دنیای امروز برای دست یافتن به تمامی موارد ذکر شده در بالا حرکت به سمت پترو پالایشگاه ها را نتیجه بخش دانسته و به سمت آنها حرکت کرده است. پتروپالایشگاه ها علاوه بر افزایش سود، تاثیر بسیاری در مدیریت نیروی انسانی، کاهش هزینه خوراک ورودی به پتروشیمی ها، تولید محصولات متنوع تر، کسب بازارهای متعدد جهانی و ... خواهند داشت.

جواد قیصریان فرد، رئیس تحقیق و توسعه پتروشیمی ایلام می گوید: بررسی ها نشان می دهد حاشیه سود یک پالایشگاه در حالت مطلوب حدود ۶ تا ۷ دلار به ازای هر بشکه است؛ در حالی که برای مدل پتروپالایشگاهی حدود ۱۲ تا ۱۴ دلار است. به عنوان نمونه ادغام یک مجموعه پالایشی ۳۵۰ هزار بشکه‌ای با یک پتروشیمی، مقدار بازگشت سرمایه را ۴ تا ۵ درصد افزایش داده و حاشیه سود یک پالایشگاه را طی سه سال از ۷ دلار برای هر بشکه به 11.1 دلار می‌رساند.

همانطور که ذکر شد دنیا برای فرار از خام فروشی و یا حتی کشورهایی که صادر کننده نفت محسوب نمی شوند برای تامین نیاز های خود و سود آوری بیشتر برای اقتصادشان به فرآوری نفت روی می آروند و در این حوزه توجه ویژه ای به پترو پالایشگاه ها دارند. در زیر برخی از این کشورها را مورد بررسی قرار می دهیم.

پنجمین پتروپالایشگاه بزرگ دنیا در کشوری بدون نفت!

کره جنوبی به عنوان یکی از ده کشور برتر اقتصادی از منابع نفتی و گازی زیادی بهره مند نیست. اما با توجه به جمعیت ۵۰ میلیونی این کشور مسئولین آن نیازمند توجه ویژه به تامین فرآورده های نفتی مورد نیاز کشورشان هستند. کره جنوبی کشوری است که برای تامین نیاز های خود در حوزه فرآورده های نفتی رو به واردات نفت خام از منطقه خاورمیانه کرده است و با گسترش فعالیت های پالایشگاهی سعی بر رفع نیاز های خود دارد.

در حال حاضر بر اساس آمار های اعلامی از سوی اداره اطلاعات انرژی کره جنوبی به صورت روزانه بیش از ۳ میلیون بشکه نفت خام جهت پالایش وارد این کشور می شود.  کره ای ها که علاوه بر تامین نیاز خود به سود ده بودن این دست فعالیت ها پی برده اند، در راستای مدیریت دقیق تر و افزایش راندمان و سود اقتصادی به سمت پترو پالایشگاه ها روی آورده اند.

باید گفت که صادرات فرآورده های نفتی کره جنوبی در سال ۲۰۱۳، ۵۶ میلیارد و ۱۰۰ میلیون دلار بوده است که این عدد سال به سال نیز افزایش یافته.

دو مجموعه پترو پالایشی ای چون جی اس کالتکس و اونسان پنجمین و ششمین مجتمع های فرآورده های نفتی دنیا از نظر ظرفیت هستند که جی اس  ۷۹۰ هزار بشکه در روز و اونسان ۶۷۰ هزار بشکه در روز خوراک دارند. این دو مجتمع ابتدا واحدهای ساده پالایشی بودند اما با توجه به سوددهی بالای پترو پالایشگاه ها واحدهای پتروشیمی نیز به آنها اضافه و به واحدهای بزرگ پترو پالایشگاهی تبدیل شدند و طی سالیان متمادی طرح های افزایش ظرفیت بخش های مختلف در آن ها اتفاق افتاده است. باید گفت که واحد آروماتیکی مجتمع جی اس بزرگترین مجتمع آروماتیک دنیاست و سالانه در آن بیش از ۲۴۰۰ هزار تن موادی چون پارازایلن، بنزن و پلی پروپیلن تولید می شود. همچنین بنزن، تولوئن، زایلن، پروپیلن و پارازایلن مجموعه ای از تولیدات پترو پالایشگاه اونسان است.

سومین صادرکننده محصولات پتروشیمی کوچک تر از تهران!

چهارمین مرکز بزرگ اقتصادی دنیا کشوری است که مساحتش از تهران نیز کمتر است. این کشور علی رغم منابع طبیعی محدود، رشد اقتصادی خود را مدیون بخش صنعت و خدمات است.

سنگاپوری ها تمام نفت و گاز مورد نیاز خود را وارد می کنند و بر اساس آمار اعلامی ۳.۱ میلیون بشکه در روز پالایش انجام می دهند که بخشی برای مصارف داخلی و بخش دیگری از آن نیز به کشور های دیگر صادر می شود.

طبق آمار های سازمان بین المللی انرژی طی دو دهه گذشته میزان مصرف نفت در کشور سنگاپور رو به افزایش بوده است که بخشی از آن برای مصارف داخلی و از طرفی توسعه صنعت پالایش مورد استفاده قرار گرفته است.

سنگاپور برای جا نماندن از رقبای خود در آسیا و تکمیل زنجیره ارزش نفت، تمرکز خود را بر صنعت پالایش و پس از آن بر پتروشیمی ها افزایش داده است تا بتواند بازارهای مناسبی برای خود و اقتصادش دست و پا کند. سنگاپوری ها با برنامه ریزی های دقیق و ارائه طرح های مختلف در راستای جذب سرمایه گذاران خارجی در این حوزه فعالیت های خود را تا جایی پیش بردند که در سال ۲۰۱۵ رتبه سوم صادرات محصولات پتروشیمی در دنیا را کسب کردند.

در خصوص نقش پترو پالایشگاه ها در این فرآیند طی شده در کشور سنگاپور باید گفت که پترو پالایشگاه جورانگ بزرگترین پتروپالایشگاه و ششمین پالایشگاه دنیا است که در موفقیت این کشور نقش ایفا کرده است.

پتروپالایشگاهی با ظرفیت ۱ میلیون و ۲۴۰ هزار بشکه در روز

هند را همه با با جمعیتش می شناسند. جمعیت نزدیک به ۱ میلیارد و سی صد میلیونی که اداره آن نیازمند برنامه ریزی دقیق در حوزه های مختلف مخصوصا اقتصاد است. از طرفی علاوه بر جمعیت باید هند را یکی از بزرگترین وارد کنندگان نفت دنیا نیز دانست که ۴.۵ میلیون بشکه در روز آمار اشاره شده در این حوزه است.

طرح های مختلف دولت هند در راستای ترغیب شرکت های خصوصی به سمت سرمایه گذاری در پالایشگاه ها تا جایی پیش رفت که از سال ۲۰۰۱ هند را به عنوان یکی از صادر کنندگان فرآورده های نفتی می شناسند. ظرفیت پالایشی هند در سال ۲۰۱۶ به ۴.۶ میلیون بشکه در روز رسید و روزانه ۱.۵ میلیون بشکه فرآورده های نفتی به بازارهای مختلف جهانی صادر کرد.

کشور هند نیز در راستای تکمیل زنجیره ارزش نفت مانند بسیاری از کشور های آسیایی رو به صنعت پالایش آورده است و با تبدیل صنایع پالایشی خود به پتروپالایشگاه ها سعی کرده است که نهایت بهره لازم را از این حوزه ببرد.

باید گفت پالایشگاه جام نگر در هند پس از پشت سر گذاشتن طرح توسعه ای خود تبدیل به یکی از بزرگترین پترو پالایشگاه های جهان شده است و ظرفیت پالایش ۱ میلیون و ۲۴۰ هزار بشکه در روز را دارد.

۱۹ درصد ظرفیت پالایش انرژی جهان در اختیار آمریکا

آمریکایی ها ۴ درصد جمعیت جهان را دارا هستند ولی ۲۵ درصد نفت دنیا را تهیه و تامین می کنند. آمریکایی ها روزانه ۱۸ میلیون بشکه نفت خام تولید و وارد می کنند که بیش از ۱۷ میلیون آن به دست پالایش سپرده می شود.

آمریکایی ها ۱۳۵ پالایشگاه دارند و بنا بر آمار اداره انرژی آمریکا، ۱۹ درصد از ظرفیت پالایش انرژی جهان در اختیار آنهاست که این کشور را در صدر کشورهای پالایشی دنیا قرار داده است.

آمریکایی ها نیز مانند بسیاری از کشور های دنیا بالاخص کشورهای آسیایی حرکت پالایشی خود را به سمت افزایش هر چه بیش سود سوق داده است و با ایجاد طرح های توسعه ای سعی براین دارد تا صنایع صرف پالایشی خود را تبدیل به صنایع پترو پالایشی کند تا از رقبای بزرگ خود در دنیا جا نماند.

بِیتون، گاریویل و باتون روژ پترو پالایشگاه هایی هستند که این ادعا را به اثبات می رسانند و به ترتیب  ۵۸۴ هزار، ۲۳۴ هزار و ۵۰۳ هزار ظرفیت دارند.

پرجمعیت ترین کشور دنیا، رقیب بزرگ نفتی برای آمریکا

چند سالی است که رقابت اقتصادی بین پر جمعیت ترین کشور دنیا و ایالات متحده آمریکا بالا گرفته است. این رقابت بزرگ اقتصادی حتی خود را به عرصه فرآورده های نفتی نیز رسانده. چین بزرگترین وارد کننده نفت دنیا بعد از آمریکا بوده است اما سیاست های چینی ها در سال های اخیر نشان داده  که سعی داشته اند که در این حوزه نیز از آمریکایی ها سبقت بگیرند.

بنا بر گزارش شرکت های چینی آنها سعی دارند که تا سال ۲۰۲۰، ۲.۵ میلیون بشکه به صادرات فرآورده های نفتی خود اضافه کنند. در حال حاضر نیز چینی ها بازار را برای برخی از رقبای سنتی در جنوب شرق آسیا به هم ریخته اند اما مطمئنا با افزایش این میزان پالایشی نه تنها کشور های منطقه آسیا، بلکه آمریکا را در یک فشار شدید اقتصادی در حوزه فرآورده های نفتی قرار خواهند داد.

حرکت چینی ها به سمت استفاده از پالایشگاه ها و پتروشیمی ها در کنار یک دیگر یکی از دیگر  سیاست هایی بوده است که توانسته به آن ها کمک شایان توجهی کند. به عنوان نمونه پترو پالایشگاه دوشانزی در سال ۲۰۰۸ افتتاح شد. این مجموعه در ابتدا تنها یک پتروشیمی بود اما با اجرای طرح توسعه ای تبدیل به یک واحد پترو پالایشگاهی شد که در حال حاضر ظرفیتی بالغ بر ۲۰۰ هزار بشکه در روز دارد و ۱۴۰ هزار بشکه محصولات پالایشی و ۳ میلیون تن محصولات شیمیایی تولید می کند.

وقتی کشوری تصمیم به پالایش می گیرد

چهارمین کشور پر جمعیت دنیا با ذخایر نفتی ای بالغ بر ۳.۷ میلیارد بشکه نفت برای رفع نیاز های خود به فرآورده های نفتی رو به سوی گسترش فعالیت های پترو پالایشی آورده است. اندونزی کشوری است که تا سال ۲۰۰۴ به عنوان یکی از صادرکنندگان نفتی مطرح بود و اما پس از آن سال، به یک وارد کننده تبدیل شد تا بتواند به واسطه فعالیت های پالایشگاهی نیاز های خود را برطرف کند.

بنا بر اعلام آژانس بین المللی انرژی، اندونزی کشوری است که ۵۵ درصد فرآورده های نفتی خود را در داخل تولید می کندو این تولیدات را مدیون ایجاد پتروپالایشگاه هاست.

۲۷ پالایشگاه برای ژاپن

ژاپن کشوری با کمترین منابع طبیعی مانند سوخت های فسیلی است. بنا بر اعلام آژانس بین المللی انرژی این کشور در سال ۲۰۱۴، ۳.۴ میلیون بشکه در روز نفت خام وارد کرده است و از طرفی ظرفیت پالایشی این کشور ۳.۹ میلیون بشکه در روزاست.

بنا بر بررسی های انجام شده صنعت پالایش این کشور دارای ۲۷ پالایشگاه است. نکته قابل توجه در صنعت پالایش این کشور موضوع یک پارچگی صنعت پالایش و پتروشیمی و به نوعی پترو پالایشی است و تقریبا تمامی واحد های پالایشی این کشور در کنار فرآورده های سوختی اقدام به تولید محصولات مرتبط با صنعت پتروشیمی از جمله آروماتیک ها و الفین ها سبک می نماید.

به گزارش دیارآفتاب؛ نگاهی به آمار مطرح شده در بالا نشان از آن دارد که بزرگترین پالایش کنندگان نفت در دنیا کشورهایی هستند که یا از منابع نفتی برخوردار نیستند و یا که از کم ترین سطح از منابع نفتی برخوردارند که برای مثال می توان به کشور هایی چون ژاپن، کره و برخی کشورهای اروپایی و حتی چین و هند نیز اشاره کرد. این در حالی است که کشور هایی مانند ایران علی رغم داشتن بیش ترین سطح از ذخایر نفت و گاز دنیا اما از این مسیر مانند خیلی از کشورهای دارای نفت و گاز جا مانده اند.

اما باید پرسید نقش کشور ما در این عرصه چه میزان است. کشور ایران علی رغم وجود منابع طبیعی گسترده در حوزه های مختلف بالاخص در حوزه نفت و گاز اما متاسفانه گرفتار خام فروشی است و از طرفی مجبور به خرید فرآورده های نفتی جهت تامین نیاز های داخلی خود است و از طرف دیگر فرصت مناسب صادرات فرآورده های نفتی را از دست می دهد. همچنین همانطور که طی چهل سال گذشته دیده شده این سبک خام فروشی فرصتی را در اختیار آمریکایی ها قرارداده است تا بتوانند به سادگی هر چه تمام تر نفت کشور را در شرایط تحریمی قرار دهند.

نکته ای که در خصوص وضعیت صنعت پالایش و پتروشیمی در ایران باید به آن توجه کرد این است که سیاست های دولت ایران هنوز به سمت پترو پالایشگاه سازی حرکت نکرده است و در این حوزه برنامه دقیقی وجود ندارد.

هنوز طرح جدی مستقلی در زمینه پتروپالایشگاه عملیاتی نشده است

بهزاد محمدی معاون وزیر نفت در گفت‌وگویی که با خبرنگار خبرگزاری میزان در خصوص پتروپالایشگاه‌ها انجام داده گفته است: پتروپالایشگاه‌ها تمهیداتی هستند که به سمت اقتصادی شدن حرکت می‌کنند، در این مجموعه یک پالایشگاه در کنار یک واحد پتروشیمی قرار می‌گیرد و تشکیل یک مجتمع را می‌دهد که از جنبه اقتصادی می‌تواند کمک‌رسان باشد تا در نتیجه به سمت تکمیل زنجیره فرآورده‌های نفتی و تولیدات با ارزش پتروشیمی حرکت کنیم.

مدیرعامل شرکت ملی پتروشیمی گفت: پتروپالایشگاه‌ها از سال‌های گذشته در کشور وجود داشتند که از موارد آن می توان به پالایشگاه اراک در کنار پتروشیمی شازند و یا پالایشگاه تبریز در کنار واحد پتروشیمی تبریز اشاره کرد که این موارد تنها واحدهایی بودند که در جوار یک دیگر ساخته شده اند.

وی با تاکید بر اینکه محصولات تولیدی پالایشگاه‌ها برای واحد‌های پتروشیمی به شدت مناسب است، اظهار کرد: در بحث پترو پالایشگاه‌ها به معنای واقعی تاکنون یک مجوز در منطقه جاسک صادر شده و بر روی همان طرح کار می‌کنیم که باید به این سمت و سو حرکت کنیم که پتروپالایشگاه را اقتصادی و جذاب برای سرمایه گذاری کنیم.

معاون وزیر نفت در امور پتروشیمی در توضیح بیشتر پروژه پتروپالایشگاه جاسک گفت: جاسک همچنان در مرحله مجوز است و اقدامات اجرایی جدی برای آن آغاز نشده است.

محمدی تصریح کرد: هنوز طرح جدی مستقلی در زمینه پتروپالایشگاه عملیاتی نشده، ولی در برنامه‌ها ذکر شده، به همین خاطر برای توسعه و گسترش در حوزه پتروپالایشگاه‌ها باید تسهیلات به این طرح‌ها اختصاص یابد تا در صنعت نفت جذاب و اجرایی شود.

وی در توضیح جایگاه پتروپالایشگاه‌ها در برنامه ششم توسعه گفت: بر روی آن کار می‌کنیم، اما در برنامه ششم توسعه میزان تولید و ظرفیت صنعت پتروشیمی به صورت دقیق ۱۰۰ میلیون تن مشخص شده که میزان تحقق پتروشیمی‌ها در برنامه ششم توسعه بالای ۹۵ درصد خواهد بود.

به گزارش دیارآفتاب؛ حرکت کشور در راستای گسترش پترو پالایشگاه ها در تکمیل زنجیره نفت و گاز و ارزش آفرینی بیشتر موثر خواهد بود.   

باید گفت ایران با داشتن ۱۱ پالایشگاه  تقریبا بیش از ۲ میلیون و ۱۰۰ هزار بشکه در روز ظرفیت پالایشی دارد که با همین تعداد نیز رتبه دهم کشور های پالایشی دنیا را در اختیار دارد اما مطمئنا از کشور نفت و گاز خیزی مانند ایران توقع است که بتواند حجم عظیمی از اقتصاد خود را با فرآورده های نفتی تامین کند. 

در سال ۲۰۱۷، حدود ۲.۴ درصد از تولیدات پتروشیمی جهان و ۲۲.۵ درصد از تولیدات منطقه غرب و جنوب غرب آسیا توسط صنعت پتروشیمی ایران با ظرفیت بیش از ۵۰ میلیون تن تامین شده است.

جواد قیصریان فرد، رئیس تحقیق و توسعه پتروشیمی ایلام می گوید: در کشور ما با وجود گذشت بیش از ۴۰ سال از پیروزی انقلاب اسلامی، رویکرد غالب در صنعت نفت همواره استخراج منابع نفت و گاز و صادرات آن به صورت خام بوده و کمتر به حوزه تولید مشتقات و فرآورده‌های نفتی توجه شده است، و صنعت پالایش صرفا متولی تولید و عرضه سوخت در کشور بوده است این در حالیست که صنعت پالایش می تواند به عنوان تامین کننده و حتی تولیدکننده مواد با ارزش میانی جهت تبدیل به صدها محصول در صنعت پتروشیمیایی باشد.

تکمیل زنجیره ارزش صنعت نفت و گاز در جهت افزایش ارزش افزوده، اشتغال آفرینی و جلوگیری از خام فروشی یکی از اصولی است که مقام معظم رهبری برای سرازیر کردن درآمدهای نفتی به سمت تولید داخلی در سیاست های کلی برنامه ششم توسعه مورد تاکید قرار داده اند و کم توجهی به توسعه این زنجیره ارزش در داخل کشور و تلاش برای خام فروشی (صادرات) حداکثری آن، موجب شده است که یکی از موثرترین ابزارهای اعمال تحریم ها بر علیه کشورمان یعنی تحریم فروش نفت ایران یا جلوگیری از دسترسی به درآمدهای ناشی از صادرات آن به کرات وبه صورت بی رحمانه به کارگیری شود. از این رو توسعه یکنواخت و پایدار زنجیره ارزش نفت و گاز، مستلزم گره خوردن سیاستهای توسعه ای صنعت پالایش و پتروشیمی از طریق توسعه محصولات با ارزش افزوده بالاتر از طریق احداث و توسعه پتروپالایشگاه‌ها است.

پتروپالایشگاه ها، مسیر نامتوازن توسعه صنعت پتروشیمی کشور را جبران می کنند

یکی از نکاتی که در صنعت پتروشیمی کشور مطرح بوده این است که خوراک بیش تر پتروشیمی ها در کشور بر پایه گاز است؛ نه مایع.  به عبارتی باید گفت که محصولات پتروشیمی های کشور تولیدی از خوراک گاز هستند که دارای محصولاتی محدود تر و ارزش کمتری نسبت به محصولات برآمده از خوراک مایع هستند.

به دلیل وفور و ارزان بودن گاز طبیعی در ایران، در برهه هایی از زمان این پتروشیمی‌ها به دلیل غفلت مسئولین، خوراک گاز طبیعی را در سالیان متمادی به قیمت بسیار ارزان دریافت کردند و آن را به محصولاتی نظیر متانول، اوره و آمونیاک تبدیل و عمده آن را صادر کردند. این غفلت در سیاست گذاری موجب انحراف صنعت پتروشیمی از توسعه متوازن شد.

پتروشیمی‌های گازی از رشد خیلی سریع تری برخوردار شدند. سبد فرآورده‌های پتروشیمی کشور به سمت محصولات صادراتی متانول و اوره (محصولات پتروشیمی گازی) سنگین شد و عمده طرح‌های پتروشیمی در حال توسعه و در حال ساخت نیز به همین نوع پتروشیمی‌ها اختصاص یافت. در حالی که کشور به وجود محصولات دیگر پتروشیمی مانند الفین‌ها محتاج و در بسیاری موارد وارد کننده آنها بوده است.

قیصریان فرد رئیس تحقیق و توسعه پتروشیمی ایلام در این رابطه می گوید: توجه بیش از حد به جریانات گازی از سمت میادین پارس جنوبی سبب شده است که مصرف خوراک اتان در کشور حدود ۵ میلیون تن باشد در حالی که خوراک نفتا که می توان طیف وسیع تری از محصولات را شامل گردد و در عین حال پورتفوی پتروشیمی کشور را گسترده تر نماید در واقع با توجه به طیف محصولات تولیدی از برش های گاز مایع و نفتا و تنوع سبد نسبت به خوراک اتان، ضرورت استفاده از این برش های برای تولید محصولات پتروشیمی بیش از گذشته شده است. از آنجا که خوراکی نظیر نفتا مسیر تامین آن از سمت پالایشگاه است؛ در حال حاضر مدل هایی برای یکپارچه سازی و استفاده از این خوراک به عنوان جریان پتروشیمی در دنیا مورد بررسی قرار گرفته است.

مطمئنا پترو پالایشگاه ها یکی از مواردی هستند که می توانند این مشکل را بر طرف کرده و محصولات پتروشیمی کشور را با هزینه ای کم تر به سمت تولیدات بر پایه خوراک مایع ببرند که این خود می تواند ارزش صادراتی این محصولات را افزایش دهد و حتی مورد استفاده بسیاری از صنایع پایین دستی کشور که از محصولات پتروشیمی ها به عنوان خوراک استفاده می کنند، قرار گیرد.

مطمئنا در یک مجموعه پترو پالایشگاهی با اشتراک گذاری نیروی انسانی، خوراک و ... مدیریت یک پارچه ای بر این واحد های بزرگ اتفاق خواهد افتاد و کاهش آلودگی و افزایش سود آوری، کاهش هزینه خوراک و ... از دیگر دستاوردهای آن خواهد بود.

پتروپالایشگاه هایی که داریم اما نمی بینیم!

یکی از مواردی که در سخنان معاون وزیر نفت نیز قابل توجه است وجود برخی از پتروپالایشگاه ها در کشور است. پالایشگاه و پتروشیمی شازند و تبریز از این نوع مجتمع ها هستند که در کنار یکدیگر قرار گرفته اند و نفتای تولیدی در پالایشگاه ها می تواند به عنوان خوراک اصلی پتروشیمی های کنار دستشان، به کار گرفته شود. اما تغییر شرایط کشور و به همان میزان تغییر سیاست ها و تصمیم گیری ها در کشور منجر به عدم کارایی پالایشگاه ها برای پتروشیمی هاست.

به عنوان نمونه در پالایشگاه شازند پس از حرکت سیاست ها به سمت تولید بنزین در کشور و خودکفایی در آن، نفتای تولید شده در این پالایشگاه به سمت تولید بنرین حرکت کرد و در بازه ای هیچ ننفتایی از پالایشگاه شازند به پتروشیمی مجاورش داده نشد و حتی مقرر بود که از پالایشگاه اصفهان نیز نفتای مورد نیاز پتروشیمی شازند تامین شود و خط لوله آن نیز بر قرار شد اما پالایشگاه اصفهان نیز نتوانست آن طور که باید نفتای مورد نیاز پتروشیمی را تامین کند و به همین دلیل باعث شد که پتروشیمی شازند که پالایشگاهی در کنار خود دارد، نفتای مورد نیاز خود را از دیگر کشورها وارد کند و همین مسئله در افزایش هزینه ها تاثیر گذار باشد.

رئیس تحقیق و توسعه پتروشیمی ایلام می گوید: تلفیق دو صنعت پالایش نفت و پتروشیمی و نگاهی جامع در نظام برنامه ریزی، موجب بهره‌برداری حداکثری از فرصت‌های فی‌مابین دو صنعت پالایشگاه و پتروشیمی می‌شود. متاسفانه در ۵۰ سال گذشته و در گذر زمان نظام برنامه‌ریزی و توسعه صنعت پالایش از صنعت پتروشیمی در کشورمان جدا بوده است و به دلیل عدم برنامه‌ریزی یکپارچه و هماهنگ دو صنعت پالایش و پتروشیمی، ده ها مسئله را برای هر دو از حیث تامین خوراک همانند عدم تامین خوراک پتروشیمی شازند اراک پیش آورده است. این در حالی است که میزان خوراک مورد نیاز این مجتمع پتروشیمی عظیم و منحصر به فرد تنها ۳.۵ درصد حجم محصولات تولیدی پالایشگاه شازند اراک و پتروشیمی اصفهان است.

مدیریت مصرف سوخت سود آوری پتروشیمی ها را افزایش می دهد!

البته نباید گفت که تولید بنزین در کشور امر مهمی نیست و در سال های اخیر دیده ایم که این تولید، کشور را از بحران های تحریمی بنزین نجات داده است اما مطمئنا قبل از هر چیز تنظیم دقیق سیاست های کشور می تواند ظرفیت های موجود را به کار گرفته و استفاده کافی را از آنها ببرد. به عنوان مثال استفاده از کارت سوخت و طرح سهمیه بندی، مصرف سوخت در کشور را مدیریت می کرد و به میزان کاهش مصرف بنزین در کشور نفتای پالایشگاه ها به جای تبدیل شدن به بنزین به واحد های پتروشیمی منتقل می شد.

در حال حاضر نیز با به راه افتادن فاز سوم پالایشگاه ستاره خلیج فارس میتوان امیدوار بود که با تکیه بر بنزین تولیدی در این پالایشگاه نفتای دیگر پالایشگاه های کشور در اختیار پتروشیمی ها به عنوان یک خوراک پایدار قرار گیرد که مطمئنا بر قراری سیاست هایی چون کارت سوخت و سهمیه بندی بنزین می تواند مصرف سوخت را مدیریت کرده و با سوق دادن نفتای پالایشگاه ها به سمت پتروشیمی ها علی رغم کاهش آلودگی، ارزش آوری بیشتری برای کشور داشته باشد.  

در همین راستا مرکز پژوهش های مجلس شورای اسلامی سناریوهایی را ارائه داده که به شرح زیر است:

سناریوی اول: تولید حداکثری بنزین به منظور حفظ خودکفایی در زمینه این محصول

سناریوی دوم: ساخت پتروشیمی در کنار پالایشگاه های موجود

سناریوی سوم: ایجاد پترو پالایشگاه های جدید

با توجه به شرایط تحریمی حاکم بر کشور و اقدام دشمنان در راستای تحریم فروش نفت ایران و همچنین تحت تاثیر قرار گرفتن اقتصاد کشور از نوسانات قیمت نفت، این مبحث را روشن می کند که نیاز است سیاست های کشور به سمت سود آوری بالاتر از نفت و فرآورده های نفتی روی بیاورد. چرا که نه تنها این اقدام از سودآوری بیشتری برخوردار است بلکه این فضا آنقدر از گستردگی در سطح بازارهای جهانی برخوردار است که دشمنان به این سادگی نمی توانند این حوزه را مورد تحریم قرار دهند. 

در همین خصوص مرکز پژوهش های مجلس توضیح می دهد:

در سناریوی اول که هم‌اکنون سیاست حاکمیت کشور بر این مبناست، نفتای حاصل از پالایشگاه‌های کشور مستقیماً به بنزین تبدیل می شود. با توجه به داده‌های موجود این حاشیه سود در حدود ۱۱ الی ۱۲ دلار به ازای هر بشکه است. از طرفی نیز برخی دیگر از محصولات حاشیه سود منفی دارند و این موضوع باعث می‌شود حاشیه سود نهایی پالایشگاه به ۳ الی ۴ دلار به ازای هر بشکه برسد که از منظر اقتصادی این میزان سود با توجه به سرمایه‌گذاری‌های لازم عدد قابل توجهی نباشد. به علاوه اینکه بسیاری از مسائل و مشکلات زیست‌محیطی را نیز به دنبال خواهد داشت.

در بررسی سناریوی سوم باید توجه شود که صادرات نفت خام حاشیه امنیت پایینی به دلیل نوسانات قیمت نفت دارد. اما در صورتی که همین نفت خام به محصولات پالایشی و در ادامه به محصولات پتروشیمی تبدیل گردند، حاشیه سود و امنیت بالایی برای صادرات محصولات نفتی و پتروشیمیایی حاصل خواهد گردید. زیرا این محصولات با تأخیر زمانی نسبت به نفت خام دچار نوسان قیمت می شوند.

 لذا یکی از مهمترین راهکارها برای تثبیت نسبی اقتصاد کشور و جلوگیری از تأثیرپذیری شدید اقتصاد از نوسانات قیمت نفت و همچنین دستیابی به حاشیه سود بسیار بالاتر و رونق اقتصادی باید در کنار حفظ بازار فروش نفت خام در جهان، تمهیدات لازم در جهت احداث واحدهای پتروپالایشی در کشور اندیشیده شده و به صورت جدی به مرحله اجرا در بیاید.

در همین راستا است که مجلس شورای اسلامی چند ماهی در حال بررسی ایجاد پترو پالایشگاه با در نظر گرفتن طرح های تشویقی برای حضور مردم در این پروژه ها تاکید دارد. موردی که کلیت آن در مجلس شورای اسلامی به تصویب رسید و جزییات آن در حال بررسی در کمیسوین انرژی مجلس شورای اسلامی است.

تولیدات پتروپالایشگاهی می تواند سود را تا صددرصد افزایش دهد

علی بختیار عضو کمیسیون انرژی مجلس می گوید: دوره بازگشت سرمایه این واحدها در مقایسه با واحدهای پالایشگاهی سریعتر است و سه تا چهار ساله احداث می شوند.

وی ادامه می دهد: در طرح ایجاد واحدهای پتروپالایشگاهی، ارتقای ۱۱ پالایشگاه فعال کشور هم با سرمایه ای که جذب خواهد شد دیده شده است.

بختیار افزود: تولیدات پتروپالایشگاهی در صورت مدیریت درست می تواند سود را تا صددرصد افزایش دهد و علاوه بر آن در زنجیره پایین دستی پتروشیمی ها اشتغال ایجاد خواهد کرد.

وی گفت: مکانیزم سرمایه گذاری در این واحدها در بورس نگرانی ها بابت ضمانت اجرای این طرح ها را رفع می کند.

این عضو کمیسیون انرژی افزود: بخش عمده ای از تولیدات واحدهای پتروپالایشگاهی صادراتی است و بخش دیگر از آن در داخل توزیع می شود که در صورت ایجاد زنجیره پایین دستی اش به رفع مشکل بیکاری در کشور کمک خواهد کرد.

وی افزود: برخلاف سختی فروش نفت در بازار جهانی در شرایط تحریم، چنین وضعیتی برای فراورده های پتروپالایشگاهی وجود ندارد.

بختیار گفت: سرمایه گذاری در پتروپالایشگاه ها ایران را از خام فروشی رها می کند.

متاسفانه تا به حال در حوزه ساخت پترو پالایشگاه ها کوتاهی بسیاری صورت گرفته است. از طرفی صنعت پالایشی ایران نه تنها پیر است بلکه آنچنان هم به روز نیست و تقریبا می توان گفت که تمامی صنایع پالایشی کشور از روی هم کپی شده اند. البته امید است که نه تنها به سمت ایجاد پترو پالایش گاه های جدید حرکت کنیم بلکه از ظرفیت های موجود چون پتروشیمی و پالایشگاه هایی که در کنار یکدیگر ساخته شده اند استفاده لازم به عمل آید.

دانا

انتهای پیام/