب کند. این درس‌ها امروز در رویکرد ایران نسبت به تحریم‌ها، مذاکرات هسته‌ای و مقابله با فشارهای خارجی مشهود است.
نقدها و دیدگاه‌های مخالف 

برخی منتقدان معتقدند توصیف جنگ به‌عنوان «گنج» ممکن است به کاهش اهمیت آسیب‌های انسانی و اقتصادی آن بینجامد. آنها اشاره می‌کنند که جنگ موجب کشته شدن صدها هزار نفر، آوارگی میلیون‌ها نفر و تخریب گستردهٔ زیرساخت‌ها شد. در پاسخ به این نقد، طرف‌داران دیدگاه رهبری توضیح می‌دهند که «گنج» بودن جنگ به معنای تأیید خشونت نیست، بلکه بهره‌گیری از تجربه‌های آن برای ساختن آینده‌ای مستقل و مقاوم است.

تأثیر این نگرش بر سیاست‌های کنونی ایران

امروزه شعارهایی مانند «اقتصاد مقاومتی» یا «دانش‌بنیان» ریشه در تجربه‌های دوران دفاع مقدس دارند. ایران با تکیه بر درس‌های جنگ، می‌کوشد وابستگی به خارج را کاهش دهد و در برابر فشارهای بین‌المللی ایستادگی کند. به گفتهٔ امام خامنه‌ای، «جنگ به ما آموخت که اگر در میدان مبارزهٔ حقیقی بایستیم، دشمن نمی‌تواند ارادهٔ ما را خرد کند».

در پایان: 
سخن امام خامنه‌ای مبنی بر اینکه «جنگ یک گنج است»، نگاهی آینده‌نگرانه به تاریخ دفاع مقدس دارد. این گزاره نه بر ترویج جنگ، بلکه بر ضرورت حفظ دستاوردهای معنوی و تجربیات تاریخی تأکید می‌کند. گنجینهٔ دفاع مقدس شامل وحدت ملی، خودکفایی، فرهنگ ایثار و درس‌های استراتژیک است که همچون چراغی برای عبور از چالش‌های کنونی ایران عمل می‌کند. به گفتهٔ ایشان: «جنگ گنج بود؛ نه به‌خاطر مرگ و ویرانی، بلکه به‌خاطر آنچه در جان ملت زنده کرد».

نویسنده: سیدرضا متولی 
محقق و روایتگر دفاع مقدس