درباره ویژگی‌های حکومتی امام زمان علیه السلام روایات فراوانی از معصومین علیهم السلام وارد شده است، که می‌توان آنها را در چند موضوع و محور مورد بررسی قرار داد.
گسترش عدالت
برقراری عدالت در سرتاسر عالم و ریشه کن کردن بیداد و تبعیض و بی عدالتی از اهداف اصلی حکومت حضرت مهدی (عج) است. به این دست آورد مهم، در اغلب روایت‌هایی که از اهل بیت علیهم السلام رسیده، تصریح شده است و حتی در این روایات بر دعوت به توحید و مبارزه با شرک و کفر به اندازه ایجاد عدالت و اجرای آن تأکید نشده است. در سخنی از امام رضا علیه السلام آمده است: خداوند متعال به دست حضرت مهدی (عج) زمین را از هر ستمی پاک می‌کند و احدی جرأت ستم کردن به دیگری را پیدا نخواهد کرد.
رفاه و آسایش
یکی از دست آورده‌ای حکومت امام زمان (عج) رفاه و آسایش عمومی است. این امر زمینه رشد و تعالی معنوی و فکری افراد را فراهم خواهد ساخت. پیامبر اکرم (ص) در اشاره به این امر می‌فرماید: «وقتی در امت من مهدی علیه السلام قیام کند… در زمان او مردم به نعمت‌هایی دست می‌یابند که در هیچ زمانی به آنها دست نیافته اند. آسمان باران خود را بر آنها فرو می‌فرستد و زمین برکاتش را آشکار می سازد».
اجرای اصل مساوات
یکی از برنامه‌های حکومت امام مهدی (عج) اجرای کامل اصل مساوات است که به برکت آن زمینه تعدیل ثروت‌ها فراهم می‌شود و کالاهای مورد نیاز مردم به صورت عادلانه در بین همه افراد تقسیم خواهد شد و از تراکم ثروت و احتکار جلوگیری می‌شود. در پی اجرای این برنامه هیچ فرد محتاج و تهیدستی باقی نخواهد ماند.
حکومت فراگیر
در زمان امام زمان (عج) حکومت واحد جهانی تحقق پیدا خواهد کرد. روشن است که این کار تنها از طریق برطرف شدن زمینه‌های اختلاف و کشمکش میسّر است. در آن دوره همه انسان‌ها همانند افراد یک خانواده بر اساس صفا و صمیمیّت با یکدیگر رفتار خواهند کرد. در اشاره به فراگیری حکومت امام زمان (عج)، در روایتی از رسول خدا (ص) این گونه آمده است: سوگند به آن خدایی که مرا به پیامبری مبعوث کرده است، اگر جز یک روز از عمر دنیا باقی نماند، خداوند آن روز را به اندازه‌ای طولانی خواهد ساخت که مهدی (عج) قیام کند و حکومت او شرق و غرب عالم را فرا گیرد.
حاکمیت محرومان
در حکومتی که امام مهدی (عج) آن را بنیان گذاری خواهد کرد، زمام امور در دست طبقات محروم و مستضعف جامعه خواهد بود و طبقه اشراف و مستکبران که همواره از قبول حقّ و عدالت در طول تاریخ خودداری کرده‌اند و همیشه بر اثر خوی برتری‌جویی و سلطه طلبی در مقابل حرکت‌های اصلاحی انبیا و اولیا ایستاده‌اند در حکومت حضرت جایگاهی نخواهند داشت و آیه پنج سوره قصص با تعبیر «ما اراده کرده‌ایم که بر مستضعفان منّت نهاده، آنها را پیشوایان و وارثان زمین قرار دهیم»، به صراحت از امامت و فرمانروایی مستضعفان و فرودستان در دوره ظهور امام زمان (عج) سخن می‌گوید و نوید پایان دوره ستم و تعدّی و حاکمیت مظلومان را می‌دهد. واضح است که وعده خداوند اگرچه دیر تحقق پیدا کند، تخلّف ناپذیر است.
رشد فضائل اخلاقی
وقتی حکومت موعود جهانی مستقر شد، در پی رهنمودها و تربیت و ارشاد امام (عج)، سجایای اخلاقی شکوفا می‌شود و رذائل اخلاقی از جامعه رخت بر خواهد بست. علی بن ابی طالب علیه السلام تصریح می‌کنند که وقتی قائم آل محمد (ص) قیام کنند کینه و عداوت از دل انسان‌ها پاک خواهد شد و آنها چون برادران صمیمی با کمال آرامش و امنیت و صفا و صمیمیت در کنار یکدیگر زندگی خواهند کرد...
گسترش دانش
یکی از ویژگی‌های حکومت حضرت مهدی (عج) گسترش بی نظیر دانش است. امام صادق علیه السلام می‌فرمایند: دانش ۲۷ حرف است. تمام آنچه پیامبران الهی به بشر عرضه کرده‌اند تنها دو بخش از این ۲۷ بخش علم است و مردم از اوّل خلقت تا به امروز تنها با دو بخش از علوم آشنایی دارند. هنگامی که قائم ما قیام کنند ۲۵ بخش دیگر علم را بر مردم عرضه می‌کند، آن را گسترش می‌دهد. بنابراین این مایه پیشرفت‌های مهم علمی و همین طور پیشرفت‌های دیگری که تا زمان ظهور آن حضرت تحقق خواهد یافت، در مقابل رشد علوم در زمان حکومت حضرت مهدی (عج) بسیار ناچیز خواهد بود.
امنیت بی سابقه
امام زمان (عج) در مدت کوتاهی پس از ظهور، از طریق اجرای عدالت امنیت را در سرتاسر جهان حاکمیت خواهد بخشید. واضح است که وقتی مردم از هر حیث تأمین شدند و ثمره کوشش‌هایشان بی کم و کاست به خود آنها رسید، پدیده شوم استثمار و بهره کشی از بین خواهد رفت و زمینه برای امنیّت همه جانبه فراهم می‌شود.
امام علی بن ابی طالب علیه السلام در اشاره به این واقعیت می‌فرمایند: چون قائم ما قیام کند هر زن در آن زمان، با همه زیورِ خویش، فاصله عراق تا شام را بدون کوچک‌ترین ترسی به تنهایی خواهد پیمود.
پیشرفت قضاوت
در دوره حکومت امام زمان (عج) به علت استفاده از ابزارهای پیشرفته علمی و به کار گرفتن افراد امین و توانا در پست‌های قضائی، حدود الهی به طور کامل اجرا خواهد شد و به اندازه سر سوزنی به کسی ظلم نخواهد شد و حق کسی ضایع نخواهد گشت.
امام باقر علیه السلام در این باره می‌فرمایند: پس از ظهور مهدی (عج) هیچ حقی از کسی بر عهده دیگری نخواهد ماند مگر آنکه آن حضرت آن را باز ستانده، به صاحبش خواهد داد.
تقسیم اموال
وقتی دارایی‌ها در اختیار امام زمان (عج) قرار گرفت، آن حضرت با در نظر گرفتن نیازهای افراد به هرکس به اندازه‌ای که نیاز دارد، خواهد بخشید. امام باقر علیه السلام می‌فرمایند: «هنگامی که قائم اهل بیت قیام کند، بیت‌المال را به گونه‌ای یکسان و عادلانه در میان مردم قسمت خواهد کرد و به مردم خواهد فرمود: بیایید از این اموال به میزانی که نیاز دارید بردارید و این همان چیزی است که برای آن پیوند خویشاوندی را قطع می‌کردید و برای به دست آوردن آن مرتکب گناه شده، حتی به خون ریزی و قتل و جنایت دست می زدید… او به گونه‌ای در بخشش اموال سعه صدر و بزرگواری نشان خواهد داد که تا به آن روز کسی چنان رفتاری نداشته است».
حضرت مهدی (عج) پس از استقرار حکومت عدل جهانی تمام ویرانی‌های ناشی از حاکمیت طاغوت‌های ستمگر را آباد می‌سازد و اثری از خرابی و ویرانی باقی نخواهد گذاشت. راه‌ها و جاده‌ها را گسترش داده، مقررات خاص در این باره وضع خواهد فرمود. در روایتی از امام باقر علیه السلام نقل شده است که در زمان حکومت حضرت مهدی (عج) در روی زمین هیچ ویرانی نمی‌ماند مگر آنکه آباد می‌شود. همچنین در روایت آمده است که در آن هنگام راه‌های اصلی را بیش از پیش گسترش خواهند داد.
پاک سازی روی زمین از وجود ظالمان
یکی از رسالت‌های مهم حضرت مهدی (عج) پاک سازی زمین از لوث وجود ستمگران است؛ به طوری که برخی از یاران امام (عج) به علت ظاهربینی و ساده لوحی از شدت عمل حضرت نسبت به ستمگران تعجب می‌کنند؛ غافل از آنکه بدون از بین رفتن آنها عدل و داد در جامعه حاکمیت پیدا نمی‌کند؛ به عبارت دیگر مبارزه بی امان و قاطع آن حضرت با افراد متجاوز و ستمگر همانند انجام دادن عمل جراحی برای رفع غده خطرناک سرطانی در بدن است که از این طریق امکان پاک سازی همه جانبه جامعه فراهم می‌شود.
احیای احکام اسلام
حضرت شیوه درست بهره برداری از احکام را به مردم می‌آموزند و آن بخش از کتاب و سنت را که متروک و منزوی شده زنده می‌کنند. امام صادق علیه السلام در این باره می‌فرمایند: «خداوند اسلام را پس از خوار شدن بدو عزّت خواهد بخشید و پس از متروک ماندن احکام آن دوباره آن را زنده می‌کند و هرگونه بدعتی را به دست مهدی (عج) از بین خواهد برد و گمراهی را نابود و سنت‌های اصیل را زنده خواهد ساخت».
توسعه صنعت و فناوری
در روایات مربوط به وقایع دوران حکومت حضرت مهدی (عج) به مسائلی اشاره شده که هریک حکایت از پیشرفت فوق‌العاده فناوری و صنعت در آن زمان دارد. امام صادق علیه السلام می‌فرمایند: وقتی که قائم ما قیام کند، خداوند قدرت شنوایی و بینایی شیعیان ما را افزایش می‌دهد؛ به گونه‌ای که از فاصله دور او با شیعیانش سخن می‌گوید و آنان سخنش را می‌شنوند و حضرت را می‌بینند. پیامبر اکرم (ص) می‌فرمایند: در آن هنگام زمین در کمتر از یک چشم به هم زدن پیموده می‌شود؛ به گونه‌ای که اگر کسی از آنان بخواهد شرق یا غرب زمین را در ساعتی بپیماید این کار در کمترین زمان ممکن میسر خواهد بود.
