به گزارش پایگاه تحلیلی-خبری "شیرازه"،سیلاب سال گذشته در ورودی شیراز باعث برخورد و واژگونی خودروها و در مرکز شهر نیز باعث آب‌گرفتگی معابر شد.کوچه‌ها و خانه‌های مرکز شهر شیراز مانند چهارراه پارامونت، بلوار امیرکبیر،زند،هفت‌تنان و چند نقطه دیگر دچار آب‌گرفتگی شد.البته محله سعدی هم از این سیلاب محفوظ نماند و دچار آسیب های زیادی شد.خانه های زیادی ویران و عده بیشماری وسایل زندگی خود را از دست دادند.در آن روزِ هولناک خودروهای زیادی تا سقف پر از ماسه بود و به این سو و آن سو کشیده می شد یا در مسیر خود به در و دیوار و هر چیزی که بر سر راهش بود،کوبیده می شد تا دیگر چیزی از آن باقی نماند.در همان دقایق ابتدایی سیلاب، کاربران در شبکه‌های اجتماعی به سرعت تصاویر و فیلم‌های حادثه را منتشر کردند.

با وقوع این سیل تحلیل گران و کارشناسان، دلایل گوناگونی را برای وقوع آن ارائه می دادند.«شهرداری شیراز عامل اصلی جاری شدن سیل در این شهر از سوی کمیسیون اصل نود شناخته شد» این خبری بود که به شکل گسترده‌ای در شبکه‌های اجتماعی از قول بهرام پارسایی، نماینده شیراز در مجلس شورای اسلامی و عضو کمیسیون اصل نود دست به دست می‌شد.گفته شد، حدود 15سال پيش شهرداري دره نزدیکی شیراز را «با پر کردن نخاله و ريختن آسفالت» پر و عملا مسير عبور سيلاب را مسدود و‌ آن را به يک کانال لوله‌اي کوچک محدود کرد.پیش از این حیدر آسیابی،دادستان عمومی و انقلاب شیراز اعلام کرد: پرونده موسوم به سیل شیراز با صدور کیفرخواست به دادگاه‌ کیفری شیراز ارسال شده و  شهرداری و ۲ تن از شهرداران ادوار مختلف شیراز در حادثه سیل مقصر شناخته شدند.

شهرداری؛متولی اصلی سیلاب در ورودی شهرها
سید عبدالرزاق موسوی» رئیس شورای اسلامی شهر شیراز نیز در خصوص علت این حادثه گفت: به طور یقین متولی اصلی در خصوص ایمنی سیلاب در ورودی شهرها شهرداری بوده و در حال حاضر اقدامات مناسبی را به انجام رسانده است.وی افزود:در همان زمان 11 کارشناس در قالب یک گزارش مفصل 40 صفحه ای اظهارنظر کردند و برای مشخص شدن علت پیشامد این حادثه توضیح دادند.در این گزارش از ساخت و ساز های غیرمجاز و عدم پیش بینی وقوع سیلاب گرفته تا نامناسب بودن لوله های خروجی آب با مخزن اصلی مورد بحث و بررسی قرار گرفت.موسوی گفت:به دنبال وقوع حادثه سیل ناگوار در فروردین ماه به دلیل حساسیت هایی که ایجاد شد و تبعاتی که پدید آمد، تمامی دستگاه ها اعلام آمادگی و همکاری نمودند.کمیسیون سلامت شورای شهر نیز به نوبه خود در این زمینه برنامه های جدی در پیش گرفت و شهرداری هم در فراهم نمودن زیرساخت های لازم اقدامات مهمی انجام داد.رئیس شورای شهر ادامه داد:با این حال همه دستگاه های متولی مانند:ستاد بحران ،شهرداری ،سازمان آب، جهاد کشاورزی و راه و شهر سازی در این امر دخیل هستند که باید نهایت همکاری را داشته باشند.

طغيان رودخانه آب زنگي و ريزش آب از ارتفاعات
به گفته کارشناسان شهرسازي علاوه بر اين که پوشاندن مسيل براي شهرها دردسرساز است، آسفالت و سيمان کردن زمين‌هاي اطراف آن نيز مشکلي مضاعف در هنگام بارندگي‌هاي شديد ايجاد مي‌کند؛ سفت شدن زمين باعث مي‌شود که حالت آبکشي خود را از دست دهد و آب بجاي فرو رفتن در زمين به اطراف سرازير شود. البته يکي از دلايل اعلام شده براي اين سيل، طغيان رودخانه آب زنگي و ريزش آب از ارتفاعات بوده که در سال جاری شهرداری شیراز و آبخیزداری فارس با پلکانی نمودن مسیر آن بر این باور هستند که از سرعت سیلاب کاسته می شود.

آغاز به‌کار پروژه‌های آبخیزداری بند‌های سنگی ملاتی حوضه آبخیز دروازه قرآن شیراز
چندی پیش نیز عملیات اجرایی احداث بند‌های کنترل سیلاب و تاخیری دروازه قرآن شیراز با هدف کنترل سیلاب و ایجاد تاخیر در سیلاب‌های ورودی به کلانشهر شیراز آغاز شد.شهرام منتصری، مدیر کل منابع طبیعی و آبخیزداری فارس با اشاره به مراحل آماده سازی و آغاز بکار این پروژه بزرگ گفت: حوضه آبخیز دروازه قرآن شیراز با مساحت دو هزار و ۷۰۸ هکتار در قسمت شمالی کلانشهر شیراز واقع شده است.وی افزود: این پروژه شامل شش سازه بزرگ آبخیزداری است که برای ساخت و اجرای آن ۱۵۶ میلیارد ریال از محل اعتبارات صندوق توسعه ملی اختصاص و هزینه خواهد شد.منتصری حجم عملیات اجرایی سنگ و سیمان در اجرای این سازه‌ها را ۲۷ هزار متر مکعب بیان کرد و گفت: حجم کل مخازن بالادست این پروژه‌ها در هر بار آبگیری حدود ۵۰۰ هزار متر مکعب است که در زمان وقوع بارش‌های سیلابی کمک موثری در کنترل رواناب‌های ورودی به دروازه قرآن شیراز خواهد داشت.مدیر کل منابع طبیعی و آبخیزداری فارس با اشاره به نقش موثر و سازنده مردم در اجرای پروژه‌های اجرایی آبخیزداری، بر ضرورت همکاری جوامع محلی، مسئولان سایر دستگاه‌های در روند بهتر اجرای این گونه پروژه‌ها تاکید کرد و اظهار داشت: اثرات مطلوب این طرح‌ها تنها با همکاری و تعامل مردم و سازمان‌های مردم نهاد امکان پذیر خواهد بود.

افتتاح طرح آبخیزداری و کنترل سیل حوزه آبخیز دروازه قرآن
قادری، نماینده مردم شیراز و زرقان به اهمیت مدیریت و برنامه ریزی های مناسب جهت جلوگیری از سیلاب اشاره کرد و گفت:با توجه به فصل زمستان و احتمال بارندگی های شدید نیاز بود تا طرح آبخیزداری و کنترل سیل حوزه آبخیز دروازه قرآن به اجرا برسد و فضای امن توام با آرامش ایجاد شود.وی ضمن تشکر و قدردانی از متولیان مربوطه با تاکید بر همکاری کمیسیون های مختلف ادامه داد:برای تامین آب و جلوگیری از جریان های سیلاب تلاش های زیادی صورت گرفته و حمایت های مالی نیز در حال انجام است.استاندار فارس نیز با اشاره به حوادث ناگواری که بر اثر سیلاب در سال گذشته اتفاق افتاد، با بیان این که دستگاه های متولی می توانند کارهای برگی را در این خصوص رقم بزنند،گفت: انجام پروژه مذکور نشان می دهد که همراهی و همکاری دستگاه های متولی می‌تواند زمینه ساز کارهای ارزشمندی باشد تا از وقوع فجایعی همچون سیل فروردین ماه ۹۸ جلوگیری کند.

اعتبار و هزینه کرد بالغ بر ۵۰ میلیارد تومان
وی به این که پروژه مدیریت حوزه آبخیز دروازه قرآن با دیدگاه علمی به اجرا درآمده اشاره کرد و افزود: حداکثر دوره برگشت در این پروژه ۵۰۰ سال و حجم خروجی لوله انتقال آب ۶۷ متر مکعب پیش بینی شده در حالی  که پیش از این، دوره برگشت ۵۰ ساله و حجم خروجی ۱۴ متر مکعب بود.استاندار فارس با بیان این که پروژه مذکور با اعتباری بالغ بر ۵۰ میلیارد تومان ساخته شده، گفت: همکاری شهرداری، منابع طبیعی و سایر دستگاه های متولی نتیجه ای اثر بخش برای رفع خطر خواهد داشت. نماینده عالی دولت در استان فارس با اشاره به این که در گذشته صیقلی شدن سطح خاک در این منطقه سبب سرعت حرکت روان آب ها شده بود، ادامه داد: با اجرای طرح تکمیلی جنگل کاری و فضای سبز در این پروژه علاوه بر رفع این مشکل شاهد ایجاد محیطی مناسب برای گذران فراغت و همچنین تلطیف هوا باشیم.

عبدالحسن صمدنژاد،مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری فارس هم به پروژه‌ای که در بالادست دروازه قرآن در ابتدای آبزنگی در دستور کار قرار گرفته اشاره کرد و گفت:از ١٥ تیرماه امسال عملیات اجرایی این پروژه با شش بند سنگ ملاتی شروع شده و در این راستا بیش از ٣١ هزار مترمکعب عملیات ملات سنگی با اعتبار ١٧.٦ میلیارد تومانی از محل صندوق ذخیره ارزی کشور آغاز به کار نموده است.
ظهرابی، مدیر کل سازمان حفاظت محیط زیست نیز گفت:در حوضه های آبخیز چند مولفه اثرگذار در موضوع سیلاب موثر می باشد، اول بخش شیب دار و عمدتا با پوشش سنگی در بالا دست آبخیز است که از عوامل اصلی ایجاد رواناب به شمار مي روند.
وی با بیان این که در کنار این عامل، مجموعه مراتع و جنگل ها به عنوان سد اول مقابله با افزایش حجم رواناب ها و وقوع سیل عمل می کنند، افزود:روشن است که تخریب مراتع و جنگل ها و بهره برداری بیشتر از ظرفیت آن ها می توانند در افزایش رواناب ها نقش آفريني کند.سد دوم مقابله با سیل آبرفت های متخلخل درشت دانه در دامنه كوه ها ها و ابتدای دشت ها در حوضه های آبخیز است که همانند اسفنج این رواناب ها را جذب و به سفره های آب زیر زمینی منتقل می كنند.

ظهرابی گفت:ساخت و ساز در این آبرفت ها ایجاد سطوح نفوذناپذیر مانند ساختمان ، خيابان ها و جاده ، سنگ فرش  و از همه مهم تر برداشت از این آبرفت ها به عنوان معادن شن و ماسه و مصالح ساختمانی كاركرد این بخش از اکوسیستم را مختل و باعث تشديد سيل مي شود .وی افزود:مکانیزم بعدی طبیعت آبراهه های طبیعی است که متناسب با حجم رواناب  و شدت آن و خصوصيات حوضه آبخيز در طول هزاران سال شکل گرفته است. وظیفه آبراهه ها هدايت سیلاب ها به پایین دست حوضه ها است. تغییر مسیر آبراهه ها، تخریب، تصرف و ساخت و ساز در بستر و حریم رودخانه ها همه از عوامل ایجاد خسارت توسط سیلاب ها است.

مدیر کل محیط زیست با اشاره به این که دست کاری و تصرف در مسیر رودخانه ی خشک، تغییر مسیر و دست کاری رودخانه چنار راهدار و حذف مسیل دروازه قرآن، نمونه های روشن و اثر گذاری از این تخریب ها می باشد، ادامه داد: نظارت بر روند توسعه در کشور و تضمين پایداری توسعه از بعد مسائل زیست محیطی است. بر اساس قانون حفاظت و بهسازی محیط زیست، حفظ تعادل اکوسیستم های طبیعی وظیفه سازمان حفاظت محیط زیست است. از سویی دیگر از دهه چهل، موضوع آمایش سرزمین در کشور مطرح و هنوز درباره ی آن فقط بحث می شود و هرگز مساله مهمی مانند این که چه فعالیتی در کدام پهنه از سرزمین باید انجام شود، پاسخ داده نشده است.

ظهرابی با بیان این که بازخوانی و اجرای دقیق سیاست های کلی نظام، ابلاغی مقام معظم رهبری، می تواند راه گشا باشد، گفت: این امر مستلزم اصلاح جدی سیاست های توسعه کشور است. بایستی این اصل را پذیرفت که ما انسان ها بخشی از اکوسیستم و طبیعت هستیم و بایستی فرایند توسعه را با رعایت قواعد اصلی، ظرفیت و توان سرزمین، طراحی و اجرا کنیم. بارگذاری در اکوسیستم ها بایستی با لحاظ ظرفیت و توان اکوسیستم ها انجام شود. به یک ماشین هم اگر بیشتر از ظرفیت، بار بگذاریم، از هم می پاشد.وی افزود: یک اقدام کوچک، در یک نقطه می تواند پیامد های جبران ناپذیری را در یک بعد زمانی نامشخص در مكاني ديگر به بار آورد. ماشین را می شود دوباره ساخت، توانش را تغییر داد، قطعاتش را عوض کرد، تقویت کرد، چرا که کارکرد ها و خروجی آن مشخص است، می توان با تغییر در برون داد ها، معادله را دوباره متناسب با نياز بازسازي كرد، اما در طبیعت این امر به خاطر پیچیدگی های طبيعي به اين سادگي میسر نمی شود.

برپایه این گزارش، دستگاه های متولی می توانند با هماهنگی و همکاری با یکدیگر و البته با اندیشمندی مناسب قبل از این که دیر شود راهکارهای اساسی ارائه دهند و آن را به اجرا رسانند تا دیگر شاهد حادثه تلخ و ناگواری مثل سال قبل نباشیم.
انتهای پیام/

گزارش از بهاره یاری