جنگ آب مهم ترین چالش پیش روی خاورمیانه:
امنیتی شدن بحران آب در برخی نقاط کشور زنگ خطری جدی برای همگان است/ لازمه تعیین و اجرای صحیح الگوی کشت
مساله کمبود آب در کشورمان و مشکلاتی که در پی آن ایجاد شده آنقدر به مرحله حساسی رسیده که موضوع به شورای عالی امنیت ملی کشیده شده است، امنیتی شدن بحران آب در برخی نقاط کشور زنگ خطری جدی برای همگان است که دیگر نمی‌توان نسبت به این مساله بی‌تفاوت بود وگرنه شاهد جنگ بر سر آب در دیگر نقاط کشور نیزخواهیم بود.
به گزارش سرویس اجتماعی شیرازه، رسانه ملي ومطبوعات کشور به طور روزانه مهمترین و برجسته ترین رخدادهای داخلی و خارجی را پوشش می دهند. این در حالی است که بخش زیادی از خبرها، یادداشت ها، گزارش ها و گفت وگوها به انعکاس شرایط اجتماعی و فرهنگی جامعه اختصاص می یابد، اما با توجه به شرايط اكنون جامعه موضوعی که توجه ویژه به آن اهمیت فزاینده اي دارد بحث كمبود آب است كه به بحثي جدي و چالشي بزرگ تبديل شده است.
مشکلی که هر ساله با نزدیک شدن به فصل گرما دو چندان می‌شود و بسیاری ازنقاط کشور ازجمله استان فارس را با بحران و معضل روبرو می کند.
بحران آب را باید یکی از موضوع هایی دانست که به صورت معضلی جدی فراروی همگان قرار گرفته و حیات همه موجودات را با تهدید روبرو کرده است. از این رو فرهنگ سازی، تنظیم الگوی مصرف، اجرای صحیح الگوی کشت و برنامه های دولت در زمینه هاي مختلف می تواند راهگشای این مشکل باشد.
این روزها این بحران یکی از چالش های مهم پیش روی خاورمیانه است به نحوی که می توان ازآن به عنوان جنگ آب نام برد. ایران نیز درآستانه بحران آب به سر می برد و طی سال های آینده تامین آب به یکی از بزرگ ترین چالش های کشور در بسیاری از استان ها، شهرها ومناطق تبدیل خواهد شد چنانچه امروز نيز در برخي از استانها و شهر هاي جنوبي تا حدي اين جنگ اغاز شده است و چنان جامعه و قشر های مختلف را درگیر کرده که گویی قرار است جنگ داخلی رخ دهد.
مساله کمبود آب در کشورمان و مشکلاتی که در پی آن ایجاد شده آنقدر به مرحله حساسی رسیده که موضوع به شورای عالی امنیت ملی کشیده شده است، امنیتی شدن بحران آب در برخی نقاط کشور زنگ خطری جدی برای همگان است که دیگر نمی‌توان نسبت به این مساله بی‌تفاوت بود وگرنه شاهد جنگ بر سر آب در دیگر نقاط کشور نیزخواهیم بود.
گر چه شرایط جغرافیایی ایران و قرار گرفتن در منطقه‌ای گرم و خشک، همچنین کاهش بارندگی ها در سال های اخیر وضعیت منابع آبی کشور را نگران‌کننده کرده است، اما آیا بحران آب صرفا مربوط به مسائل جغرافیایی کشور است؟
البته خشکسالی و شرایط نامناسب جوی در اکثر مناطق کشور مشکل کمبود آب را پررنگ می‌کند اما بخش عمده چالش پیش آمده به عدم مدیریت صحیح منابع آبی و مصرف بی‌رویه یا نادرست آب برمی‌گردد.
يك فعال اجتماعی در یادداشتي می نویسد: براساس آمارهای وزارت نیرو، در کشور 130میلیارد مترمکعب پتانسیل سالانه آب تجدید‌شونده وجود دارد که 92 درصد در بخش کشاورزی، 6 درصد در بخش شرب شهری و روستایی و دو درصد در بخش صنعت مصرف می‌شود و با اینکه عمده منابع آبی کشور صرف بخش کشاورزی می‌شود این بخش همچنان از کمبود آب رنج می‌برد.
يك فعال اجتماعی در یادداشتي می نویسد: براساس آمارهای وزارت نیرو، در کشور 130میلیارد مترمکعب پتانسیل سالانه آب تجدید‌شونده وجود دارد که 92 درصد در بخش کشاورزی، 6 درصد در بخش شرب شهری و روستایی و دو درصد در بخش صنعت مصرف می‌شود و با اینکه عمده منابع آبی کشور صرف بخش کشاورزی می‌شود این بخش همچنان از کمبود آب رنج می‌برد.
میزان مصرف آب فراوان برای کشاورزی در حالی که بازدهی برداشت محصول به شکلی نیست که از آن انتظار می‌رود نتیجه عدم توجه به الگوهای آبیاری و در نظرنگرفتن موضوع مزیت نسبی الگوی کشت در این سیستم است. برای جلوگیری از هدررفت آب در این حوزه باید سیستم‌های مدرن آبیاری را جایگزین روش‌های مصرف آب به شکل سنتی کرد و همچنين بايد توجه داشت كه ریسک بالای کشاورزی در کشور به علت بارندگی کم و نامنظم و وضعیت بحرانی منابع آب زیر زمینی مشکل مهمی است که حل آن تنها از طریق جایگزین کردن روش‌های جدید کشاورزی امکانپذیر است.
«سدسازی های سیاسی» عنوان مناسبی برای ماجرای ساخت سدها در دهه های اخیر
علاوه برنحوه مصرف در حوزه كشاورزي بحث قابل توجه ديگر در خصوص مديريت ناصحيح آب وجود سدهاست. از یک سو سدهایی وجود دارند که بیش از آن که مشکلات را حل کنند، معضل شده اند و از سوی دیگر سدهایی که همچنان بلاتکلیف هستند همان سدهایی که گفته می شود مُهر تایید احداث آن ها در دولت دهم زده شده است. از طرف دیگر سدهایی نیز هستند که هنوز ساخت آن ها شروع نشده متوقف مانده اند یا حتی آن ها که با وجود مخالفت های بسیار ساخته شدند اما حالا معضلاتشان دست از سرمحیط زیست بر نمی دارد.
بیشتر بخوانید:
به طور مثال روز گذشته سدی در استان فارس به اصطلاح افتتاح شد که حتی هنوز کار اجرایی و ساخت و بهره برداری از آن به اتمام نرسیده است و بر اساس عکس‌های ارسالی توسط عکاس پایگاه تحلیلی خبری«شیرازه» که در محل افتتاح حضور داشته است آب گیری یا شرایطمناسب برای افتتاح فراهم نشده است و تنها به منظور ثبت عملکرد دولت تدبیر و امید این اقدام صورت گرفته است.
در ادامه بايد گفت: بالاخره هرچه که هست در سال‌های اخیر ساخت «سد»در کشور با حاشیه هایی روبه رو بوده و اما و اگر های بسیاری داشته است. در عین حال سد سازی طی سال های گذشته تحت شرایط سیاسی و گاهی هم فشارهای برخی نمایندگان به وزارت نیرو ، در شمار قابل توجهی جنبه کارشناسی خود را از دست می دهد و شاید «سدسازی های سیاسی» عنوان مناسبی برای این داستان باشد.
روزگاری نزدیک که باید نفت بدهیم و آب بخریم
در ادامه لازم به ذکر است آنچه مسلم است، منطقه ما بشدت با بحران کم آبی مواجه شده، دور نیست روزگاری که نفت بدهیم و آب بخريم و گزافه نیست اگر بگوییم جنگ آب، جدال بعدی ملت‌های منطقه و شاید آخرین جنگ بشریت است و اگر شرایط به همین روال و رویه پیش رود، فرزندان ما لشگر شکسته خورده در جنگ آب و خاک و هوا هستند.
اعراب شیخ‌نشین که روزگاری وجود آب را نماد قدرت می‌دانستند، حالا به اتکای جزایر خریداری شده و بلیت یکطرفه سفر به مریخ با رقص شمشیر و آوازخوانی ظاهراً چندان در قید بند حفاظت از منابع آبی ملت‌های منطقه نیستند، اما ایران به دلیل شرایط خاص آب و هوایی و محدودیت‌های منابع آبی از جمله کشور‌هایی است که نیازمند تجدید نظر اساسی در ساختار نظام کشت بوده و در این راستا توسعه کشت گلخانه‌ای و توجه به اصلاح الگوی کشت می‌تواند به عنوان یک راهکار مناسب مطرح باشد که هم اکنون بیش از گذشته مورد توجه قرار گرفته است.
اجرای الگوی کشت محصولات کشاورزی که از سال ۱۳۸۸ در دولت مطرح شد در شرایط کنونی که کشور با چالش آب و مشکلات اقتصادی مواجه است، بسیار ضروری به نظر می‌رسد، به خصوص که هر روز شاهد نوسانات شدیدی در بازار برخی از محصولات کشاورزی هستیم که به دلیل عدم رعایت الگوی کشت، گاهی تولید آنها کم می شود و گاهی حجم تولید آنقدر بالا می رود که کشاورزان و مسئولان نمی دانند باید با مازاد آن چه کنند.
لازمه تعیین و اجرای صحیح الگوی کشت
پروفسور غلامحسین زمانی پیش از این در گفتگو با شیرازه، بر لازمه تعیین و اجرای صحیح الگوی کشت در شرایط کنونی اشاره کرده و گفته است: در استان فارس آن طرح جامعی که بایستی مطالعه شود و بر اساس فاکتورهای مختلف دنبال شود اصلاً انجام نشده و شاید تنها در برخی مناطق به صورت موردی تعیین شود که محصولی در آن منطقه کشت نشود.
وی با بیان اینکه فاکتورهای بسیار وسیعی در این مورد وجود دارد، افزود: آن چیزی که لازمه تعیین الگوی کشت است، انجام یک کار محاسباتی و دقیقی است که بر اساس چندین فاکتور باید دنبال شود و در یک معادله قرار گیرد تا مشخص شود در هر منطقه و هر زمینی چه الگوی کشت مناسب است، تا هم محیط زیست و آب و خاک حفظ شود و هم از نظر قیمت و تلاطم بازار نه کشاورز ضرر کند نه مردم برای تعیین مواد مورد نیاز و امرار معاششان نگران باشند.
این استاد دانشگاه در پاسخ به سوال خبرنگار شیرازه مبنی بر مزایای رعایت الگوی کشت و تاثیر آن بر اقتصاد و معیشت خانوارها و صرفه جویی در آب؟ عنوان کرد: این بحث یکی از شرایط و موارد بسیار مهم است و ضرورت دارد که در ابعاد مختلف اجتماعی مورد مطالعه قرار گیرد، چرا که گاهی در جامعه به خاطر خسارت به محصولات کشاورزی و کمبود یک محصول در بازار فشار مضاعفی بر کشاورز و بازار وارد می شود و نگرانی هایی به وجود می آید که این از عواقب اقتصادی عدم اجرای طرح به شمار می رود.
زمانی همچنین اظهار کرد: از نظر تبعات اجتماعی هم همین بس که سالیانه حجم زیادی آب گرانبها را مصرف می‌کنیم که این امر خود موجب ایجاد بحران آب در نقاط مختلف کشور شده و تبدیل به چالشی می‌شود که به غیر از حوزه کشاورزی گریبان تمام اقشار جامعه را میگیرد و در نهایت هم بازاری برای محصول وجود ندارد چون محصول از روی حساب و کتاب کشت نشده و باعث می شود که این همه منابع از بین برود و کشاورز نیز متضرر شود به‌گونه‌ای که سرمایه اولیه خود هم به دست نمی آورد.
سخن آخر اینکه:
اگر چه کاهش بارندگی ها در سال های اخیر از یک سو و استفاده نامناسب از سفره های زیر زمینی،مصارف نادرست خانگی و اجرا نشدن الگوی کشت جهت صرفه جویی در آب بخش کشاورزی از سوی دیگر کشور را با چنین مشکلات و چالش هایی روبرو کرده است، اما قطعا با مدیریت صحیح و اقدام به موقع می توان از مشکلات لاینحل امروز که در حال بروز و ظهور است جلوگیری کرد، چون بسیاری از دشمنان که سالها چشم و گوش خود را تیز کرده‌اند تا این سرزمین را در شرایط بحرانی ببینند اکنون سربازان خط مقدم جنگ آب شده اند تا از یک مسئله قابل حل جنگی بسازند که مرزهای پر افتخار این سرزمین در آتش آن بسوزد و خاکستر شود.
انتهای پیام/س
نظرات بینندگان
