به گزارش شیرازه متاسفانه چندسالی است شاهد کاهش محبوبیت رشته های مهندسی در ایران هستیم برخی دلیل آن را رشد نامتوازن رشته‌های دانشگاهی و جذب دانشجو و عده ای شرایط نامناسب اقتصادی و برخی دیگر معتقدند افزایش سطح تحصیلات و گرایش به دوره‌های تحصیلات تکمیلی موجب کم‌توجهی یا کم‌ارزش شدن رشته‌های مهندسی در ایران شده است.

علی مصلی نژاد کارشناس ارشد مهندسی فناوری اطلاعات در شاخه ی تجارت الکترونیکی که سال گذشته به عنوان جوان نمونه در سطح شهرستان جهرم معرفی شد و تا کنون تالیفات و پژوهش هایی این زمینه داشته است و همچنین موفق به کسب رتبه برتر در جشنواره ملی حرکت شد در گفتگو با ما به یررسی عوامل این موضوع پرداخت.

- برخی معتقدند رشد نا متوازن رشته های مهندسی دلیل کم ارزش شدن آن  است ، نظر شما در این باره چیست؟

 این موضوع تا حدود زیادی صحیح است . به نظر من علاوه بر  رشد نا متوازن رشته های دنشگاهی عدم بروز رسانی  برخی منابع دانشگاهی و ناکارآمدی این منابع بیشتر به این موضوع دامن زده است. اینکه صرفا فرد یک سری تئوری در دانشگاه  یاد بگیرد و سپس  وارد بازار کار شود برای رویارویی با واقعیت های بازارکار کافی نیست.

باید به این نکته توجه شود دانشگاه و علوم دانشگاهی تا چه اندازه در آینده مفید و موثر خواهد بود. آیا امروز بهتر نیست بر اساس نیازهای اساسی کشور برنامه های آموزشی دانشگاه ها، مسیر حرکت دانشجو را به نحوی از دانشجو به دانش پژوه یا فناور پژوه تغییر دهد تا فاصله دانشگاه و صنعت به معنای واقعی کاهش یابد و خروجی های دانشگاه های ما هدفمند و کارآمدتر  باشد.

افرایش کمیت ها  در رشته ها بدون در نظر گرفتن کیفیت مناسب متاسفانه منجر به کم ارزش شدن رشته ها و افزایش بیکاری می شود.

-پیشنهاد شما حرکت جامعه علمی کشور به سمت جامعه دانش بنیان است، به نظر شما دولت، مجلس و دیگر نهادها تا چه اندازه به این سمت حرکت کرده اند؟

بله درست است، امروز ما با توجه به محدودیت های منابع دولتی نیازمند توسعه موضوع نو پای خیرین پژوهش هستیم من بارها طی مکاتبات مختلف با رؤسای جمهور و نمایندگان مجلس این موضوع رو مطرح کردم و اقداماتی نیز انجام شده است اما تحقق کامل آن نیاز به عزم ملی دارد.

دولت و مجلس باید بستر را برای حضور بیشتر خیرین در این عرصه مهیا کنند و خیرین باید به این موضوع توجه کنند که پیشرفت علمی و فناوری کشور از اوجب واجبات است . در شرایط فعلی همانطور که ساخت یک مدرسه توسط خیرین یک کار پسندیده است ساخت پژوهشکده ها و مراکز پژوهشی و دانش بنیان پسندیده تر به نظر می رسد.

- به نظر شما دانشگاه ها چگونه می توانند مسیر حرکت خود را درجهت پژوهش یا فناوری محوری قرار دهند و در این موضوع تا چه حد نیاز به فرهنگ سازی اجتماعی است؟

به نظر من برای تحقق این هدف راهبردی وظیفه نهادهای اجتماعی از جامعه دانشگاهی سنگین تر است، وظیفه جامعه دانشگاهی بروزرسانی و کارآمد سازی منابع آموزشی ، افزایش واحدهای عملی، استفاده از اساتید مجرب با ارایه یک برنامه هدفمند بر اساس واقعیت های اجتماعی، اقتصادی و سیاسی جامعه و به نوعی تلاش در جهت بومی سازی علوم مختلف بر اساس نیازهای واقعی جامعه است.

در دانشگاه ها باید هدف گذاری به صورت مناسب  انجام شود تا دانشجو بعد فارغ التحصیلی سردرگم نباشد.

همانطور که گفتم نقش نهادهای اجتماعی از جمله خانواده در این موضوع سنگین تر است متاسفانه هدایت تحصیلی به گونه ای نبوده که متناسب با بازار کار، نیروی متخصص مورد نیاز جامعه تربیت شود باید فرهنگ ورود به دانشگاه ها اصلاح شود.

هدایت تحصیلی عملا در دوره متوسطه شکل می‌گیرد و خانواده ها در آن نقش تعیین کننده ای دارند. وقتی خانواده ها به ویژه قشر تحصیلکرده آن علاقه مند هستند که بچه هایشان پزشک یا مهندس شوند، این فرهنگی است که اصلاح آن آسان نیست. امروز خیلی از خانواده ها علاقه مند نیستند که بچه هایشان یک تکنیسین ماهر شوند ولو اینکه جامعه بشدت در این حوزه کمبود داشته باشد.

به اعتقاد من، گلوگاه ها و نقص های قانونی هم دراین باره وجود دارد، مثلاً این نگاه وجود دارد که مهندس بیشتر از تکنیسین حقوق می‌گیرد.

 امروز  رشته‌ کامپیوتر با 27.2 درصد بالاترین نرخ بیکاری در  کشور را دارد در صورتی که  از اواسط دهه  70 بسیاری از خانواده های ایرانی به این گزاره پی برده بودند که  درآینده ای نزدیک کامپیوتر به یک نیاز اصلی تبدیل خواهد شد و بر این اساس آرزویی در سر می پروراندند که فرزندانشان بتوانند در رشته مهندسی کامپیوتر فارغ التحصیل شوند.

حقیقت این است که  اگر فردی که می خواهد وارد رشته ای شود خودش را با شرایط واقعی بازار کار منطبق نکند و فقط بخواهد با گذراندن دوره های آکادمیک فاقد رویکرد پژوهش محوری،  شرایط کاری مناسبی داشته باشد، نشدنی است. ما باید ابتدا با کمک نهادهای اجتماعی که مهم ترین آن خانواده است این فرهنگ و طرز فکر را اصلاح کنیم و در کنار آن جامعه دانشگاهی را در مسیر رفع نیازها واهداف راهبردی کشور هدایت نماییم.

- دلیل نرخ بالایی بیکاری در رشته کامپیوتر و فناوری اطلاعات را با توجه به اینکه به نوعی مرتبط با رشته خودتان هم هست را چه میدانید؟

رشته فناوری اطلاعات و کامپیوتر مشترکات زیادی دارند ولی از نظر شغلی و گستردگی تفاوت های چشمگیری باهم دارند و هنوز در جامعه ما تمایز جدی بین کارشناس فناوری اطلاعات و کارشناس کامپیوتر وجود ندارد و اکثراً این دو رشته تحصیلی را یکسان می دانند.

بعد از ورود از سر ناآگاهی به این رشته،  واردات و استفاده از  نرم افزارهای صنعتی و مالی، عدم توجه به تولید نرم افزار های  بومی و ملی امن و خدماتی که فناوری اطلاعات می تواند در بخش های مختلف به کمک کشور بیاید و عمومیت استفاده از ابزارهای فناوری اطلاعات که دلیلی بر وجود مهارت یا تخصص کامل در آن نیست دلایل افزایش بیکاری در این رشته  ها می دانم.

وقتی ما حتی به حادثه پلاسکو هم نگاه می کنیم می توانیم  ضعف استفاده از ابزارهای فناوری اطلاعات در کشور را مشاهده کنیم فناوری اطلاعات می توانست با استفاده از ابزارهای شبیه سازی و مستند سازی که ارایه می دهد در پیش بینی و آمادگی در حوادث احتمالی بعدی نقشی کلیدی ایفا نماید.

دادهای موجود در قبل و بعد از حادثه تا چه اندازه ذخیره سازی شد؟ امروز حرکت علمی دنیا به سمت پیش بینی آینده بر اساس داده های فعلی و گذشته می باشد ابزارهای شبیه سازی نقش کلیدی در پیش بینی هر نوع حادثه ای و عواقب ناشی از آن را دارند. آیا به نظر شما درصورت استفاده صحیح از این همه توانمندی  و ابزار مفید موجود در این رشته ها و تربیت نیروی متخصص مجرب، باید شاهد بیکاری در این رشته ها باشیم؟!

-به نظر شما تحریم های خارجی و شرایط نامناسب اقتصادی تا چه حد بر رشته های فنی مهندسی و بازارکار آنها تاثیر داشته است ؟

قطعا شرایط اقتصادی یکی از عوامل تاثیر گذار بر این موضوع می باشد رشته های فنی مهندسی مستقیما به اقتصاد و صنعت متصل هستند و قطعا هر نوسان اقتصادی بر روی آنها تاثیر خواهد گذاشت ولی به نظر من این عامل به عنوان تنها گزینه نیست!

 موضوعی که ما بیشتر شاهد آن هستیم ضعف مدیریتی و زیرساختی است که  بیشتر از تاثیرات تحریم ها به چشم می خورد. شاید مدیریت یک رشته تحصیلی باشد ولی مدیر بودن یک مهارت است تا یک مدرک تحصیلی! حقیقت این است که تخصص و توانایی الزاما در مدرک تحصیلی و رشته تحصیلی نیست.

متاسفانه بعضی مدیران ضعف های موجود را صرفا به تحریم ها ربط می دهند در صورتی که مدیریت کارآمد مهم ترین اصل اساسی  در سیاست های کلی اقتصاد مقاومتی می باشد.

مدیریت کارآمد در بحث منابع مالی یعنی اینکه کاری که می  شود با 1000 تومان انجام داد چرا با 10.000 تومان انجام داد و در بحث منابع انسانی کاری را که می توان با یک نفر انجام داد چرا با 10 نفر انجام داد و در جایی که لازم هست چرا یک نفر به اندازه 10 نفر زیر فشار کار قرار بگیرد در صورتی که آمار بیکاری بالا باشد. این هنر و مهارت مدیران ما است که در شرایط پیچیده بتوانند از منابع مالی و انسانی به صورت بهینه استفاده نمایند.

- به عنوان یک پژوهشگر جهرمی که سوابق  علمی فراوانی در سطحوح مختلف دارید چه پیشنهادی برای رشد اقتصادی شهرستان جهرم دارید؟

به نظر من هر شهری از جمله جهرم باید ابتدا پتانسیل های موجود در آن را شناسایی و سپس برای استفاده از آنها برنامه ریزی راهبردی انجام داد.

مثلا اگر شهری مثل جهرم تولید کننده و صادر کننده خرما و مرکبات است باید نقش درآمد حاصل از فروش و صادرات این محصولات در رشد و توسعه شهری پر رنگ تر باشد و اگر کم رنگ است باید تجار و بازرگانان به این امر ترغیب شوند و به میدان بیایند و با راه اندازی کارگاه ها و کارخانه ها در ایجاد اشتغال به دولت کمک کنند.

امروز الحمد الله با راه اندازی گمرک جهرم که واقعا یک نگاه استراتژیک و رو به جلو بود  زمینه های خوبی برای صادرات محصولات خصوصا محصولات و خدمات دانش بنیان  ایجاد شده است که باید از این فرصت در جهت ایجاد اشتغال استفاده کرد.

موضوع دیگر مراکز درمانی در حال ساخت شهرستان جهرم است، امروز چندین مرکز درمانی در جهرم در حال ساخت است و پیش از این حجم زیادی از مراجعات به مراکز درمانی جهرم از شهرهای اطراف بوده است قطعا با افتتاح و آغاز به کار این مراکز مسئله توریسم درمانی(گردشگری پزشکی) و خدمات مرتبط می تواند فرصت های خوب اقتصادی برای شهرستان ایجاد کند و با راه اندازی مجدد فرودگاه جهرم حلقه های زیرساختی هم برای صادرات و هم برای توریسم درمانی کامل خواهد شد.

-صحبت پایانی :

موضوع مهم آخر که لازم می دانم یادآوری کنم این است که باید بخشنامه ها، قوانین ،بروکراسی، و ساختارهای معیوب اصلاح یا حذف شود اگر قرار است حرکت جدی انجام شود بایستی از مشاوران فرا رشته ای در حل مشکلات استفاده کرد در بسیاری از مواقع ما شاهد وجود مشکل در محتوا، روند و ساختار هستیم تا فردی که مسولیتی را پذیرفته است.

ما نباید به دنبال مقصر باشیم بلکه با همفکری به دنبال راهکارهای مناسب و اصلاح ساختارهای معیوب، بومی سازی دانش، صنعت و فرهنگسازی را سرلوحه کار خود قرار دهیم.امروز نیاز به  اقتصاد دانش بنیان امری اجتناب ناپذیر است و لازمه تحقق اقتصاد مقاومتی می باشد ما باید از مقاطع متوسطه و قبل از ورود به دانشگاهها با معرفی کامل رشته ها و آینده شغلی آنها و تلاش در جهت اصلاح طرز فکر های غلط برای ورود به رشته های دانشگاهی با ایجاد فیلتر آگاهی بخشی مسیر انتخاب صحیح را ایجاد نماییم و دانشگاه ها موظف هستند منابع آموزشی را کارآمد و تمرکز جدی بر کار های عملی و افزایش مهارت های شغلی دانشجویان داشته باشند  و دولت و مجلس باید با اصلاح قوانین و ساختارهای معیوب و با تکیه بر سیاست های اقتصاد مقاومتی از تمامی توانمندی های فارغ التحصیلان با ایجاد اشتغال پایدار در جهت پیشبرد اهداف کشور گامی اساسی بردارند.

منبع:  پسین جهرم