زخم سِیلی که هنوز تازه است؛
بوی مرگ در«دروازه قران» شیراز
این روزها جدا از مسئله ویروس کرونا، بسیاری از هموطنان از شهرهای دور و نزدیک در ایام نوروز ،مانند گذشته رغبت چندانی به سفر به شیراز را ندارند چرا که هنوز خاطره جانگداز سیل فرودین ماه را در ذهن دارند که مبادا دگر باره این اتفاق رخ دهد و آن ها را با مسائل و مشکلات زیادی مواجه کند.
به گزارش"شیرازه"،همه ما به یاد داریم که در ایام نوروز سال 1398 وقتی که همه شاد و خوشحال بودند، در کنار دروازه قران در حالی که شهروندان و مسافران از کودک و نوجوانان گرفته تا پیر و جوان به شادی و نشاط می پرداختند به ناگهان سیلی به پا شد و عده ای زیادی آن ها را با خود برد. در این واقعه دردناک درختان از جاکنده شد،خودرورهای بیشماری برهم خورد و سرانجام افراد زیادی در گل و لای مدفون شدند.زمانی که در آن جا به جای بوی پراکنده بودن عطر شکوفه های بهاری فقط بوی مرگ می آمد. به دنبال این اتفاق هولناک که در کمتر از ده دقیقه رخ داد،بسیاری از خانواده ها عزادار شدند و به سوگ نشستند به طوری که این خاطره تلخ در هر عید و بهار داغِ دل آن ها را تازه می کند.
هر چند این سیل خشمگین در سال گذشته بسیاری از شهرها را در گیر کرد اما بیشترین آمار تلفات مربوط به شیراز بود و دست کم 21 کشته و ۱۱۹ مصدوم را بر جای گذاشت.
به گفته رئیس مرکز اطلاعات و کنترل ترافیک پلیس راهور ناجا طغیان مسیل در شیراز بیش از ۲۰۰ خودرو را با خود برد و برخی محلات از جمله محله سعدی را به هم ریخت به طوری که نه تنها سیلاب به خانه ها نفوذ کرد، بسیاری از این خانه ها را ویران و عده زیادی را نیز آواره کرد.
اگر دو سه دهه پیش به شیراز رفته اید، حتما به خاطر دارید که کنار دروازه قرآن در ورودی اصلی به شهر ،خندق یا دره‌‌ای بود که شیرازی‌های قدیمی به آن «تنگِ الله اکبر» می گفتند.این خندق یا دره برای جلوگیری از سیلاب ایجاد شده بود. چند سالی هست که دیگر خبری از آن دره نیست چرا که با مرور زمان آن را آسفالت و به مسیر عبور و مرور خودروها تبدیل کرده اند. گفته می شود شهرداری شیراز این دره را با پر کردن نخاله و ایجاد آسفالت، عملا مسیر عبور سیلاب را مسدود و آن را به یک کانال لوله‌ای کوچک محدود کرده است!
این درحالیست که ورود آب با حجم زیاد به این لوله میسر نبوده و ورود آب به آن در یک لحظه و یکجا امری محال است. لذا این موضوع قابل واکاوی بوده تا شهرداری و شورای شهر شیراز به منظور روشن شدن علت سیل مذکور با همکاری کارشناسان خبره این مهم را بررسی و نتایج تحقیقات را ارائه دهند.
به گفته کارشناسان شهرسازی، علاوه بر این که پوشاندن مسیل برای شهرها دردسرساز بوده، آسفالت و سیمان کردن زمین‌های اطراف آن نیز مشکلی مضاعف در هنگام بارندگی‌های شدید شده چرا که سفت شدن زمین باعث شده که زمین حالت آبکشی خود را از دست داده و آب بجای فرو رفتن در زمین به اطراف سرازیر شود.از طرفی با وجود کم آبی، این سیلاب مدیریت نشد و بسیاری از آب ها به هدر رفت.این در حالی بوده که در مدیریت آب و آبخیزداری ،مهار سیل ،طراحی سیستم های كارآمد برای جمع آوری آب های سطحی ،ارائه آموزش تخصصی به مدیران و شهروندان و اخذ بیمه نامه سیلاب از جمله مواردی است كه باید در تهیه طرح جامع مدیریت سیلاب به آن توجه شود.
از ابتدای بروز سیل نقش عوامل انسانی در بروز سیلاب دروازه قرآن مطرح شد. پر کردن کانال جنب دروازه قرآن و تبدیل آن به خیابان و ایجاد کانالی کوچک در مقابل مسیل طبیعی، یکی از مواردی بود که بسیاری را به پای میز محاکمه کشاند.از ین رو،بررسی قضایی برای شناسایی عوامل سهل‌انگاری در بروز سیل، با دستور دادستان فارس آغاز شد. آنچه در تحقیقات اولیه مشخص شد این بود که مسیل منتهی به دروازه قرآن لایروبی نشده و مجرای عبور آب به طور کامل باز نبوده و همین امر موجب راه افتادن سیلاب مرگبار حاصله از بارندگی در کوه های اطراف شده است.
هر چند این سیل خشمگین در سال گذشته بسیاری از شهرها را در گیر کرد اما بیشترین آمار تلفات مربوط به شیراز بود و دست کم 21 کشته و ۱۱۹ مصدوم را بر جای گذاشت.
به گفته رئیس مرکز اطلاعات و کنترل ترافیک پلیس راهور ناجا طغیان مسیل در شیراز بیش از ۲۰۰ خودرو را با خود برد و برخی محلات از جمله محله سعدی را به هم ریخت به طوری که نه تنها سیلاب به خانه ها نفوذ کرد، بسیاری از این خانه ها را ویران و عده زیادی را نیز آواره کرد.
اگر دو سه دهه پیش به شیراز رفته اید، حتما به خاطر دارید که کنار دروازه قرآن در ورودی اصلی به شهر ،خندق یا دره‌‌ای بود که شیرازی‌های قدیمی به آن «تنگِ الله اکبر» می گفتند.این خندق یا دره برای جلوگیری از سیلاب ایجاد شده بود. چند سالی هست که دیگر خبری از آن دره نیست چرا که با مرور زمان آن را آسفالت و به مسیر عبور و مرور خودروها تبدیل کرده اند. گفته می شود شهرداری شیراز این دره را با پر کردن نخاله و ایجاد آسفالت، عملا مسیر عبور سیلاب را مسدود و آن را به یک کانال لوله‌ای کوچک محدود کرده است!
این درحالیست که ورود آب با حجم زیاد به این لوله میسر نبوده و ورود آب به آن در یک لحظه و یکجا امری محال است. لذا این موضوع قابل واکاوی بوده تا شهرداری و شورای شهر شیراز به منظور روشن شدن علت سیل مذکور با همکاری کارشناسان خبره این مهم را بررسی و نتایج تحقیقات را ارائه دهند.
به گفته کارشناسان شهرسازی، علاوه بر این که پوشاندن مسیل برای شهرها دردسرساز بوده، آسفالت و سیمان کردن زمین‌های اطراف آن نیز مشکلی مضاعف در هنگام بارندگی‌های شدید شده چرا که سفت شدن زمین باعث شده که زمین حالت آبکشی خود را از دست داده و آب بجای فرو رفتن در زمین به اطراف سرازیر شود.از طرفی با وجود کم آبی، این سیلاب مدیریت نشد و بسیاری از آب ها به هدر رفت.این در حالی بوده که در مدیریت آب و آبخیزداری ،مهار سیل ،طراحی سیستم های كارآمد برای جمع آوری آب های سطحی ،ارائه آموزش تخصصی به مدیران و شهروندان و اخذ بیمه نامه سیلاب از جمله مواردی است كه باید در تهیه طرح جامع مدیریت سیلاب به آن توجه شود.
از ابتدای بروز سیل نقش عوامل انسانی در بروز سیلاب دروازه قرآن مطرح شد. پر کردن کانال جنب دروازه قرآن و تبدیل آن به خیابان و ایجاد کانالی کوچک در مقابل مسیل طبیعی، یکی از مواردی بود که بسیاری را به پای میز محاکمه کشاند.از ین رو،بررسی قضایی برای شناسایی عوامل سهل‌انگاری در بروز سیل، با دستور دادستان فارس آغاز شد. آنچه در تحقیقات اولیه مشخص شد این بود که مسیل منتهی به دروازه قرآن لایروبی نشده و مجرای عبور آب به طور کامل باز نبوده و همین امر موجب راه افتادن سیلاب مرگبار حاصله از بارندگی در کوه های اطراف شده است.
شورای شهر شیراز برای بررسی علت وقوع این حادثه کمیته حقیقت‌یاب را تشکیل داد اما دادستان عمومی و انقلاب مرکز استان فارس در واکنش به انتشار گزارش کمیته حقیقت یاب شورای شیراز در خصوص سیل فروردین ماه این شهر اعلام کرد که نظر کارشناسی این کمیته فاقد هرگونه اعتبار کارشناسی برای مرجع قضایی است.حال بیش از یکسال از وقوع این حادثه می گذرد و طبق رای دادگاه مشخص شده که رودخانه منتهی به دروازه قرآن لایروبی نشده و مجرای عبور آب به دریچه های کانال توسط شهرداری کنونی پاکسازی نشده بوده که این امر موجب راه افتادن سیلاب مرگبار حاصل از بارندگی در کوه‌های اطراف شده است.به گفته دادستان عمومی و انقلاب فارس با توجه به نظرات هیئت كارشناسی دادگستری در‌خصوص شناسایی مقصران این حادثه به جز شهرداری هیچ ارگان دیگری مقصر شناخته نشده است.
البته ابراهیم خداشناس هم که حدود ۳ سال شهردار منطقه ۳ شیراز (منطقه دروازه قرآن و...) بوده با تشریح دلایل جاری شدت سیل در دروازه قرآن، گفته بود که لایروبی نکردن به‌موقع و پیش از بارندگی در کانال انتقال آب دروازه قرآن، دلیل اصلی جاری شدن سیل در این منطقه بوده است.چرا که یکی از مسائلی که جلوی حوادث را می‌گیرد، آماده‌باش شهرداری‌ها در وضعیت‌های بحرانی همچون سیل است که قبل از آن لایروبی کانال‌ها و مجرا‌های آب باید به‌دقت و به‌صورت متناوب در طول سال صورت گیرد زیرا در فصولی که بارندگی نیست، خس و خاشاک و نخاله‌ها جلوی کانال و مسیل‌ها جمع می‌شود که نیاز به پاکسازی دارد.از جمله سؤال‌هایی که در این اتفاق دلخراش در ذهن تداعی می شود این بوده که: «آیا می‌شود شهرداری را در این منطقه منصوب کرد که شهر را نشناسد؟ دروازه قرآن را نشناسد؟ اصلاً نداند که در دروازه قرآن کانالی وجود دارد که باید به طور مداوم پاکسازی شود؟ آیا معاون اجرایی شهردار نباید کسی باشد که از تجربه و دانش شهری و شهرداری اطلاع داشته باشد؟هر چند که در حادثه سیل فروردین ماه «مردم پارس» دوباره و مثل همیشه سنگ تمام گذاشتند و به یاری هموطنان شتافتند اما مسئولین و متولیان در این زمینه چه اقدماتی انجام داده و چه برنامه هایی در نظر دارند؟
آب گرفتگی معابرعمومی،سیلابی شدن مسیرها و لغزندگی جاده ها
«مهندس رحیم آزادی»مدیر کل مدیریت بحران استان فارس در گفت و گو با خبرنگار "ما"علت وقوع سیلاب فروردین ماه «دروازه قران» را مربوط به لوله ورودی و عدم پاکسازی کانال ها دانست و گفت:قطعا وقتی ورودی کانال کوچک باشد، ظرفیت خروج آب با مشکل مواجه می شود.
وی در خصوص سیلاب اخیر افزود:در هنگام بارش تگرگ و وقوع سیلاب در هفته اول که سراسر استان را فراگرفت ،خسارت هایی به مراتع کشاورزی وارد شد که متاسفانه تلفات جانی هم دربرداشت.
آزادی به احتمال سیل در بارندگی های سه روز آینده اشاره کرد و گفت: بارش ها از فردا به طور تقریبی کل استان را در بر می گیرد که حدود 20 تا 50 میلی متر می باشد، در روز یکشنبه نیزکل استان به خصوص جنوب، مرکز و شمال غرب را فرا می گیرد و تا روز دوشنبه ادامه می یابد که حدود 30 تا 60 میلی متر بوده که روز دوشنبه نیز این میزان بارندگی به 10 تا 15 میلی متر کاهش می یابد.
این مقام مسئول با تاکید بر عدم خروج مردم از خانه افزود:در این مدت زمان بارش، احتمال آب گرفتگی معابرعمومی،سیلابی شدن مسیرها، رودخانه ها،کاهش دید و لغزندگی جاده ها وجود دارد، لذا از مردم خواهشمندیم که از خروج از خانه هایشان خودداری کنند.
وی در خصوص سیلاب اخیر افزود:در هنگام بارش تگرگ و وقوع سیلاب در هفته اول که سراسر استان را فراگرفت ،خسارت هایی به مراتع کشاورزی وارد شد که متاسفانه تلفات جانی هم دربرداشت.
آزادی به احتمال سیل در بارندگی های سه روز آینده اشاره کرد و گفت: بارش ها از فردا به طور تقریبی کل استان را در بر می گیرد که حدود 20 تا 50 میلی متر می باشد، در روز یکشنبه نیزکل استان به خصوص جنوب، مرکز و شمال غرب را فرا می گیرد و تا روز دوشنبه ادامه می یابد که حدود 30 تا 60 میلی متر بوده که روز دوشنبه نیز این میزان بارندگی به 10 تا 15 میلی متر کاهش می یابد.
این مقام مسئول با تاکید بر عدم خروج مردم از خانه افزود:در این مدت زمان بارش، احتمال آب گرفتگی معابرعمومی،سیلابی شدن مسیرها، رودخانه ها،کاهش دید و لغزندگی جاده ها وجود دارد، لذا از مردم خواهشمندیم که از خروج از خانه هایشان خودداری کنند.
پاکسازی دریچه این کانال و لایروبی مسیل ها درکاهش خسارات و وقوع سیل بی تاثیر نیست
«دکتر حمید ظُهرابی»،مدیر کل محیط زیست استان فارس نیز با اشاره به تاثیر پاکسازی کانال آب در ورودی«دروازه قران» برای پیشگیری از وقوع سیلاب گفت:به طور یقین پاکسازی دریچه این کانال و لایروبی مسیل ها درکاهش خسارات و کاهش احتمال وقوع سیل بی تاثیر نیست. وی افزود : در شرایط کنونی وقتی سیل شکل نمی گیرد باید شکر گزار خوش شانسیمان باشیم؛ چرا که بالادست حوضه ها را تخریب، و در ادامه بستر و حریم رودخانه ها را تصرف و مسیر آن ها را تغییر داده ایم.به فرض مثال:مسیل «تنگ الله اکبر» را به کلی حذف و لوله ای را جایگزین آن کرده ایم، لوله ای که به هیچ عنوان پاسخگوی حجم بالا ی آب نبوده، پس با این وجود خودمان، شرایط را برای وقوع سیلاب مهیا کرده ایم.
ظهرابی افزود:« تنگ الله اکبر» مسیلی بوده که ده ها متر مکعب بیش از تمهیدات اندیشیده شده توانایی انتقال سیلاب داشته، این مسیل در زمانی متناسب با طبیعت منطقه و میزان رواناب تولیدی شکل گرفته بود که دستکاری های بشر در بالادست حوضه در حداقل ممکن بوده،بنابرین وجود چنین مسیلی برای انتقال رواناب ها ضروریست .
وی گفت:در سیلاب فروردین ماه گذشته ،حجم آبی که باعث خسارت شد در برخی منابع تا 70 متر مکعب در ثانیه برآورد شده در حالی که سیستم انتقال و حوضچه هایی که هیچ وقت اجرا نشده اند، برای دبی حداکثر ۱۴ متر مکعب در ثانیه طراحی شده بوده، بنابراین وقوع سیلاب با حجم نیمی از رواناب مورد اشاره هم دور از انتظار نیست.
این مقام مسئول افزود:هر گونه دستکاری در بالادست حوضه ها مانند بهره برداری بیشتر از ظرفیت از جنگل ها و مراتع تخریب و تغییر کاربری آن ها، ایجاد سطوح نفوذ ناپذیر مانند ساختمان ها ،جاده ها و خیابان ها از عوامل تشدید رواناب ها به شمار می رود. از این رو تغییر مسیر ،تصرف و تخریب آبراهه ها، تصرف بستر و حریم رودخانه ها نیز از عوامل انحراف سیلاب ها و ایجاد خسارت ها می باشد که در این زمینه اگر به حوضه آبخیز« مهارلو »توجه کنیم همه این تخریب ها به وضوح قابل مشاهده است.
ظهرابی افزود:« تنگ الله اکبر» مسیلی بوده که ده ها متر مکعب بیش از تمهیدات اندیشیده شده توانایی انتقال سیلاب داشته، این مسیل در زمانی متناسب با طبیعت منطقه و میزان رواناب تولیدی شکل گرفته بود که دستکاری های بشر در بالادست حوضه در حداقل ممکن بوده،بنابرین وجود چنین مسیلی برای انتقال رواناب ها ضروریست .
وی گفت:در سیلاب فروردین ماه گذشته ،حجم آبی که باعث خسارت شد در برخی منابع تا 70 متر مکعب در ثانیه برآورد شده در حالی که سیستم انتقال و حوضچه هایی که هیچ وقت اجرا نشده اند، برای دبی حداکثر ۱۴ متر مکعب در ثانیه طراحی شده بوده، بنابراین وقوع سیلاب با حجم نیمی از رواناب مورد اشاره هم دور از انتظار نیست.
این مقام مسئول افزود:هر گونه دستکاری در بالادست حوضه ها مانند بهره برداری بیشتر از ظرفیت از جنگل ها و مراتع تخریب و تغییر کاربری آن ها، ایجاد سطوح نفوذ ناپذیر مانند ساختمان ها ،جاده ها و خیابان ها از عوامل تشدید رواناب ها به شمار می رود. از این رو تغییر مسیر ،تصرف و تخریب آبراهه ها، تصرف بستر و حریم رودخانه ها نیز از عوامل انحراف سیلاب ها و ایجاد خسارت ها می باشد که در این زمینه اگر به حوضه آبخیز« مهارلو »توجه کنیم همه این تخریب ها به وضوح قابل مشاهده است.
مسدود شدن خندق دروازه قران به سال ها پیش بازمی گردد
«مهندس محمد رضا حسن پور»معاون اجرایی شهرداری شیراز در پاسخ به این پرسش که برای رفع مشکل دروازه قران چه اقداماتی صورت گرفته؟ وی با بیان این که برای رفع این مشکل نمی توان به صورت سلیقه ای اعمال نظر کرد، گفت: هم اکنون به دستور شهردار برطرف کردن این مشکل به کارشناسان سپرده شده و آن ها طرحی را آماده کرده اند که با تایید مراجع قانونی به مرحله اجرا می رسد.اکثر کارشناسان بر این باور هستند که باید از بالا دست جلو ورود آب به سمت شیراز را سد کرد چرا که نباید این حجم زیاد آب به سطح شهر نزدیک شود.
«مهندس محمد رضا حسن پور»معاون اجرایی شهرداری شیراز در پاسخ به این پرسش که برای رفع مشکل دروازه قران چه اقداماتی صورت گرفته؟ وی با بیان این که برای رفع این مشکل نمی توان به صورت سلیقه ای اعمال نظر کرد، گفت: هم اکنون به دستور شهردار برطرف کردن این مشکل به کارشناسان سپرده شده و آن ها طرحی را آماده کرده اند که با تایید مراجع قانونی به مرحله اجرا می رسد.اکثر کارشناسان بر این باور هستند که باید از بالا دست جلو ورود آب به سمت شیراز را سد کرد چرا که نباید این حجم زیاد آب به سطح شهر نزدیک شود.
حسن پور بیان کرد:سال ها پیش در کنار دروازه قران دره ای بوده که آب ها را به سمت رودخانه خشک هدایت می کرد اما با توسعه شهری آن را به آسفالت تبدیل کرده اند و آب را با لوله انتقال داده اند که این لوله تحمل انتقال حجم آب بیش از ده دوازده متری را نداشته و به طور طبیعی افزون بر این میزان سرازیر خیابان می شود.
وی در خصوص خطر سیلاب در بافت فرسوده «محله سعدی» گفت: ساخت و سازهایی که در محله سعدی انجام شده نیز مربوط به سال ها پیش بوده، افرادی که توانایی مالی چندانی نداشته این مکان که در حریم رودخانه بوده را برای زندگی برگزیده اند و بدون هیچ مجوزی به ساخت و ساز پرداخته اند.به طور کلی رفع این مشکل هم به ادارات مختلف مربوط می شود تا برای ساماندهی این خانوارها آستین بالا بزند.البته شهرداری هم در این خصوص برنامه ریزی هایی دارد و امید بر این است که موثر واقع شود.
وی در خصوص خطر سیلاب در بافت فرسوده «محله سعدی» گفت: ساخت و سازهایی که در محله سعدی انجام شده نیز مربوط به سال ها پیش بوده، افرادی که توانایی مالی چندانی نداشته این مکان که در حریم رودخانه بوده را برای زندگی برگزیده اند و بدون هیچ مجوزی به ساخت و ساز پرداخته اند.به طور کلی رفع این مشکل هم به ادارات مختلف مربوط می شود تا برای ساماندهی این خانوارها آستین بالا بزند.البته شهرداری هم در این خصوص برنامه ریزی هایی دارد و امید بر این است که موثر واقع شود.
«مهندس حمید رضا دهقانی»، مدیر عامل سازمان آب منطقه ای فارس نیز در پاسخ به این پرسش که برای جلوگیری از هدف رفت سیلاب و مهار آن چه اقداماتی انجام شده ؟گفت: برخی بر این باورند که دسترسی ما به آب باران خارج از کنترل بوده اما اینطور نیست ما علاوه بر ایجاد سد،با بکارگیری و اجرای طرح های مصنوعی و ایجاد سفره های آب زیر زمینی در این مسیرها و در نقاط مختلف استان با همکاری جهاد کشاورزی در برداشت آب سهیم هستیم. به فرض مثال برداشت آب در استان بوشهر با وجود سفره های آب زیر زمینی و حقابه ها محقق شده است.
نمی توان یک نسخه را برای همه نقاط حادثه خیز پیچید
وی با تاکید بر مطالعات کارشناسی بر اساس موقعیت هر منطقه افزود: نمی توان یک نسخه را برای همه نقاط حادثه خیز پیچید و آن را اعمال کرد چرا که در برخی موقعیت های جغرافیای با شیب تند ،خاک رسوب می کند و با رویش گیاه خاص از خروج آن جلوگیری می کند.بر این اساس نباید طبیعت را دستکاری کرد و با کاشت گونه های گیاهی ناسازگار در یک منطقه به اکوسیستم آن منطقه دست بُرد بلکه می بایست با مطالعات کارشناسی هر منطقه اقدامات خاص آن را اجرا نمود.
وی با تاکید بر مطالعات کارشناسی بر اساس موقعیت هر منطقه افزود: نمی توان یک نسخه را برای همه نقاط حادثه خیز پیچید و آن را اعمال کرد چرا که در برخی موقعیت های جغرافیای با شیب تند ،خاک رسوب می کند و با رویش گیاه خاص از خروج آن جلوگیری می کند.بر این اساس نباید طبیعت را دستکاری کرد و با کاشت گونه های گیاهی ناسازگار در یک منطقه به اکوسیستم آن منطقه دست بُرد بلکه می بایست با مطالعات کارشناسی هر منطقه اقدامات خاص آن را اجرا نمود.
گروه های گشت، تجاوز به حریم رودخانه ها را گزارش می دهند
دهقانی با اشاره به اقدامات انجام شده برای پیشگیری از وقوع سیلاب،بیان کرد:در این زمینه گروه های گشت در مناطق حادثه خیز استان مستقر شده و تجاوز به حریم این مناطق را گزارش می دهند تا برای متخلفان پرونده قضایی تشکیل شود.
وی به آماده سازی بستر رودخانه ها اشاره کرد و گفت:با هماهنگی دادستان محترم و شهرداری لایروبی ها در مسیل دروازه قران و بالادست انجام شده و برای تعیین ظرفیت پیک سیلاب نیز برنامه ریزی صورت گرفته و حدود 2 ماهی می شود که مهار سیلاب های سنگین در سد «رودبار» و مناطق سیل خیز خروجی و نتایج خوبی در بر داشته است.
دهقانی با اشاره به اقدامات انجام شده برای پیشگیری از وقوع سیلاب،بیان کرد:در این زمینه گروه های گشت در مناطق حادثه خیز استان مستقر شده و تجاوز به حریم این مناطق را گزارش می دهند تا برای متخلفان پرونده قضایی تشکیل شود.
وی به آماده سازی بستر رودخانه ها اشاره کرد و گفت:با هماهنگی دادستان محترم و شهرداری لایروبی ها در مسیل دروازه قران و بالادست انجام شده و برای تعیین ظرفیت پیک سیلاب نیز برنامه ریزی صورت گرفته و حدود 2 ماهی می شود که مهار سیلاب های سنگین در سد «رودبار» و مناطق سیل خیز خروجی و نتایج خوبی در بر داشته است.
شیراز از جمله نقاط حساس سیلابی است
مدیر عامل آب منطقه ای فارس افزود: لایروبی ها در خود شیراز که از نقاط حساس بوده نیز با همکاری شهرداری در مسیر «رودخانه سلطان آباد» و «رودخانه خشک » انجام و در آنجا ایستگاه های «هیدرو متری» راه اندازی شده تا در صورت وقوع سیلاب اطلاع رسانی های لازم صورت بگیرد.ما علاوه بر تاسیس سدها، طرح های مصنوعی را جهت مهار سیلاب به اجرا رسانده ایم.البته شهرداری هم برای پیشگیری از وقوع سیلاب، در مسیر دروازه قران حوضچه های آرامش آن را توسعه داده و آمادگی خود را از طریق گروه های اخطار بالا برده تا در مدیریت بحران و سیلاب تاثیر بسزایی داشته باشد.
وی با بیان این که در روزهای پیش رو شاهد بارندگی های موثری در جنوب و غرب استان خواهیم بود، گفت: به طور کلی وقوع سیلاب در جنوب استان فارس مثل شهرهای «لار» و« لامرد » با قدرت تخریبی بیشتر همراه بوده و لازم می باشد که به این مناطق توجه ویژه ای شود.
دهقانی با اشاره به تجهیزات کافی برای پیش بینی وقوع سیلاب افزود: برای پیش بینی وقوع سیلاب ایستگاه های«هیدرو متری» و شبکه های باران سنجی در اختیار ما و دیگر دستگاه های متولی قرار گرفته و می توان با ایستگاه های هواشناسی و ماهواره ای نیز ارتباط برقرار نمود.علاوه بر این ها در مرکز تحقیقات نیز مدل های معروفی پیش بینی شده که میزان بارندگی و سیلاب را با درصد قابل قبولی اعلام می کند.
مدیر عامل آب منطقه ای فارس افزود: لایروبی ها در خود شیراز که از نقاط حساس بوده نیز با همکاری شهرداری در مسیر «رودخانه سلطان آباد» و «رودخانه خشک » انجام و در آنجا ایستگاه های «هیدرو متری» راه اندازی شده تا در صورت وقوع سیلاب اطلاع رسانی های لازم صورت بگیرد.ما علاوه بر تاسیس سدها، طرح های مصنوعی را جهت مهار سیلاب به اجرا رسانده ایم.البته شهرداری هم برای پیشگیری از وقوع سیلاب، در مسیر دروازه قران حوضچه های آرامش آن را توسعه داده و آمادگی خود را از طریق گروه های اخطار بالا برده تا در مدیریت بحران و سیلاب تاثیر بسزایی داشته باشد.
وی با بیان این که در روزهای پیش رو شاهد بارندگی های موثری در جنوب و غرب استان خواهیم بود، گفت: به طور کلی وقوع سیلاب در جنوب استان فارس مثل شهرهای «لار» و« لامرد » با قدرت تخریبی بیشتر همراه بوده و لازم می باشد که به این مناطق توجه ویژه ای شود.
دهقانی با اشاره به تجهیزات کافی برای پیش بینی وقوع سیلاب افزود: برای پیش بینی وقوع سیلاب ایستگاه های«هیدرو متری» و شبکه های باران سنجی در اختیار ما و دیگر دستگاه های متولی قرار گرفته و می توان با ایستگاه های هواشناسی و ماهواره ای نیز ارتباط برقرار نمود.علاوه بر این ها در مرکز تحقیقات نیز مدل های معروفی پیش بینی شده که میزان بارندگی و سیلاب را با درصد قابل قبولی اعلام می کند.
تلفات جانی در سیلابِ اخیر منشا انسانی دارد
این مقام مسئول به عدم حضور مردم در بیرون از خانه تاکید کرد و گفت: حادثه سیل اخیر که منجر به تلفات جانی چند تن از هموطنان در شهرستان «مُهر» و «لار »شد، نشات گرفته از خطای انسانی و خود این افراد بوده چرا که آن ها علیرغم هشدارها و اخطار وقوع سیلاب بازهم به کوهنوردی رفته بودند و سرانجام دچار حادثه شدند.
این مقام مسئول به عدم حضور مردم در بیرون از خانه تاکید کرد و گفت: حادثه سیل اخیر که منجر به تلفات جانی چند تن از هموطنان در شهرستان «مُهر» و «لار »شد، نشات گرفته از خطای انسانی و خود این افراد بوده چرا که آن ها علیرغم هشدارها و اخطار وقوع سیلاب بازهم به کوهنوردی رفته بودند و سرانجام دچار حادثه شدند.
مردم در هنگام بارندگی شدید و اعلام سیلاب از رفت و آمد خودداری کنند
وی افزود:مردم در هنگام بارندگی شدید و اعلام سیلاب از رفت و آمد در مسیر رودخانه های دائمی،مسیل های خطرناک مثل «دروازه قران» وحاشیه کوه ها که ساخت و سازهای غیرمجاز در آن صورت گرفته پرهیز کنند چرا که در زمان شدت بارندگی و انباشته شدن آب گِل آلود در حدود 30 سانتی متری بر روی جاده ها، خودرو به حرکت درآمده و از کنترل خارج می شود.به همین خاطر عبور و مرور در این شرایط سخت شده، به طوری که دیگر راه فرار از این حادثه وجود نداشته و سرنشینان را دچار سانحه می کند.
دهقانی ادامه داد: هرچند که در روزهای سیلابی مامورین ما در سطح شهر و نقاط حادثه خیز مستقر هستند اما توصیه ما به مردم این بوده که با توجه به شیوع بیماری کرونا و شدت گرفتن بارندگی در چند روز آینده در خانه بمانند و از عبور و مرور در مناطق حادثه ساز خودداری کنند.اما باوجود همه اخطارها برخی با بی توجهی به بارندگی ها به این مناطق روی می آورند و بعضی هم تحت تاثیر هیجانات قرار گرفته و حتی به عکس انداختن و سلفی گرفتن می پردازند.
وی افزود:مردم در هنگام بارندگی شدید و اعلام سیلاب از رفت و آمد در مسیر رودخانه های دائمی،مسیل های خطرناک مثل «دروازه قران» وحاشیه کوه ها که ساخت و سازهای غیرمجاز در آن صورت گرفته پرهیز کنند چرا که در زمان شدت بارندگی و انباشته شدن آب گِل آلود در حدود 30 سانتی متری بر روی جاده ها، خودرو به حرکت درآمده و از کنترل خارج می شود.به همین خاطر عبور و مرور در این شرایط سخت شده، به طوری که دیگر راه فرار از این حادثه وجود نداشته و سرنشینان را دچار سانحه می کند.
دهقانی ادامه داد: هرچند که در روزهای سیلابی مامورین ما در سطح شهر و نقاط حادثه خیز مستقر هستند اما توصیه ما به مردم این بوده که با توجه به شیوع بیماری کرونا و شدت گرفتن بارندگی در چند روز آینده در خانه بمانند و از عبور و مرور در مناطق حادثه ساز خودداری کنند.اما باوجود همه اخطارها برخی با بی توجهی به بارندگی ها به این مناطق روی می آورند و بعضی هم تحت تاثیر هیجانات قرار گرفته و حتی به عکس انداختن و سلفی گرفتن می پردازند.
متولی اصلی سیلاب در ورودی شهرها، شهرداری است
«سید عبدالرزاق موسوی» رییس شورای اسلامی شهر شیراز هم در خصوص علت این حادثه گفت: به طور یقین متولی اصلی در خصوص ایمنی سیلاب در ورودی شهرها شهرداری بوده که در حال حاضر اقدامات مناسبی را به انجام رسانده است.
وی افزود:در همان زمان 11 کارشناس در قالب یک گزارش مفصل 40 صفحه ای اظهارنظر کردند و برای مشخص شدن علت پیشامد این حادثه توضیح دادند.در این گزارش از ساخت و ساز های غیرمجاز و عدم پیش بینی وقوع سیلاب گرفته تا نامناسب بودن لوله های خروجی آب با مخزن اصلی مورد بحث و بررسی قرار گرفت.
موسوی گفت:به دنبال وقوع حادثه سیل ناگوار در فروردین ماه به دلیل حساسیت هایی که ایجاد شد و تبعاتی که پدید آمد، تمامی دستگاه ها اعلام آمادگی و همکاری نمودند.کمیسیون سلامت شورای شهر نیز به نوبه خود در این زمینه برنامه های جدی در پیش گرفت و شهرداری هم در فراهم نمودن زیرساخت های لازم اقدامات مهمی انجام داد.این مقام مسئول افزود:در سال گذشته برای جلوگیری از سیلاب و رفع مشکلات فاضلاب کیلومتر ها لوله کشی انجام شده و لایروبی در مناطق خطر ساز مثل رودخانه خشک نیز شکل گرفته است.
رئیس شورای شهر ادامه داد:با این حال همه دستگاه های متولی مانند:ستاد بحران ،شهرداری ،سازمان آب، جهاد کشاورزی و راه و شهر سازی در این امر دخیل هستند که باید نهایت همکاری را داشته باشند.
«سید عبدالرزاق موسوی» رییس شورای اسلامی شهر شیراز هم در خصوص علت این حادثه گفت: به طور یقین متولی اصلی در خصوص ایمنی سیلاب در ورودی شهرها شهرداری بوده که در حال حاضر اقدامات مناسبی را به انجام رسانده است.
وی افزود:در همان زمان 11 کارشناس در قالب یک گزارش مفصل 40 صفحه ای اظهارنظر کردند و برای مشخص شدن علت پیشامد این حادثه توضیح دادند.در این گزارش از ساخت و ساز های غیرمجاز و عدم پیش بینی وقوع سیلاب گرفته تا نامناسب بودن لوله های خروجی آب با مخزن اصلی مورد بحث و بررسی قرار گرفت.
موسوی گفت:به دنبال وقوع حادثه سیل ناگوار در فروردین ماه به دلیل حساسیت هایی که ایجاد شد و تبعاتی که پدید آمد، تمامی دستگاه ها اعلام آمادگی و همکاری نمودند.کمیسیون سلامت شورای شهر نیز به نوبه خود در این زمینه برنامه های جدی در پیش گرفت و شهرداری هم در فراهم نمودن زیرساخت های لازم اقدامات مهمی انجام داد.این مقام مسئول افزود:در سال گذشته برای جلوگیری از سیلاب و رفع مشکلات فاضلاب کیلومتر ها لوله کشی انجام شده و لایروبی در مناطق خطر ساز مثل رودخانه خشک نیز شکل گرفته است.
رئیس شورای شهر ادامه داد:با این حال همه دستگاه های متولی مانند:ستاد بحران ،شهرداری ،سازمان آب، جهاد کشاورزی و راه و شهر سازی در این امر دخیل هستند که باید نهایت همکاری را داشته باشند.
آیا به کابوس سیل پایان داده می شود؟
برپایه این گزارش، باید منتظر ماند و دید که آیا به کابوس و بحران سیل و برف در این استان و دیگر استان ها پایان داده می شود؟ تا همه از خواب شومی که از سال ها پیش خاطر مردمانش را پریشان کرده رهایی یابند.
اتفاق خوشایند پس از این سیل سنگ تمام گذاشتن اهالی شیراز برای مسافران آسیب دیده از سیل بود؛ روی خوش و مهمان‌نوازی و نوع‌دوستی مثال‌زدنی شیرازی‌ها با پیشنهاد اسکان رایگان برای مسافران نوروزی دست به دست شد. در سیلی که شیراز را در نوردید هیچ جنسی گران نشد و بسیاری از مردم به رایگان از هموطنان و همشهریان پذیرایی کردند. خودروهای مسافران نوروزی در حالی هفته نخست شهر شیراز را ترک کردند که شماری از آن ها برای تشکر از میهمان نوازی مردم این شهر، پیام های تشکر بر روی خودرو نوشته بودند.
به هر روی ،باید قبول كنیم که مدیریت سیلاب دچار مشكلات و چالش هایی بوده، در بعضی موارد مجوزهایی صادر می شود كه به صلاح عمومی نیست. لازم می باشد كه دستگاه های متولی جلوی این گونه اقدامات را بگیرند و حتی شهرداری هم بدون اغماض سازه های غیرمجاز را تخریب كند. شهرداری شیراز در تمام ادوار گذشته تاکنون ۵۴ درصد به‌عنوان مقصر اصلی سیل دروازه قرآن معرفی و در ادامه استانداری فارس، سازمان مدیریت بحران، وزارت نیرو، نیروی انتظامی، راه و شهرسازی سایر مقصران سیل شناخته شده اند.
عمده ترین دلیل سیل به خصوص در منطقه دروازه قرآن، عدم تناسب طرح انتقال آب و كنترل سیلاب می باشد.بر این اساس شهرداری شیراز باید فكری برای این وضعیت و آبی كه در زمان سیلاب از محل كانال انتقال آب دروازه قرآن سرریز می شود، بیندیشد تا دیگر هیچ گاه شاهد چنین رخداد تلخی نباشیم.البته نقاط دیگری به جز دروازه قرآن مثل محله سعدی، شهرك گلستان و دوكوهك در شیراز وجود دارد كه مستعد خطرآفرینی است.
شهرك سازی‌هایی كه بعضا توسط دستگاه‌ها و ادارات مختلف در قسمت شمالی «شهرك گلستان» انجام شده وضعیت بسیار خطرناكی دارد که اگر به این رویه ادامه داده شود و جلوی آن گرفته نشود قطعا در آینده فاجعه بزرگ انسانی در این محل رخ خواهد داد.
در منطقه «دوكوهك» شیراز نیز عده ای بدون مجوز در شیب بسیار تند و كنار رودخانه در حال ساخت و ساز هستند كه این مساله نیز بسیار خطرآفرین بوده چرا که اگر در این مکان باران با شدت و میزان پنجم فروردین 98 در محل دروازه قرآن ببارد، این مکان نیز فاجعه آفرین خواهد شد.
گفتنی است،در این سیل کوچه‌ها و خانه‌های مرکز شهر شیراز مانند چهارراه پارامونت، بلوار امیرکبیر، بلوار زند، بلوار هفت‌تنان و بخصوص محله سعدیه و چند نقطه دیگر دچار آب‌گرفتگی شد.همچنین آب‌گرفتگی گسترده در مناطق تاریخی شیراز نظیر بازار وکیل نیز گزارش شد.در سیلاب دوم عمده آب‌گرفتگی‌ها در مناطق شرقی شیراز صورت پذیرفت.در همان دقایق ابتدایی سیل، کاربران در شبکه‌های اجتماعی به سرعت تصاویر و فیلم‌های حادثه را منتشر کردند.
دروازه قرآن معروف به طاق قرآن در شمال شرقی شهر شیراز در «تنگ الله اکبر»، میان کوه چهل مقام و کوه باباکوهی واقع شده و در واقع در خروجی شیراز به سمت شهر مرودشت قرار گرفته این دروازه یکی از دروازه‌های به جای مانده از دوره‌های قدیم در شیراز بوده که امروزه به عنوان یکی از آثار تاریخی این شهر به حساب می آید.
انتهای گزارش/
«بهاره یاری»
برپایه این گزارش، باید منتظر ماند و دید که آیا به کابوس و بحران سیل و برف در این استان و دیگر استان ها پایان داده می شود؟ تا همه از خواب شومی که از سال ها پیش خاطر مردمانش را پریشان کرده رهایی یابند.
اتفاق خوشایند پس از این سیل سنگ تمام گذاشتن اهالی شیراز برای مسافران آسیب دیده از سیل بود؛ روی خوش و مهمان‌نوازی و نوع‌دوستی مثال‌زدنی شیرازی‌ها با پیشنهاد اسکان رایگان برای مسافران نوروزی دست به دست شد. در سیلی که شیراز را در نوردید هیچ جنسی گران نشد و بسیاری از مردم به رایگان از هموطنان و همشهریان پذیرایی کردند. خودروهای مسافران نوروزی در حالی هفته نخست شهر شیراز را ترک کردند که شماری از آن ها برای تشکر از میهمان نوازی مردم این شهر، پیام های تشکر بر روی خودرو نوشته بودند.
به هر روی ،باید قبول كنیم که مدیریت سیلاب دچار مشكلات و چالش هایی بوده، در بعضی موارد مجوزهایی صادر می شود كه به صلاح عمومی نیست. لازم می باشد كه دستگاه های متولی جلوی این گونه اقدامات را بگیرند و حتی شهرداری هم بدون اغماض سازه های غیرمجاز را تخریب كند. شهرداری شیراز در تمام ادوار گذشته تاکنون ۵۴ درصد به‌عنوان مقصر اصلی سیل دروازه قرآن معرفی و در ادامه استانداری فارس، سازمان مدیریت بحران، وزارت نیرو، نیروی انتظامی، راه و شهرسازی سایر مقصران سیل شناخته شده اند.
عمده ترین دلیل سیل به خصوص در منطقه دروازه قرآن، عدم تناسب طرح انتقال آب و كنترل سیلاب می باشد.بر این اساس شهرداری شیراز باید فكری برای این وضعیت و آبی كه در زمان سیلاب از محل كانال انتقال آب دروازه قرآن سرریز می شود، بیندیشد تا دیگر هیچ گاه شاهد چنین رخداد تلخی نباشیم.البته نقاط دیگری به جز دروازه قرآن مثل محله سعدی، شهرك گلستان و دوكوهك در شیراز وجود دارد كه مستعد خطرآفرینی است.
شهرك سازی‌هایی كه بعضا توسط دستگاه‌ها و ادارات مختلف در قسمت شمالی «شهرك گلستان» انجام شده وضعیت بسیار خطرناكی دارد که اگر به این رویه ادامه داده شود و جلوی آن گرفته نشود قطعا در آینده فاجعه بزرگ انسانی در این محل رخ خواهد داد.
در منطقه «دوكوهك» شیراز نیز عده ای بدون مجوز در شیب بسیار تند و كنار رودخانه در حال ساخت و ساز هستند كه این مساله نیز بسیار خطرآفرین بوده چرا که اگر در این مکان باران با شدت و میزان پنجم فروردین 98 در محل دروازه قرآن ببارد، این مکان نیز فاجعه آفرین خواهد شد.
گفتنی است،در این سیل کوچه‌ها و خانه‌های مرکز شهر شیراز مانند چهارراه پارامونت، بلوار امیرکبیر، بلوار زند، بلوار هفت‌تنان و بخصوص محله سعدیه و چند نقطه دیگر دچار آب‌گرفتگی شد.همچنین آب‌گرفتگی گسترده در مناطق تاریخی شیراز نظیر بازار وکیل نیز گزارش شد.در سیلاب دوم عمده آب‌گرفتگی‌ها در مناطق شرقی شیراز صورت پذیرفت.در همان دقایق ابتدایی سیل، کاربران در شبکه‌های اجتماعی به سرعت تصاویر و فیلم‌های حادثه را منتشر کردند.
دروازه قرآن معروف به طاق قرآن در شمال شرقی شهر شیراز در «تنگ الله اکبر»، میان کوه چهل مقام و کوه باباکوهی واقع شده و در واقع در خروجی شیراز به سمت شهر مرودشت قرار گرفته این دروازه یکی از دروازه‌های به جای مانده از دوره‌های قدیم در شیراز بوده که امروزه به عنوان یکی از آثار تاریخی این شهر به حساب می آید.
انتهای گزارش/
«بهاره یاری»
نظرات بینندگان
