به گزارش شیرازه، پیاده راه هایی هم که یک روز با هدف زیباسازی و کاهش ورود خودروها به محدوده مرکزی شهر ساخته شد، امروز تبدیل به پارکینگ شده است. هر بار سیاست پیاده راهسازی در شیراز اجرا شده، به نحوی شکست خورده است.
سال ها پیش عبور خودروها را از روبروی ارگ کریمخان و بازار وکیل به زیر زمین منتقل کردند بلکه آن فضا تبدیل به یک فضای فرهنگی و تاریخی شود؛ اما به جای پیاده راه، یک پارکینگ تازه شکل گرفت، طوری که جا برای گذر عابران پیاده نمی توان یافت. پس از آن روبروی مسجد وکیل سنگ فرش شد؛ اگرچه هرگز خودرو را به این پیاده راه، راه ندادند ولی موتورها کم از آنجا نمی گذرند.
اما مشهورترین پیاده راه شیراز خیابان روبروی حافظیه است که اهالی فرهنگ و هنر فارس آن را «گذر هنر» می نامند ولی شاید برایش «گذر خودرو» واژه بهتری باشد. اما پرسش اینجاست که چرا پیاده راه سازی در شیراز هرگز موفق نشده است و آیا باید این روند را ادامه داد؟

شهر مال آدم هاست، نه خودروها
از وقتی پیاده راه حافظیه راه افتاد، بار ترافیک روی دوش خیابان های موازی افتاد. تبدیل این بخش از شیراز به پیاده راه سیاستی بود در راستای ایجاد محور عرفان؛ محوری که قرار بود از دروازه قرآن به عنوان ورودی مذهبی شیراز شروع شروع شود و به حرم مطهر شاهچراغ (ع) برسد. این ایده اما هرگز به طور کامل اجرا نشد ولی اکنون شهردار شیراز می گوید باید سیاست پیاده راه سازی را تا جایی ادامه داد که «مردم و مسئولان باور کنند انسان ها بر شهر حاکم هستند و نه خودروها».
؛ چه اینکه علیرضا پاک فطرت، شهردار شیراز چنین دیدگاه دارد: «متاسفانه در کشوری چون کشور ما که نفت راه درآمد اصلی است سوخت قیمت پایینتری دارد و به همین خاطر خودروهای بی کیفیت با مصرف سوخت بالا تولید میشود و قانون سختگیرانه ای در زمینه تردد خودرو وجود ندارد، در نتیجه شاهد استفاده روز افزون از خودرو در خیابان های شهرهای بزرگ هستیم.»
او به آمار بالای تصادفات رانندگی در شیراز اشاره می کند؛ تصادفاتی که البته در 50 درصد موارد به زخمی شدن و مرگ عابران پیاده بی پناه می انجامد. این در حالی است که قیمت خودروها در برخی مواقع از پول دیه عابران کمتر است. ضمن اینکه بیمه پول دیه را می پردازد و راننده از این نظر دغدغه ای ندارد. این است که بسیاری می گویند پیاده راه سازی دست کم این خوبی را دارد که می توان با کمک آن به شهروندان یاد آوری کرد که شهر مال آدم هاست و نه خودروها.
شهردار می گوید: «قانون گذار باید نگاهی سختگیرانه داشته باشند. شما جلو حافظیه را ببینید. ما زورمان به مردم می رسد ولی به نهادهای دولتی نه. این خودروهای پارک شده در خیابان روبروی حافظیه مال کیست؟ ما آن را برای عابران پیاده ساختیم. آرزو داشتم هر هفته در آن مسیر یک نمایشگاه برپا شود، یک هفته نقاشان، هفته دیگر خطاطان، منبتکاران و دیگر هنرمندان. برای نمونه به استفاده از این مسیر میشد از استادان خاتم دعوت کرد کارگاه برپا کنند تا گردشگران بدانند خاستگاه خاتم شیراز است، ولی نگذاشتند.»
او ادامه می دهد: «البته نا امید نمیشویم؛ ما در نقاط دیگری هم سنگفرش انجام داده ایم. برای نمونه کوچه «دین ها» را سنگفرش کردیم و می توان آن را در آینده تبدیل به پیاده راه کرد، امیدوارم روزی به جایی برسیم که دست کم مرکز فرهنگی شیراز از خودرو خالی باشد.»اشاره پاک فطرت به کوچه ادیان، همان کوچه سینما آریاناست که نشانه ای است از تاریخ همزیستی باورمندان دین های مختلف در ایران. در آغاز این کوچه آتشکده زرتشتیان قرار دارد، روبرویش کنیسای کلیمیان، آن سوتر کلیسای شمعون غیور و در پایان کوچه، مسجد زیبای خیرات.
اهمیت آسان سازی دسترسی به حرم مطهر شاهچراغ (ع)
طبق آمار رسمی در شیراز 500 هزار خودرو تردد می کند؛ این یعنی به صورت سرانه یک خودرو در برابر هر 3 نفر شیرازی. از این شمار 80 هزار خودرو به صورت شبانه روزی در مرکز شهر تردد می کنند؛ حال تصور کنید تعداد زیادی مهمان داخلی هم بخواهند به شیراز بیایند و از بناهای مذهبی و تاریخی شهر بازدید کنند. آن وقت این شمار به شکل چشمگیری افزایش پیدا می کند. این اتفاقی است که مدام در خیابان های اطراف حرم مطهر شاهچراغ (ع) رخ میدهد. به ویژه در مناسبت های مذهبی و روزهای تعطیل سال.
این است که بسیاری از مسئولان شهر بارها بر بهبود وضع مسیرهای دسترسی به حرم تاکید کرده اند. چند سال پیش کنار گذر شاهچراغ (ع) که خیابان 9 دی نام گرفت برای توسعه حرم مطهر و بهبود وضع دسترسی به حرم ایجاد شد و مسئولان شهر همان زمان وعده دادند که این خیابان را تبدیل به پیاده راه میکنند ولی این اتفاق هنوز رخ نداده است؛ اینک شهردار شیراز می گوید که بهترین پیشنهاد برای بهبود راه های دسترسی به حرم مطهر شاهچراغ (ع) ایجاد ترامواست.
او ادامه می دهد: «وضع راه های دسترسی به حرم مطهر بد نیست ولی امروز باید سامانه حمل و نقل همگانی را برای رسیدن به حرم تقویت کنیم؛ باید سامانه حمل و نقل تازه ای به شهر بیاوریم. امروز تنها اتوبوس و تاکسی در شهر برای این سامانه داریم؛ تاکسی که یک سیستم لوکس به شمار می رود پس باید از راه های دیگری استفاده کنیم.»به باور شهردار شیراز، در شهرهای تاریخی جهان سیستم های حمل و نقل همگانی و مدرن در نزدیکی زیارتگاه ها و بناهای تاریخی مهم ایجاد کرده اند که می تواند شمار زیاد جمعیت را منتقل کند؛
 او می گوید: «تراموا می تواند از کوچه های 5 و 6 متری هم بگذرد و مسافران زیادی را جابجا کند. ضمن اینکه ایمنی خوبی دارد و آلودگی صورتی ایجاد نمی کند و برقی است. همچنین می توان از اتوبوس هایی استفاده کرد که انرژی مورد نیاز آنها برق است و در زمان پارک در ایستگاه شارژ می شوند به همین خاطر از این راه های تازه می توان استفاده کرد.»به باور شهردار، هرجا راه برای گذر خودرو ایجاد شود، آلودگی صوتی و آلودگی هوا بالاتر رفته و هرج و مرج بیشتری پدید می آید. او ادامه می دهد: «ما در اطراف حرم کارهای خوبی کردیم.
برای نمونه خیابان 9 دی که سال ها معطل بود را اجرا کردیم و یکی از خیابان های اصلی شهر را برای توسعه حرم مطهر اختصاص دادیم. اکنون خیابان 9 دی و همچنین بازگشایی خیابان هجرت دارد تبدیل به یک فضای شهری تازه می شود. ضمن اینکه اجازه هیچ تجاری سازی در کنار خیابان 9 دی ندادیم.»اما آیا تراموا راهکاری موثر برای وضع راه های دسترسی به حرم مطهر شاهچراغ (ع) خواهد بود؟

تراموا !
بسیاری می گویند ایجاد تراموا دانش بومی می خواهد که ما نداریم؛ این سخن شاید درست نباشد. چه اینکه وقتی اجرای مترو در شهرهای کشور شروع شد، برنامه هسته ای و... برای هیچ کدام دانش بومی نداشته ایم. به همین خاطر با این تفکر که دانش بومی ایجاد تراموا نداریم، نمی توان دست روی دست گذاشت و کاری نکرد. اکنون مشاور شهرداری شیراز در حال مطالعه روی ایجاد ترامواست. ضمن اینکه به باور شهردار شیراز، دوره اجرای مترو در شهرهای تاریخی گذشته است چرا که گردشگران و زائران دوست دارند شهر را تماشا کنند نه اینکه از راه های زیرزمینی تردد کنند. پاک فطرت می گوید: «در جهان شهرهای تاریخی با جمعیت شیراز داریم که در آنها 500 کیلومتر خطوط تراموا ایجاد شده است. برای همین باید ما هم به این سمت برویم. مشاور ما در این زمینه دانشگاه شیراز است و دارد روی این موضوع کار میکند. ما از آنان خواسته ایم مشکلات و مزایا را ببینند و از سازمان قطار شهری خواسته ایم روی خطوط جدید و کم هزینه کار کند.»البته این طور که معلوم است تراموا صرفا در اطراف حرم مطهر ایجاد نخواهد شد بلکه باید محور عرفان- یعنی دروازه قرآن، آرامگاه سعدی، حافظیه، بازار وکیل و حرم مطهر شاهچراغ (ع) را به هم پیوند دهد. شاید دیگر نتوان امیدی به استفاده از دوچرخه برای کاهش بار ترافیک در شیراز داشت. گرما هوا به کنار، شهر چنان بزرگ شده که کمتر کسی حاضر است با کت و شلوار و لباس رسمی به خود زحمت رکاب زدن از نقاط مختلف شهر به محل کار را بدهد.
به همین خاطر باید به سامانههای حمل و نقل همگانی جدید روی آورد بلکه از شدت این راه بندان های در هم تنیده خیابان های شیراز کاسته شود.
منبع: خبرجنوب