به گزارش سرویس اقتصادی شیرازه، علیرغم پیشرفت همه جانبه علم هسته ای در طول 50سال گذشته، هنوز این تکنولوژی در اذهان عمومی چندان شناخته شده نیست. وقتی صحبت از انرژی اتمی به میان می آید، اغلب مردم ابر قارچ مانند حاصل از انفجارات اتمی شهرهای هیروشیما و ناکازاکی و یا راکتورهای اتمی برای تولید برق را در ذهن خود مجسم می کنند و کمتر کسی را می توان یافت که بداند چگونه جنبه های دیگری از علوم هسته ای در طول نیم قرن گذشته زندگی روزمره او را دچار تحوّل نموده است.

حقیقت اما در این است که امروزه از رادیوایزوتوپها و پرتوهای ناشی از فرایندهای هسته ای جهت بهبود محصولات کشاورزی و غذایی، نگهداری مواد غذایی، تعیین منابع آبهای زیرزمینی، استریلیزه کردن منابع و تولیدات پزشکی، آنالیز هورمونها، کنترل فرایندهای صنعتی، و بررسی آلودگی محیط زیست استفاده فراوانی به عمل می آید.

اولین گام ها برای تولید رادیوایزوتوپهای مورد نیاز کشور در پزشکی، صنعت و کشاورزی در سال 1960 برداشته شد که طی آن اولین راکتور تحقیقاتی هسته ای از نوع آب سبک استخری با قدرت حرارتی 6 مگاوات در سال 1967 تحت مدیریت دانشگاه تهران به بهره برداری رسید. سوخت این نیورگاه را ابتدا آمریکا و سپس آرژانتین تامین کرد و بعد از پیروی انقلاب و شروع تحریم ها، سوخت 20 درصد آن توسط جوانان ایرانی تولید و در سال 90 این راکتور صاحب سوخت بومی ایرانی شد.

طراحی و ساخت دومین راکتور تحقیقاتی کشور و به نوعی اولین راکتور تحقیقاتی ایرانی در واپسین ماه های عمر دولت دهم اتفاق افتاد. نخستین روزهای بهار سال 92، فریدون عباسی رئیس سازمان انرژی اتمی کشور در حاشيه انعقاد تفاهم نامه همكاري ميان استان فارس و سازمان انرژي اتمي ايران در جمع خبرنگاران از پایان مکان‌یابی رآکتور هسته‌ای شیراز خبر داد. به گفته عباسی طراحی این راکتور به پایان رسیده و راکتور 10 مگاواتی شیراز، راکتوری تحقیاتی و از نوع آب سبک استخری است که پس از راکتور تهران دومین راکتور تحقیاتی کشور می شود.

خبرگزاری ها در آن روز نوشتند: این سایت هسته ای در نزدیکی شمال شیراز در پهنه ای به وسعت 80 هکتار و در نزدیکی به مراکز دانشگاهی شیراز واقع شده که با استفاده از ظرفیت های علمی این شهر می تواند شیراز را به قطب مطالعات دانش هسته ای تبدیل کند. آقای عباسی همچنین نزدیکی به فرودگاه بین المللی، تامین منابع آب و شرایط مناسب از لحاظ زمین شناسی از جمله دوری از گسل ها را از عوامل مهم برای مکان یابی این راکتور عنوان کرد.

صادق عابدین استاندار وقت فارس در همان روز، محل دقیق احداث راکتور هسته‌ای آب سبک شیراز را حاشیه شهر زرقان اعلام کرد و گفت که در آینده نزدیک عملیات اجرایی آن آغاز می شود.

رئیس سازمان انژی اتمی هم وعده داد، اعتبار ساخت این راکتور از منابع ملی تامین می شود و چنانچه اعتبارات به موقع تامین شود و اتفاقی خارج از روند عادی روی ندهد حدود سه تا پنج سال دیگر این راکتور قابل بهره برداری است اما با گذشت 22 ماه از آن روز، تاکنون تنها یک خبر از این موضوع رسانه ای شده است. ایسنا گزارش داد: «محمدرضا نعمت‌الهي ئيس بخش مهندسي هسته‏ اي دانشگاه شيراز در بهمن ماه 92 گفت: پيگيري‌هاي لازم براي راه‌اندازي راكتور تحقيقاتي 10 مگاواتي از سوي دانشگاه شيراز تداوم دارد» و دیگر هیچ اتفاقی در خصوص ساخت این راکتور تحقیقاتی در زرقان فارس رسانه ای نشده است.

قطعا ساخت این راکتور می تواند ضمن توانمند سازی فارس در بحث پزشکی هسته ای در ساخت شتاب دهنده های پزشکی نیز تحول آفرین باشد و از آن مهمتر، با توجه به خشکسالی های متناوب و «آب رفتن» آب این استان با استفاده از انرژی اتمی و کاربرد پرتو و ترویج کشاورزی هسته ای می توان محصولات مقاوم در برابر خشکی و شوری تولید کرد. اما معلوم نیست که آیا سازمان انرژی اتمی از تصمیم خود منصرف شده است یا مسوولین استان فارس نتوانسته اند لوازم و مقدمات ساخت این سایت هسته ای را پس از 22 ماه فراهم کنند.

به هر حال معلوم نیست وعده آن آینده نزدیکی که مسئولین برای هسته ای شدن فارس می دادند چه زمانی فرا می رسد.