یادداشت/
وحدت امت اسلام بر پایه باورهای قلبی
در آستانه سالروز میلاد بزرگ پیام‌آور الهی حضرت محمد (ص) و امام جعفر صادق علیه‌السلام قرار داریم. ضمن تبریک به همگان مطالب به‌اختصار در خصوص اهمیت وحدت از نگاه قران و پیامبر اعظم و معصومین علیهم‌السلام و همچنین ذکر نکاتی در این باره می‌پردازم.
به گزارش خبرنگار گروه اجتماعی پایگاه تحلیلی خبری«شیرازه»، وحدت، مهم‌ترین عامل بقا برای یک جامعه است. کمال، ترقی و پیشرفت جوامع، جز در پرتو وحدت کلمه و برادری، همکاری و هماهنگی میسر نمی‌گردد. پژوهش‌ها ثابت کرده است که حتی حیواناتِ هم آهنگ و متحد، از نعمت بقا و لذات زندگی، از حیوانات قوی که متحد نباشند، بیشتر بهره‌مند می‌گردند؛ برای مثال مورچگان باوجوداینکه ضعیف‌اند و دشمنان زیادی دارند، زندگی اجتماعی و اتحاد و اتفاقشان موجب شده که بتوانند به یکدیگر کمک کنند، لانه بسازند، طعام ذخیره نمایند تا کمتر در معرض خطر دشمنان قرار گیرند و به هنگام خطر، چاره بیندیشند و از خطرها در امان بمانند. با این تفاوت که وحدت و هماهنگی حیوانات یک امر طبیعی و غریزی است و حال‌آنکه انسان از روی تدبر و مقایسه و استدلال، امور را بررسی می‌کند و انجام می‌دهد.
وحدت از دیدگاه قر آن کریم:
«وَ اعْتَصِمُوا بِحَبْلِ اللَّهِ جَمِیعًا وَ لاتَفَرَّقُوا وَ اذْکُرُوا نِعْمَةَ اللَّهِ عَلَیْکُمْ إِذْ کُنْتُمْ أَعْدَاءً فَأَلَّفَ بَیْنَ قُلُوبِکُمْ فَأَصْبَحْتُمْ بِنِعْمَتِهِ إِخْوَانًا وَ کُنْتُمْ عَلَی شَفَا حُفْرَةٍ مِنَ النَّارِ فَأَنْقَذَکُمْ مِنْهَا کَذَلِکَ یُبَیِّنُ اللَّهُ لَکُمْ آیَاتِهِ لَعَلَّکُمْ تَهْتَدُونَ؛ و همگان به ریسمان خداوند بیاویزید و مپراکنید و نعمت‌های خداوند را بر خود فرا یادآورید که دشمنان همدیگر بودید و خداوند دل‌های شما را الفت داد و به نعمت او با هم برادر شُدید و در لبه پرتگاهی از آتش بودید که شما را از آن رهانید؛ بدین‌گونه خداوند آیات خود را برای شما روشن می‌گوید.
باشد که شما راهیاب گردید». در این آیه شریفه، نکات ظریف و آموختنی درباره وحدت بین مؤمنین وجود دارد که به برخی از آنها اشاره می‌شود: ریسمان وحدت الهی در تمامی تاریخ وجود دارد تا اگر مؤمنین و خداپرستان عالم بخواهند، حول محور آن گرد آیند.
پراکندگی و تفرق از حول کلمه خدا، نشانی از بی‌ایمانی است، تألیف قلوب و برادری مؤمنین از نعمت‌های الهی بر ایشان است؛ هرچند متذکر آن نباشند پراکندگی و دشمنی درون‌گروهی یا بین پیروان یک دینِ واحد مثل حفره‌ای از آتش، سوزاننده و نابودکننده است. فقط خدا می‌تواند مؤمنین را از کنار پرتگاه مهلک دشمنی و پراکندگی، حفظ کند و نجات دهد. نعمت اتحاد و همدلی مؤمنین خود یکی از آیات الهی است. شناخت درست این نعمت، ایجاد اتحاد بین مؤمنین می‌تواند عامل هدایت باشد.
وحدت در نگاه نبیّ و ولیّ
پیامبر اسلام (ص) می‌فرمایند: «الجَماعَةُ رَحمَةٌ و الفُرقَةُ عَذابٌ؛ وحدت مایه رحمت، و تفرقه موجب عذاب است». فاطمه (س) می‌فرمایند: «فَجَعَلَ اللهُ... اِطاعَتَنا نظاماً لِلمِلَهِ و اِمامَتَنا اَماناً لِلفُرقَهِ؛ خدا اطاعت از ما را رشته سامان ملت، و امامت ما را مایه ایمنی از تفرقه قرار داده است».
مولا علی علیه‌السلام می‌فرمایند: «شِرارُکُم المَشَّاوُونَ بِالنَّمیمه، المُفَرِّقونَ بینَ الاَحِبَه؛ بدترین شما سخن‌چینان و تفرقه‌اندازان میان دوستان‌اند». پیامبر می‌فرمایند: «اِیّاکُم و سُوءَ ذاتِ البین، فان‌ها الحالِقه؛ از اختلاف میان خود بپرهیزید که زداینده (ایمان) است».
در جایی دیگر علی علیه‌السلام می‌فرمایند: «عَلیکُم بِالتَواصُلِ و التباذُلِ و ایاکُم و التدابُرَ و التَقاطُعَ؛ بر شما باد به ارتباط و بخشش و دوری گزیدن از جدایی و پشت‌کردن به یکدیگر». پیامبر اسلام همچنین فرموده‌اند: «اَیُّها الناسُ! عَلیکُم باجماعَةِ و اِیّاکُم و الفُرقَه؛ ای مردم! بر شما باد به جماعت و بپرهیزید از جدایی». یا می‌فرمایند: «یَدُ اللهِ عَلی الجَماعة و الشَیطانُ مَعَ مَن خالَفَ الجماعَةَ یَرکُضُ؛ دست خدا بر سر جماعت است و شیطان با کسی همراه است که با جماعت ناسازگاری کند».
چنین فرموده اند پیامبراعظم اسلام (ص): عَلَیکَ بِالجَماعَةِ، فَاِنَّما یَاکُلُ الذِّئبُ القاصِیَةَ؛ با جماعت همراه شو؛ زیرا گرگ، گوسفند دور مانده را می‌خورد» یا مولا علی فرمایند: «لَو سَکَتَ الجاهِلُ ما اختَلَفَ الناسُ؛ اگر نادان خاموشی می‌گزید، مردم دچار اختلاف نمی‌شدند».
وحدت از نگاه بزرگان ایران اسلامی
امام خمینی (ره):
«ای مسلمانان جهان و ای پیروان مکتب توحید! رمز پیروزی، وحدت کلمه و ایجاد هماهنگی است».
مقام معظم رهبری مدظله:
«دنیای اسلام، امروز می‌تواند با تمسک به شریعت اسلامی و معارف اسلامی، پیشتاز بشریت به‌سوی تعالی و کمال باشد». «منظور ما از وحدت، هماهنگی و یک نوایی و هم صدایی است تا برادران دیگر در مقابل هم قرار نگیرند».
شهید مرتضی مطهری:
«آنچه علی ( ع) آن اندازه برایش اهمیت قائل بود که چنان رنج جانکاهی را تحمل کرد، وحدت صفوف مسلمین و راه‌نیافتن تفرقه در آن است».
شهید بهشتی:
«تا یک جامعه‌ای در میان خودش الفت، محبت، اعتقاد، انسجام و همبستگی و اتحاد نداشته باشد، نمی‌تواند راه پرنشیب‌وفراز تکامل را با موفقیت طی کند».
علامه طباطبایی:
«باید همواره متذکر این حقیقت بود که اختلاف دو طایفه، در فروع است و در اصول‌دین با هم اختلاف ندارند و حتی در فروع ضروری دین مانند نماز، روزه، حج و جهاد و غیر آنها متفق‌اند و همگی قرآن و کعبه را یکی می‌دانند».
آیت‌الله مشکینی:
«بادقت در اغلب برنامه‌های اسلامی و قوانین عبادی و اجتماعی آن، انسان را به‌روشنی هدایت می‌کند که هدف قانون‌گذار و مشرع اسلام، تشکل جامعه اسلامی و تحقق‌یافتن وحدت و هماهنگی و یگانگی و دوستی و الفت و هم فکری و هم عزمی و هم رزمی آنهاست».
اهمیت و ضرورت وحدت امت اسلامی
منظور از وحدت اسلامی، همکاری و تعاون پیروان مذاهب اسلامی بر اساس اصول مسلّم و مشترک اسلامی و اتخاذ موضع واحد برای تحقق اهداف و مصالح عالیه امت اسلامی و موضع‌گیری واحد در برابر دشمنان اسلام و احترام به التزام قلبی و عملی هریک از مسلمانان به مذهب خود است.
وحدت اسلامی که معمار آن پیامبر گرامی اسلام صلی‌الله علیه و آله و سلم، یکی از عوامل مهم پیشرفت‌ها و پیروزی‌های پی‌درپی اسلام بوده است. بی شک پیامبر پس از تحمل سختی‌های بسیار که برخاسته از ایمان سرشار الهی او بود، توانست بین قبایل متفرق و متنازع عرب جاهلی که برخی از آنها سابقه جنگ‌ها و نزاع‌های چندصدساله داشتند، همدلی و الفت ایجاد کند و بر اساس وحدت اسلامی، تمدنی نو و جامعه‌ای نمونه بسازد.
منظور از وحدت اسلامی، وحدتی است که عامل قاطع پیروزی است این نوع از وحدت، وحدت دل‌هاست و تحقق آن وابسته به عوامل مادی نیست و برخاسته از ایمان به توحید و معاد است، اما وحدت‌هایی که بر اساس منافع سیاسی، قومی و قبیله‌ای و طبقاتی و یا بر اساس عامل جغرافیایی است، وحدت حقیقی به شمار نمی‌آید و ازاین‌رو، پایدار نیست. سراسر سیره رسول خدا صلی‌الله علیه و آله و سلم سرشار از وحدت‌بخشی بین مسلمانان و پرهیز از اختلاف و تفرقه است که از مشهورترین آنها ایجاد پیمان اخوت بین مهاجرین و انصار بوده است.
دو عامل اصلی وحدت جهان اسلام
در اسلام، بنیادها و پایه‌های مادی مطرح برای وحدت نفی شده و بر وحدت باورها و همبستگی‌های قلبی تأکید شده است. براین‌اساس، محورها و سرچشمه‌های وحدت عبارت است از: قرآن کریم که مهم‌ترین پایه وحدت اسلامی که بنای اسلام، امت و قانون‌گذاری و شریعت بر آن استوار است، قرآن کریم است.
اساساً قرآن، کتاب وحدت است و آیات بسیاری، مسلمانان و مؤمنان را به وحدت فرامی‌خواند و از آنان می‌خواهد که «به ریسمان خدا چنگ زنند و متفرق نشوند» و یا «وحدت را از نعمت‌های خداوند می‌شمارد و آن را عامل رهایی آنان از آتش» و یا مؤمنان را برادران یکدیگر می‌داند. برخی از احکام اسلام، به‌ویژه احکام اجتماعی آن که در قرآن ذکر شده است همه در جهت ایجاد و تقویت وحدت مسلمانان قرار دارند؛ مانند نمازجمعه، نماز جماعت و یا حج. ازاین‌جهت پیام قرآن، پیام وحدت است و خود، هم عامل وحدت و هم محور وحدت است.
عامل دوم وجود نازنین پیامبر رحمت و مغفرت محمد بن عبدالله (ص) است همه فرقه‌ها و مذاهب اسلامی در نبوت پیامبر (ص) اشتراک نظر دارند و به دیگر عبارت، پیامبر یکی از عوامل و محورهای وحدت مسلمین است.
افزون بر این، آن حضرت همواره در طول حیات خود در ایجاد روحیه برادری میان مسلمانان کوشش می‌کرد و برخی از اقدامات آن حضرت برای ایجاد وحدت و پرهیز از تفرقه عبارت بود از: ایجاد برادری بین مهاجرین و انصار، تأسیس مسجد به‌عنوان محل اجتماع مسلمانان، تشکیل حکومت و امت واحده، تأکید بر اخوت اسلامی به‌ویژه در روز فتح مکه، ازدواج با اقوام گوناگون جهت تقویت مودت بین مسلمانان، تخریب مسجد ضرار، دفع مزاحمت‌های دشمنان اسلام و... همچنین آن حضرت در سخنان بسیاری مسلمانان را به اتحاد و پرهیز از پراکندگی سفارش می‌کرد؛ چنانچه در حجةالوداع فرمود: بدانید هر مسلمانی برادر مسلمان دیگر است و مسلمانان با یکدیگر برادرند و...یکی از نعمت‌های خداوند بر مسلمانان وحدت است.
قرآن کریم در سوره آل‌عمران، آیه ۱۰۳ می‌فرماید: «به یادآورید که شما پیش از اسلام با یکدیگر دشمن بودید. پس خداوند میان‌دل‌های شما الفت برقرار کرد».
سخن پایانی:
بی شک، وحدت مسلمانان از اصول اساسی و محوری است که در هیچ برهه‌ای از تاریخ اسلام بر اندیشمند آن مسلمان پوشیده نبوده است. یکی از بحث‌های شکوهمند سیره و سنّت نبوی و ائمه علیه‌السلام را وحدت اسلامی تشکیل داده است.
این مسئله و تحقق آن نیز یکی از دغدغه‌های اساسی علمای دینی بوده است. مسلمانان جهان، چه شیعه و چه سنّی، به توحید، معاد، نبوت و رسالت پیامبر، عالم غیب و قرآن کریم اعتقاد و ایمان دارند.
آنان رو به یک قبله نماز می‌گزارند در یک ماه معیّن از سال روزه می‌گیرند و زمان مشخصی در سال به حج می‌شتابند و مانند هم زکات می‌پردازند.
با وجود این همه نقاط اشتراک در اصول، دسیسه‌های دشمنان اسلام و جهالت برخی ساده‌اندیشان، موجبات تفرقه و اختلاف‌ها شده است. هفته وحدت، مجالی است تا مسلمانان درباره گذشته و نیز آینده خود بیندیشند و با حفظ وحدت کلمه، در برابر دشمنان دیرینه اسلام، امید آنان را به یأس و پشیمانی بدل سازند.
وحدت اسلامی، به معنای محور قراردادن تعالیم عالیه اسلام است که پیامبر بزرگوار اسلام بر اساس وحی، مسلمانان را به آن هدایت کرده است، تعالیم مسئولانه و نگرش اجتماعی اسلام به مسلمانان سبب می‌شد آنان به دست واحد توانایی تبدیل شوند و در برابر کفار و معاندینی که با اسلام جنگ و با مسلمانان دشمنی دارند، به رویارویی و دفاع برخیزند.
قلب مسلمین جهان بر اساس آموزه‌های دینی برای یکدیگر می‌تپد. مؤمنین در کنار یکدیگر احساس امنیت و اقتدار می‌کنند. مصافحه برادران مسلمان در مراسمی نظیر حج با یکدیگر و در صفوف به هم فشرده نمازهای جمعه و جماعت، گویای عشق و علاقه خدادادی آنها به یکدیگر و مهر و محبتی است که خداوند در دل مؤمنین نسبت به هم قرار داده است.
انتهای پیام/224224
نظرات بینندگان
