به گزارش شیرازه، در این روزها کمتر کسی را می‌توان یافت که از کتاب‌های داستان دوران کودکی خاطره نداشته باشد. ادبیات کودک و نوجوان به بخشی از خاطره جمعی ما ایرانیان تبدیل شده است، چرا که عشق به ادبیات همانند یک ریسمان از دوران کودکی تا کهولت سن با ما همراه است.

در حقیقت «ادبیات کودک و نوجوان» پدیده‌ای است در تقاطع «هنر»، «اندیشه» و «روانشناسی». یک نویسنده موفق در این عرصه، با آمیزه‌ای از «شناخت» و فلسفه قلم را بر روی کاغذ می‌آورد چرا که وقتی قرار باشد اثری برای کودک نوشته شود، این اثر در روح و جان او ماندگار خواهد بود، پس عرصه نویسندگی برای کودک و نوجوان به غایت دشوار و حساس است.

در این میان اما نویسنده‌ای در استان فارس زندگی می‌کند که نه تنها بر این دشواری چیره شده است بلکه با خلاقیت خود در امر نویسندگی، نام خود را بر قله‌های رفیع ادبیات معاصر ثبت کرده است. از استاد «احمد اکبر پور» سخن می‌گوییم. نویسنده‌ای که در سال 1381 با کتاب «شب بخیر فرمانده» یکی از ارزنده‌ترین جوایز ادبی دنیا را از سازمان «یونیسف» برای  ایران به ارمغان آورد.



این نویسنده نامدار ادبیات کودک و نوجوان متولد سال 1349 در شهرستان لامرد است و عمده شهرت وی به دلیل نگارش داستان‌های کودک و نوجوان است که جوایز بیشماری را در داخل و خارج از ایران از آن خود کرد. همچنین وی در زمینه شعر و ادبیات برای بزرگسالان نیز آثار فاخری را به قلم تحریر درآورده است.

برخی از آثار وی به زبان‌های مختلفی مانند ایتالیایی، آلمانی، انگلیسی، چینی، کره‌ای، ترکی استانبولی ترجمه شده‌اند.

گروه فرهنگی شیرازه، به مناسبت روز ادبیات کودک و نوجوان با این هنرمند نام‌آشنای کشور، گفت‌وگویی کوتاه داشته است که مشروح آن را در ادامه می‌خوانید:


نویسندگی در عرصه ادبیات کودک و نوجوان بسیار امر حساسی است چرا یک نویسنده باید علاوه بر رعایت سنجه‌ و معیارهای هنری، اقتضائات سنی را هم در نظر بگیرد. چه بسا یک داستان تاثیری مثبت یا مخرب را در ذهن و روان یک کودک ثبت کند. بنابراین به عنوان نخستین پرسش؛ به ما بگویید که اساسا یک نویسنده ادبیات کودک و نوجوان باید چه مهارت‌هایی را داشته باشد تا بتواند تاثیری مثبت را به واسطه آثارش منتقل کند؟

یک نویسنده ادبیات کودک و نوجوان قبل از هر چیز باید با مهارت‌های نویسندگی آشنا باشد، یعنی بر شیوه خلق داستان و اصول دراماتیک مسلط باشد و بتواند عناصر یک اثر ادبی را به خوبی به وجود بیاورد. اما یک نویسنده که قرار است برای کودک و نوجوان چیزی بنویسد باید نکات مهم دیگری را نیز رعایت کند. به عنوان مثال وی موظف است که شرایط روحی رده سنی مخاطبان خود را درک کند، ذخیره واژگانی آن‌ها را تشخیص  و بر مبنای آن داستان و یا شعر خود را به رشته تحریر دربیاورد. 

علاوه بر همه این‌ها یک نویسنده در این حوزه باید خود را همواره به روز کند. وقتی یک بزرگسال برای کودک و نوجوان قلم بر روی کاغذ می‌آورد، این امکان وجود دارد که به تناسب اقتضائات دوران کودکی خودش داستانی را بنویسد، حال آن که  آنچه را وی در کودکی می‌پسندیده لزوما برای کودک امروز جذابیتی نداشته باشد.


بنابر آنچه که گفتید می‌توان این نتیجه را گرفت که ورود افراد غیرمتخصص به حوزه ادبیات کودک و نوجوان امکان صدمه‌زدن به جامعه را دارد چرا که ساختار روحی کودک یا نوجوان بسیار آسیب‌پذیر است و یک نویسنده غیرمتخصص با نهادینه کردن یک الگوی نادرست در ذهن کودک، می‌تواند تاثیر مخربی در آینده او به وجود بیاورد. درست است؟

ورود افراد غیرمتخصص نه تنها در ادبیات کودک و نوجوان بلکه در هر حوزه دیگری نیز می‌تواند آسیب‌رسان باشد، اما حقیقت این است که بچه‌ها آنقدر باهوش هستند که بتوانند نویسنده خوب وبد را از هم تشخیص دهند. یک نویسنده وقتی مجهز به ابزارهایی مانند علم به داستان‌نویسی و اصول دراماتیک نباشد خودبه‌خود رشته ارتباطش با مخاطب پاره می‌شود. لذا کودک هم بر همین مبنا می‌تواند تشخیص دهد که یک اثر ادبی غیرحرفه‌ای است. هر چند که استثنائاتی نیز وجود دارد اما در اغلب موارد این طور است که بیان شد.

آیا ادبیات کودک و نوجوان در کشور ما آنقدر اهمیت یافته است که متولیان فرهنگی برای ارتقا سطح آن تدبیری اندیشی کنند؟ 

بله. من تصور می‌کنم که مسؤولان به اهمیت این امر پی برده‌اند که لازم است آینده‌سازان کشور به تخیل خوب مجهز باشند. قوه تخیل نه تنها در عرصه ادبیات و درک هنر لازم است بلکه به نوعی مقدمه هر نوع علمی است. بسیاری از اختراعات تاریخ بشر از همین تخیل‌ورزی خلق شده اند. لذا برای توسعه در هر زمینه‌ای باید قوه مخیله کودک و نوجوان را به تحرک واداشت که برای نیل به این هدف «ادبیات» یک گزینه مناسب است. 

خوشبختانه مسؤولان به این نکته پی برده‌اند و ادبیات کودک و نوجوان هم‌اکنون از جایگاه خوبی در نهادهای فرهنگی برخوردار است. هر چند انتظار می‌رود که آموزش و پرورش از ظرفیت‌های نویسندگان این حوزه استفاده بهینه‌تری کند.

یکی از مشکلات کلان فرهنگی در کشور ما این است که مردم رغبتی به مطالعه ندارند. شما به عنوان یک نویسنده، چگونه یک کودک را ترغیب به مطالعه می‌کنید؟

من برای برانگیختن لذت مطالعه در کودکان، راه‌هایی را انتخاب کرده‌ام که سال‌ها و قرن‌هاست که امتحان شده اند و درستی آن‌ها نیز تایید شده است.

مثلا لذت خواندن افسانه‌های کهن کم و بیش در تمام دنیا یک امر مانا بوده است. در گذر تاریخ این افسانه ها آنچنان محبوب شده اند که به قطع می توان گفت لذتی که هم‌اکنون یک کودک ایرانی از این آثار می‌برد به همان میزان است که یک کودک در قرن ها پیش و حتی در نقطه‌ای دیگر از دنیا از آن لذت می برده است. بنابراین معرفی برترین‌های ادبیات جهان، یک ابزار مناسب برای ترغیب آن‌ها به خواندن کتاب است. حتی ادبیات معاصر جهان نیز می‌تواند زمینه خوبی را برای علاقه‌مند کردن کودکان به فرهنگ کتابخوانی به وجود بیاورد.


با توجه به این که شما یک چهره بین‌المللی در عرصه ادبیات کودک و نوجوان محسوب می‌شوید به مخاطبان شیرازه بگویید که جایگاه ادبیات کودک و نوجوان ایران در مقایسه با سایر کشورهایی که در جشنواره‌های بین‌المللی با آن‌ها رقابت کرده‌اید به چه صورت است؟

بی‌شک ایران در این عرصه پیشتاز است. خوشبختانه ایران در منطقه خاورمیانه بهترین نویسندگان و تصویرگران کتاب‌های کودک را در خود دارد، تا جایی که بیشترین جوایز جهانی در این حوزه را برای کشورمان به ارمغان آورده‌اند. هم‌اکنون سطح ادبیات کودک و نوجوان ایران از بسیاری از کشورهای جهان از جمله روسیه، چین، هند و کشورهای همسایه بسیار بالاتر است. شاید بتوان گفت تنها کشوری که در این زمینه می‌تواند رقیب ایران محسوب شود ژاپن است.

انتهای پیام/