پدر بزرگوار امام حسن عسکری در سن ۲۳ سالگی ایشان به شهادت رسید و بعد از آن، امام عسکری (ع) به مدت ۶ سال عهده‌دار امامت بود. ایشان در مدت کوتاه خلافت خود با سه تن از خلفای عباسی هم‌دوره بود و از جانب این خلفا به‌شدت تحت‌فشار و محدودیت بود، به‌طوری‌که علاوه بر سکونت اجباری در محله نظامی حتی آن حضرت را در زندان نیز محبوس نمودند.

 مشهورترین لقب او، عسکری است که اشاره به اقامت اجباری‌اش در سامرا دارد. امام حسن عسکری (ع) در سامرا تحت مراقبت حکومت قرار داشت و برای فعالیت‌های خود با محدودیت روبه‌رو بود. ایشان از طریق نامه با مسلمانان ارتباط داشت و عثمان بن سعید، نخستین نایب خاص امام‌زمان (عج)، از نمایندگان خاص وی نیز به شمار می‌رفت. در سال ۲۵۵ تنها فرزند آن حضرت مهدی موعود چشم به جهان گشود.

امام حسن عسکری (ع) تنها امامی است که به حج مشرف نشد.

 دلیل مشرف‌نشدن امام حسن عسکری (ع) به مکه
 
 خلفای عباسی چنان بر امام سخت گرفتند او را همچون پدرش در پادگان سامرا تحت نظارت و مراقبت دائمی نگاه داشتند که ایشان در تمام عمر خود نتوانستند حتی برای یک‌بار به زیارت‌خانه خدا و قبر پیامبر در مدینه بروند؛ لذا تنها امامی است که به مکه نرفته است. ایشان حتی به بعضی از شیعیان خود هم پس از بر عهده گرفتن هزینه سفرشان وکالت می‌داد تا به نیابت از او به کربلا که فاصله زیادی با سامرا نداشت رفته، قبر امام حسین (ع) را به نیابت از او زیارت کنند و تربت امام حسین را برای او سوغات آورند.

 دوران امامت
 
 به‌طورکلی دوران عمر ۲۹ساله امام حسن عسکری (ع) به سه دوره تقسیم می‌گردد:
 
دوره اول ۱۳ سال است که زندگی آن حضرت در مدینه گذشت.
 
دوره دوم ۱۰ سال در سامرا قبل از امامت.
 
دوره سوم نزدیک ۶ سال امامت آن حضرت می‌باشد.
 
 دوره امامت حضرت عسکری (ع) باقدرت ظاهری ۳ تن از خلفای بنی‌عباس همراه بود. امام ۳ سال از دوران امامت خود را در زندان گذراند. زندانبان آن حضرت دو غلام ستمکار برای زار و اذیت بیشتر امام گماشته بود، ما تأثیر امام بر آنها به‌گونه‌ای بود که خوش‌رفتار و صالح شده بودند.
 
 به گفته غلامان امام در زندان روزها روزه می‌گرفت و تا پاسی از شب به عبادت و رازونیاز با خداوند مشغول بود. با اینکه امام به‌غیراز شیعیان خاص با افراد دیگر ملاقاتی نداشت؛ اما حکومت برای حفظ آرامش خود بیشتر اوقات، امام را زندانی و ممنوع از معاشرت با دیگران می‌کرد.
 
 علت معاشرت کم امام هادی (ع) و امام حسن عسگری (ع) با مردم، علاوه بر مراقبت شدید دستگاه خلافت و ممنوع‌الملاقات بودن آنها، نزدیک بودن به زمان دوران غیبت حضرت مهدی (ع) بود که مردم باید بدان خو می‌گرفتند.
 
 امام حسن عسکری (ع) از طرف دستگاه خلافت عباسی تحت‌نظر و محدودیت شدید بود؛ اما ایشان در تربیت شاگردان برای آموزش آئین اسلام و شبهات مخالفان و تعیین اندیشه صحیح اسلامی غافل نبودند.
 
 امام عسکری (ع) مانند چند امام پیش از خود از نمایندگانی جهت ارتباط با شیعیان استفاده می‌کرد. در شمار این افراد به‌ویژه باید از عقید، خادم خاص وی، یادکرد که امام او را از کودکی بزرگ کرده و حامل بسیاری از نامه‌های ایشان به شیعیان بود.

 برخی از فضایل و ویژگی‌های اخلاقی امام حسن عسگری (ع)

 علم و دانش امام حسن عسکری (ع)
 
 امام حسن عسگری در دوران کوتاه امامت خود آثار مهمی نشر احکام و بیان مسائل فقهی و جهت‌دادن به حرکت انقلابی شیعیانی که از راه‌های دور برای کسب فیض به محضر امام (ع) می‌رسیدند بر جای گذاشت.
 
 تفسیر قرآن از جمله زمینه‌هایی است که موردتوجه ویژه امام حسن عسکری (ع) بوده است تا بدان‌جا که یک متن مفصل در تفسیر قرآن (که در شمار کهن‌ترین آثار میراث تفسیری امامیه است) به ایشان منسوب شده است.
 
 در زمان امام یازدهم تعلیمات عالیه قرآنی، نشر احکام الهی و مناظرات تغییرات علمی بسیاری را تجربه کرد، فرهنگ شیعی که شناخته شده بود در رشته‌های دیگر نیز مانند فلسفه و کلام باعث ظهور مردان بزرگی چون یعقوب بن اسحاق کندی (خود معاصر امام حسن عسکری و تحت تعلیم ایشان بود) گردید.
 
 یکی از القابی که برای امام حسن عسکری (ع) به‌کاررفته، لقب «فقیه» است
 
 این نشان می‌دهد که امام از سوی اصحابش به طور خاص به این وجه شناخته می‌شده است. بخشی از احادیث ایشان به حوزه فقه و ابواب مختلف آن مربوط می‌شود.
 
 در قدرت علمی امام حسن عسکری (ع) نکته‌های بسیاری گفته شده است؛ یعقوب بن اسحاق کندی فیلسوف بزرگ عرب که دانشمند معروف ایرانی ابونصر فارابی شاگرد مکتب وی بوده است، در مناظره با آن حضرت درمانده گشت و کتابی را که بر رد قرآن نوشته بود سوزانید و بعدها از دوستداران و در صف پیروان آن حضرت درآمد.
 
 امام حسن (ع) و تربیت شاگردان شایسته
 
امام حسن عسکری (ع) همانند سایر امامان معصوم (ع) در زمینه تربیت شاگرد اهتمام خاصی داشت. چنان‌که شیخ طوسی، بیش از صد نفر از یاران و شاگردان آن حضرت را یاد کرده است.

 امام حسن عسکری (ع) در ۸ ربیع‌الاول سال ۲۶۰ق، در ۲۹ سالگی در سامرا به شهادت رسید و در کنار پدر خود دفن شد. مدفن آن دو به حرم عسکریین مشهور است که از زیارتگاه‌های شیعیان در عراق محسوب می‌شود.

انتهای پیام/