به گزارش شیرازه،  امروزه رشد فیزیکی بی‌قواره شهرها، برنامه‌ریزی‌های نادرست، عدم پیروی از الگوهای هندسی منظم و با برنامه، نظام شهری نوین را از بین برده و دچار مشکلات متعددی نموده است. این روند شکل‌گیری و رشد اگر اصلاح نشود و به همین منوال ادامه یابد سبب شکل‌گیری فضاهای بی‌دفاع شهری خواهد شد.

این عوامل وجود امنیت را سلب می‌نماید و هزار تن قربانی خشونت‌های پیدا و پنهان می‌شوند.

منظور از فضاهای بی‌دفاع شهری فضاهایی هستند که به دلیل ویژگی‌های اجتماعی و کالبدی، فرصت بزهکاری و خشونت در آن بالاست.

به‌طورکلی فضاهای بی‌دفاع شهری به دودسته فیزیکی و اجتماعی قابل‌تقسیم است. ازنظر برنامه ریزان و طراحان شهری ویژگی فیزیکی و ازنظر جامعه شناسان و روانشناسان ویژگی‌های اجتماعی سبب مستعد کردن فضاهای بی‌دفاع شهری در جرم خیزی می‌شود.

باوجوداین، هر دودسته هم‌عقیده‌اند که فضاهای بی‌دفاع معلول اتفاقاتی هستند که در شهر رخ می‌دهد زیرابه علت بزرگ شدن و بزرگ بودن شهر و کم‌رنگ شدن و عدم کنترل مناسب فیزیکی و اجتماعی، فضاهایی به وجود می‌آیند که فعالیت‌های غیرمجاز و متعارض با هنجارهای جامعه در آن نقاط صورت می‌گیرد که آثار نامطلوبی بر پیکر جامعه می‌گذارد و به حادث شدن انواع جرائم منجر می‌گردد.

نظارت‌های اجتماعی ابزاری غیر محسوس ولی قدرتمند مانع از هنجارشکنی‌هاست و این خود از ارکان اساسی شالوده‌های اجتماعی است.

فضاهای بی‌دفاع اماکنی هستند که به کسی تعلق ندارد و کسی از آن‌ها نگهداری و مواظبت نمی‌کند و از دید و نظارت اجتماعی محفوظ هستند و به همین خاطر فضاهای دنج و مطمئنی برای فعالیت‌های غیرمجاز و نابهنجار محسوب می‌شوند.

زیر پل‌ها، داخل زیرگذرها، پل‌های هوایی، زمین‌های فرورفته و گود، عدم تناسب ارتفاع ساختمان‌ها با عرض کوچه و نظایر این‌ها مواردی از فضاهای بدون دفاع در شهرها هستند.

ازجمله فعالیت‌ها و عملکردهایی که در فضاهای بدون دفاع در برخی از نقاط شهر مرودشت تشخیص داده‌شده، عبارت‌اند از：

_ پل خان که تداعی‌کننده حادثه بیجه مرودشت در سال ۸۶ و بسیاری از حوادث دیگر شده است.

_کوچه‌های باریک و تنگ و فضاهای متروک و دارای فرورفتگی در محلات قدیمی و فرسوده همچون محله‌های فردوسی، محله پشم زنی، محله سهل‌آباد و بسیاری از محلات سمت غربی شهر مرودشت که خود عاملی مهم در جرم خیزی محسوب می‌گردد.

_ پارک جنگلی تخت جمشید دارای نقاط کور و دور از دیدرس

_ فضای انبوه از درختان در سمت شرق پارک ملت به‌خصوص در شب

دیوارهای اطراف  میدان امام خمینی (ره) در مرکز شهر مکانی جهت استفاده کارتن‌خواب‌ها

_گلزار شهدای مرودشت در برخی قطعه‌ها، مکانی جهت تجمع معتادان

_ساختمان‌های متروکه و غیرقابل استفاده مانند ترمینال سابق شیراز_مرودشت در ابتدای خیابان رسالت

راهکارها و پیشنهاد‌ها در خصوص از بین بردن فضاهای بدون دفاع：

_اقدامات کالبدی یا فیزیکی：تغییر در فرم فضا از طریق بالا بردن میزان روشنایی و نورپردازی در پارک‌های جنگلی و پل‌ها، تغییر در مکان قرارگیری مبلمان شهری که محل تجمع شهروندان است مانند باجه‌های تلفن و روزنامه‌فروشی، حذف و اصلاح فضاها و مکان‌های فرورفته به شکل ال (L) یا یو (U) از طریق محصور کردن و جلوگیری از استفاده افرادی مانند کارتن‌خواب‌ها و ...

_اقدامات عملکردی：فعال کردن ساختمان‌های متروکه، تغییر کاربری ساختمان‌های رهاشده و یا محصور کردن آن‌ها و ... .

نویسنده: مسعود احمدی کارشناس ارشد برنامه ریزی شهری

منبع: مرودشت نا