به مناسبت شهادت امام محمد باقر (ع)
آشنایی مختصر با زندگی‌نامه و معجزه ای جالب از حضرت امام محمد باقر (علیه السلام)
امام محمد باقر (ع) در روز اول رجب یا به روایتی سوم صفر سال ۵۷ هجری قمری در مدینه منوره چشم به جهان گشود و هفتم ذی الحجه سال ۱۱۴ هجری قمری، در سن ۵۷ سالگی در این شهر مسموم شد و به شهادت رسید.
به گزارش سرویس فرهنگی شیرازه ،حضرت امام محمدباقر (ع) پنجمین امام شیعیان جهان در روز جمعه (یا دوشنبه یا سه شنبه) اول (غره) ماه رجب یا به روایتی سوم ماه صفر سال ۵۷ هجری قمری در مدینه منوره چشم به جهان گشود.پدر ارجمندش حضرت امام سجاد (ع) پسر امام حسین (ع) و مادر گرامیش ام عبدالله، فاطمه دختر امام حسن مجتبی (ع) است و بنابراین امام محمدباقر (ع) اولین امامی است که از نسل هر دو فرزندان امام علی (ع) و حضرت فاطمه زهرا (س) یعنی امام حسن (ع) و امام حسین (ع) می‌باشد.
حضرت امام سجاد (ع) پس از تولد فرزند بزرگوارش، او را در آغوش گرفت و نوازش کرد و بر گوش راست او اذان و بر گوش چپش اقامه خواند و این مولود مبارک را «محمد» نام نهاد.
حضرت امام جعفر صادق (ع) در مورد مادر گرامی پیشوای پنجم شیعیان می‌فرماید: «آن بانو (فاطمه دختر امام حسن مجتبی (ع)) صدیقه‌ای بود که همانند او در میان فرزندان امام حسن علیه السلام دیده نشده است.»
از قول حضرت امام باقر (ع) هم واقعه‌ای شگفت انگیز در مورد آن بانوی ارجمند بیان شده که بیانگر مقام والای ایشان است.
امام باقر (ع) می‌فرماید: «مادرم نزدیک دیواری نشسته بود که ناگهان دیوار شکافته شد و ما صدای هولناک فرو ریختن دیوار را شنیدیم. در این حال، مادرم دست خود را بلند کرد و به سوی دیوار گرفت و گفت: نه، به حق مصطفی صلی الله علیه و آله سوگند یاد می‌کنم که خداوند اجازه سقوط به تو نداده است. پس دیوار در هوا معلق ماند تا مادرم از آن بگذشت. پس از آن، پدرم امام سجاد علیه السلام، یک صد دینار از برای مادرم صدقه داد.»
کنیه امام باقر (ع) «ابوجعفر» و معروف‌ترین لقب ایشان «باقر العلوم» به معنای شکافنده علوم است، زیرا آن حضرت (ع)، شکافنده معضلات فکری و حل کننده مسائل و پیچیدگی‌های علوم، و در گستردگی دانش و معارف، سرآمد و شخصیت منحصر به فرد عصر خویش بود.
شاکر، هادی، امین، صابر، ذاکر، جامع و حاضر از دیگر القاب آن حضرت (ع) است که هر یک بر وجه خاصی از کمالات و فضایل آن حضرت (ع) دلالت دارد.
حضرت امام محمدباقر (ع) همزمان با واقعه جانگداز عاشورا در سال ۶۱ هجری، در سن ۴ سالگی بود که به همراه پدر و در کنار جد عزیزش حضرت سیدالشهداء (ع) در کربلا حضور داشت.
آن حضرت (ع) در زمان شهادت پدر بزرگوارشان امام سجاد (ع) در سال ۹۴ هجری قمری، ۳۶ سال سن داشت که امامت شیعیان را عهده دار شد.
مدت امامت پنجمین پیشوای شیعیان جهان تا زمان شهادت ایشان، ۱۹ سال و دو ماه بود.
علم و دانش امام محمد باقر (ع) همانند دیگر ائمه اطهار (ع)، از سرچشمه وحی نشأت می‌گرفت و هیچ کس در آن زمان به پایه علمی ایشان نمی‌رسید.
آوازه منزلت علمی امام (ع) به حدی بود که همه تاریخ نویسان، اعم از مسلمان و غیر مسلمان، در توصیف کمالات ایشان بدون استثنا به مقام علمی آن حضرت (ع) اشاره نموده اند.
حضرت امام محمد باقر (ع) همانند اجداد پاکش عابدترین فرد روزگار خود محسوب می‌شد و در عبادت، الگوی راستین عابدان بود.
اما علیرغم کثرت عبادت هرگز به گوشه نشینی و دوری از فعالیت‌های اجتماعی روی نیاورد، گر چه به قول امام صادق (ع)؛ «آن قدر شب‌ها نماز می‌خواندند که در نتیجه ایستادن در حال نماز، پا‌های ایشان ورم می‌کرد.» و به گفته ابن صباغ؛ «تمام عمر امام علیه السلام در راه طاعت خدا بود.»
آن امام همام (ع) با این همه، خود را در عبادت خدا قاصر می‌دید و می‌فرمود: «چه کسی می‌تواند، چون علی علیه السلام خدا را عبادت کند؟»
حضرت امام محمد باقر (ع) سرانجام در سال ۱۱۴ هجری قمری و در سن ۵۷ سالگی با توطئه مرموز و مخفیانه هشام بن عبدالملک دهمین خلیفۀ اموی در شهر مدینه مسموم شد و به شهادت رسید و پیکر پاکش در قبرستان بقیع به خاک سپرده شد.
مرقد نورانی شریف آن حضرت (ع)، در کنار مرقد جد بزرگوارشان امام حسن مجتبی (ع)، پدر ارجمندشان امام سجاد (ع) و فرزند عزیزشان امام جعفر صادق (ع) قرار دارد و زیارتگاه و ملجأ شیعیان، عاشقان و ارادتمندان است.
معجزه‌ای از امام محمد باقر (ع)
در کتاب‌های تاریخی، معجزات فراوانی از امام محمدباقر (ع) نقل شده است. عبدالله بن عطاء مکی در یکی از آنها می‌گوید: «به اشتیاق دیدار روی امام باقر علیه السلام از مکه به مدینه آمدم. شبی که به مدینه رسیدم، باران شدید و سرمایی سخت بیداد می‌کرد. من که نیمه شب به در خانه حضرت رسیده بودم، با خود گفتم: اکنون برای در زدن دیر شده است. پس بهتر است تا صبح همین جا بمانم و صبح هنگام به خدمت ایشان مشرف شوم. در این هنگام، صدای امام (ع) را شنیدم که می‌فرمود: در خانه را برای ابن عطاء باز کنید که امشب، سرمای سخت و آزار باران را به خاطر ما تحمل کرده است.»
تصریح پیامبر اکرم (ص) به امامت حضرت باقرالعلوم (ع)
پیامبر اکرم (ص) در ضمن روایات زیادی به مسأله امامت امام محمد باقر (ع) تصریح فرموده اند که از مهم‌ترین آن روایات، روایت جابر بن عبدالله انصاری است.
محمد بن مسلم می‌گوید: «در کنار جابر نشسته بودیم که امام سجاد علیه السلام همراه با فرزندشان محمد وارد شدند. حضرت سجاد علیه السلام به پسر بزرگوارشان دستور دادند که جابر را که در آن ایام پیرمرد و نابینا شده بود احترام کند. وقتی این کودک پیشانی جابر را به عنوان احترام بوسیدند، جابر پرسید: این کودک کیست؟ امام سجاد علیه السلام فرمودند: پسرم محمد است. جابر، محمد را در آغوش گرفت و گفت:ای محمد!، رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم به تو سلام می‌رساند. حاضران از جابر توضیح بیشتر خواستند. جابر گفت: روزی در خدمت رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم بودم که فرمودند:ای جابر! تو آن قدر زنده می‌مانی که حتی فرزندم، محمد بن علی بن حسین بن علی بن ابی طالب را که نامش در تورات، باقر است، می‌بینی. وقتی او را دیدی، سلام مرا به او برسان.»
خلاصه زندگی نامه امام محمد باقر (ع)
پدر بزرگوار امام محمد باقر (ع)، امام سجاد (ع) و مادر ایشان فاطمه دختر امام حسن (ع) است. به این ترتیب نسب ایشان هم به امام حسن (ع) و هم به امام حسین (ع) می‌رسد. در واقعه عاشورا ایشان ۴ سال داشت. امام باقر (ع) پس از شهادت پدرشان و در سال ۹۵ هجری قمری به امامت رسید و تا سال ۱۱۴ هجری قمری به مدت ۱۹ سال پیشوای شیعیان بودند. دوران امامت ایشان همزمان با پنج تن از خلفای بنی امیه به نام‌های ولید بن عبدالملک، سلیمان بن عبدالملک، عمر بن عبدالعزیز، یزید بن عبدالملک و هشام بن عبدالملک بوده است.
ولادت و محل تولد امام محمد باقر (ع)
امام محمد باقر (ع)، معروف به باقرالعلوم، در یکم ماه رجب سال ۵۷ هجری قمری در شهر مدینه به دنیا آمد. البته در برخی منابع گفته شده است که ایشان در سوم صفر سال ۵۷ متولد شده‌اند که مورد اول قطعیت بیشتری دارد.
مسموم شدن امام محمد باقر(ع)
آن چه مسلم است این است که امام باقر (ع) با طرح مرموز و مخفیانه هشام بن عبدالملک، مسموم شده و به شهادت رسیده است؛ ولی عامل و چگونگی آن به روشنی تعیین نیست.
نحوه شهادت امام محمد باقر
شهادت امام محمد باقر (ع) در ایام خلافت هشام بن عبدالملک بود و گفته شده که ابراهیم بن ولید بن عبدالملک بن مروان، امام (ع) را به زهر، شهید کرده و این کار احتمالاً به امر هشام بوده است.
برخی می نویسند: زید بن حسن به دستور هشام، زهر را به زین اسب مالید و اسب را به حضور امام باقر (ع) آورد و اصرار کرد که آن حضرت بر آن سوار شود، آن حضرت ناگزیر بر آن سوار شد و آن زهر در بدن او اثر کرد، به گونه ای که ران هایش متورم شد و سه روز به سختی در بستر بیماری افتاد و پایان به شهادت رسید.
ابن شهر آشوب نقل کرده است که شهادت امام باقر (ع) به دست ابراهیم بن الولید بود که به واسطه زهر، امام را مسموم کرده است. همین قول را علامه مجلسی نیز نقل کرده است.
برخی فقط شهادت امام باقر (ع) را به دست بنی امیه نقل کرده اند و گفته اند که امام را مسموم کرده اند؛ همانطور که پدر بزرگوارشان امام سجاد (ع) را مسموم نمودند. بحرانی نیز ضمن نقل شهادت امام توسط بنی امیه، معتقد است که شهادت ایشان توسط فرد دیگری از مأمورانانجام شده است.
شهادت و محل دفن امام محمد باقر (ع)
امام پنجم (ع) در ۷ ذی الحجه سال ۱۱۴ هجری قمری و در سن ۵۷ سالگی به شهادت رسید. در برخی منابع هشام بن عبدالملک و در برخی دیگر ابراهیم بن ولید عامل شهادت ایشان ذکر شده است. امام محمد باقر (ع) در قبرستان بقیع، کنار مرقد پدرش امام سجاد (ع) و عموی پدرش امام حسن (ع) دفن است.
احادیث امام محمد باقر (ع)
احادیث بسیاری در زمینه‌های مختلف مانند فقه، توحید، سنت نبوی، قرآن و اخلاق از حضرت باقر العلوم (ع) نقل شده است، تا جایی که محمد بن مسلم ۳۰ هزار حدیث و جابر بن یزید جعفی ۷۰ هزار حدیث از امام باقر (ع) نقل کرده‌اند. برخی از احادیث ایشان عبارتند از:
اَلحِلمُ لِباسُ العالِمِ فَلا تَعرَینَّ مِنهُ: بردباری لباس عالم است، پس تو خود را از آن عریان مدار.
الکِبرُ مَطَایَا النَّارِ: کبر و بزرگی نمودن (به منزله‌ی) مرکبی است که سوار خود را به سوی آتش می‌برد.
إنَّ اللهَ یُحِبُّ الحَییَّ الحَلیمَ: همانا خداوند انسان با حیا و بردبار را دوست دارد.
اِستَشِر فی أمرِک الَّذینَ یخشَونَ اللَّهَ: در کار خود، [فقط] با کسانی مشورت کن که از خدا می‌ترسند.
اِنَّ اللّهَ عَزَّوَجَلَّ یُحِبُّ المُداعِبَ فِی الجَماعَةِ بِلارَفَثٍ: خداوند عزوجل، کسی را که در میان جمع شوخی کند، دوست دارد به شرط آن‌که ناسزا نگوید.
مَثَلُ الْحَریصِ عَلَی الدُّنْیا مَثَلُ دودَةِ القَزِّ: کُلَّمَا ازْدادَتْ مِنَ القَزِّ عَلی نَفْسِها لَفّا کانَ أَبْعَدَ لَها مِنَ الْخُروجِ حَتّی تَموتَ غَمّا: حریص به دنیا، همانند کرم ابریشم است که هر چه بیشتر دور خود می تند، خارج شدن از پیله بر او سخت‌تر می‌شود، تا آن‌که از غصه میمیرد.
لِکلِّ شَیءٍ رَبِیعٌ، وَرَبِیعُ القُرآنِ شَهرُ رَمَضَانَ: هر چیزی بهاری دارد و بهار قرآن ماه رمضان است.
خصوصیات امام محمد باقر (ع)
باقرالعلوم (ع) در علم، زهد، عظمت و فضیلت سرآمد بنی‌هاشم بود. باقر العلوم (ع) همچنین به گسترش دادن حلقه درسی و تربیت نخبگان علمی و علم کلام پرداخت. ایشان اولین امام شیعیان، از نسل هر دو نوه پیامبر یعنی امام حسن (ع) و امام حسین (ع) بوده و خالص علوی است، به همین علت به ایشان علوی من علویین و هاشمی من هاشمیین می‌گویند.
وصیت امام محمد باقر
امام باقر (ع) به پسرش امام صادق (ع) وصیت کرد و فرمود: مرا در لباسى که روز آدینه با آن نماز مى خواندم کفن کن و عمامه ام را بر سرم بپیچ و قبرم را چهارگوش کن و به اندازه چهار انگشت از زمین، بلند گردان، هنگام دفن، بندهاى کفنم را باز کن.
روایت شده که امام صادق (ع) فرمود: پدرم در وصیت خود نوشت: او را در سه جامه کفن نمایم، یکى از آنها روپوشى بود که آن حضرت در روز آدینه با آن نماز مى خواند و دیگرى جامه اى بود و سومى پیراهن بود. من به پدرم عرض کردم: این مطلب را چرا مى نویسى؟ (احتیاج به نوشتن نیست)، فرمود: از آن مى ترسم که مردم در خصوص تکفین من با تو ستیز نمایند، اگر آنها گفتند پدرت را با چهار یا پنج کفن، تکفین کن سخن آنها را گوش نکن، عمامه ام را بر سرم بپیچ و عمّامه جزء کفن به شمار نمى آید، بلکه کفن آن است که بدن به آن پیچیده شود.
نیز روایت شده که امام صادق (ع) فرمود: پدرم به من فرمود: اى جعفر! 800 درهم از اموال مرا وقف گریه نمایندگان کن تا ده سال در سرزمین منى، هنگام اعمال منى (در حج) براى من گریه نمایند.
همچنین نقل شده: امام باقر (ع) هشت درهم براى مراسم عزادارى خود، وصیت کرد و آن حضرت، این کار را از سنت مى دانست، زیرا پیامبر اکرم (ص) (در ماتم شهادت جعفر طیار) فرمود: براى آل جعفر، غذا تهیه کنید، زیرا آنها به عزادارى اشتغال دارند.
انتهای پیام/ف
نظرات بینندگان
