فطریه را باید به چه کسی داد؟
زکات فطريه يكي از احكام فروع دين اسلام به حساب مي‌آيد كه مطابق فقه شيعه، اگر فردي خودش فقير نباشد، بايد فطريه‌اش را از غروب آفتاب شب عيد فطر تا ظهر روز عيد، به دست فرد نيازمند برساند.
به گزارش شیرازه، زکات در یکی از هشت مورد زیر باید صرف گردد:
اول: فقیر و آن کسی است که مخارج سال خود و عیالاتش را ندارد.
دوم: مسکین و آن کسی است که از فقیر سخت تر روزگار می گذارند.
سوم: کسی که از طرف امام علیه السلام یا نایب او مأمور جمع آوری زکات یا نگهداری یا رسیدگی به حساب آن و یا رساندن آن به امام علیه السلام و نایب او یا رساندن به مصارف لازم هستند می توانند به اندازه زحمتی که می کشند از زکات استفاده کنند.
چهارم: افراد ضعیف الایمانی که با گرفتن زکات تقویت می شوند و تمایل به اسلام پیدا می کنند.
پنجم: خریداری بنده ها و آزادی کردن آنان.
ششم: بدهکاری که نمی تواند قرض خود را بدهد.
هفتم: سبیل الله یعنی کارهایی مانند ساختن مسجد که منفعت دینی عمومی دارد و هم چون مدارس علوم دینی، مراکز تبلیغاتی، نشر کتب اسلامی و ... و یا مثل ساختن پل و مدرسه و اصلاح راه که نفعش به عموم مسلمانان می رسد و خلاصه آنچه برای اسلام نفع داشته باشد به هر نحو که باشد.
هشتم: ابن السبیل یعنی مسافری که در سفر درمانده شده و محتاج شده که به مقدار نیازش می تواند از زکات استفاده کند هر چند در محل خود غنی و بی نیاز باشد. (رساله توضیح المسائل مرحوم امام، مساله 1925)
به نظر مقام معظم رهبری، مصرف زکات فطره که در روز عید فطر واجب می شود برای مسجد اشکال ندارد ولی در صورت بودن فقراء مستحب است آنها را مقدم دارند. (توضیح المسائل مراجع، ج 1، م 1925 و 2014 ؛ عروه الوثقی، ج 2، ص 182).
استفتائاتی درباره زکات فطره از نظر 5 مرجع تقلید
* مقام معظم رهبری
س1: میهمانى که فقط شب عید فطر به خانه انسان بیاید، تکلیف فطرهاش چه مىشود؟
ج) فطره او بر عهده صاحب خانه نیست.
س: آیا جایز است زکات فطره را به عنوان هدیه، به خویشاوندان آبرومند و مستحق داد؟
ج) مىتواند به عنوان هدیه بدهد و لازم نیست به او بگوید زکات فطره است؛ ولى باید در نیت قصد زکات کند.
س: کسى که سید نیست، مىتواند فطره را به سید بدهد؟
ج) خیر، جایز نیست.
س: اگر شخص فطره را کنار بگذارد، مىتواند از آن استفاده کند و بعد به جاى آن مال دیگرى بگذارد؟
ج) خیر، باید همان را که کنار گذاشته، براى فطره بدهد.
س: آیا جایز است پیش از ماه رمضان، فطره را به فقیر داد؟
ج) خیر، کفایت نمىکند؛ ولى مىتواند آن را به عنوان قرض به او بدهد و در روز عید فطر، طلب خود را بابت فطره حساب کند.
س: جایز است زکات فطره را در شهر دیگرى بدهیم؟
ج) اگر در محل و شهر خودش مستحق پیدا نشود، مىتواند آن را به شهر دیگرى ببرد.
س: مقدار فطره چقدر است؟
ج) شخص باید براى خودش و کسانى که نان خور او محسوب مىشوند، براى هر نفر سه کیلو از خوراک مردم (مانند گندم، جو، خرما، کشمش، برنج، ذرت و یا مانند اینها) و یا پول یکى از آنها را به مستحق بدهد.
س: زکات فطره را باید از قوت متعارف داد، یا قوت شرعى؟
ج) اگر از گندم، جو، خرما، برنج و مانند اینها داده شود، کفایت مىکند و منحصر به قوت غالب نیست.
*آیت‌الله‌العظمی وحید خراسانی
س: میهمانی که قبل از غروب شب عید فطر بدون دعوت به منزل کسی می آید آیا زکات فطره اش بر میزبان واجب است؟
ج: در صورتی که با رضایت صاحب خانه به منزل او آمده و شب را نزد او می ماند ، زکات فطره اش بر عهده میزبان است؛ اگرچه در منزل او چیزی نخورد ولی در صورتی که شب نزد او نماند زکات فطره اش بر صاحب خانه واجب نیست. در صورتی که بدون رضایت صاحب خانه وارد شده و شب را نزد او بماند بنابراحتیاط واجب زکات فطره اش را هم خودش و هم میزبان بدهد ولی در صورتی که شب را نزد او نماند زکات فطره اش بر صاحب خانه واجب نیست.
س: میهمانی که پس از غروب شب عید فطر به منزل کسی می آید آیا زکات فطره اش بر میزبان واجب است؟
اگر میهمانی پس از غروب شب عید فطر به منزل کسی برود در هر صورت - چه دعوت شده باشد چه بدون دعوت برود و چه شب را در خانه میزبان بماند و چه شب را در آنجا نماند - زکات فطره اش بر صاحب خانه واجب نیست.
س: آیا دادن زکات فطره به کسی که معلوم نیست فقیر است ولی خودش ادعای فقر می کند جایز است؟
ج: اگر بدانیم که قبلا فقیر بوده و سایر شرایط زکات فطره را هم دارد، ولی الان در فقر او شک کرده ایم می توانیم به او زکات فطره را بدهیم ولی اگر علم و اطمینان به این که قبلاً فقیر بوده نداریم و از گفته او نیز علم و اطمینان به فقرش پیدا نکرده ایم بنابراحتیاط واجب نمی توانیم به او زکات فطره بدهیم. و اگر بدانیم که قبلا فقیر نبوده ، نمی توانیم به او زکات فطره بدهیم مگر این که از گفته او علم یا اطمینان به فقرش پیدا کنیم.
آیا سربازی که در پادگان است و غذای او را دولت می دهد ، زکات فطره بر او واجب است؟
احتیاط واجب این است که هم دولت بدهد و هم خودش.
س: شخصی نان خور پدرش می باشد و زکات فطره به او تعلق می گیرد ولی پدرش زکات فطره را نمی دهد، آیا بر خودش واجب است زکات فطره را بدهد؟
ج: زکات فطره بر خود او واجب نیست ولی احتیاط مستحب آن است که اگر واجد شرایط وجوب زکات فطره باشد، خودش بدهد.
س: آیا مصرف زکات فطره در ساختمان مسجد یا حسینیه جایز است؟
ج: بنابراحتیاط واجب مصرف زکات فطره در ساختمان مسجد یا حسینیه جایز نیست و زکات فطره بنابراحتیاط واجب باید به فقرا داده شود و شخص فقیر باید شیعه دوازده امامی باشد.
*آیت‌الله‌العظمی مکارم شیرازی
س: وظیفه شخصى که سالهاى متمادى زکاة فطره را جمع نموده، و صرف غیر نیازمندان کرده چیست؟
ج: باید تمام آنها را اعاده کند.
س: پرداخت زکات فطره به طلبکاران شخص ورشکسته
اگر شخصی به واسطه ورشکستگی و بدهکاری فقیر شود آیا می توان زکات فطره را مستقیماً بابت بدهی او به شخص طلبکار داد یا باید حتماً به دست فقیر برسد؟
ج: مانعی ندارد.
س: آیا می‌توان به زنی که غیر سید و فقیر است ونفقه فرزندان نا بالغ وسیدش را بر عهده دارد زکا ت غیر سید داد تا برای فرزندانش خرج کند؟
ج: مانعی ندارد.
س: اگر کسى تنها در افطار شب عید فطر میهمان دیگرى باشد فطریه او به عهده خودش است یا صاحب خانه؟
ج: فطریه اش بر عهده خودش مى باشد.
س: پولی را بابت زکات فطره کنار نهادیم تا بعد بپردازیم. اما در هنگام پرداخت معادل آن را از دو برگ اسکناس دیگر پرداختیم. حکم تصرف در پولی که بدواً کنار نهاده شده بود چیست؟
ج: احتیاط آن است که آن پول را هم به عنوان زکات فطره بپردازد.
س: زکات فطره سربازى که نانخور دولت است بر عهده چه کسى است؟
ج: بر دولت واجب نیست و اگر فقیر است بر خود او نیز واجب نیست، امّا اگر غنى باشد احتیاط آن است که خودش زکات را بپردازد.
*آیت‌الله‌العظمی صافی گلپایگانی
س. بچه‌ای که در شکم مادر است، آیا فطریه‌اش واجب است یا نه؟
ج. واجب نیست. والله العالم
س. حکم کسانی که سرباز هستند و شب عید فطر در آنجا هستند، فطریه، آیا بر پدر آنها واجب است یا خودشان یا مثلاً سپاه یا ارتش یا نیروی انتظامی؟
ج. در فرض سؤال با تمکّن مالی فطره را باید خودشان بپردازند. والله العالم
س. پرداخت زکات فطره به کمیته امداد، سازمان بهزیستی و بعض مؤسسات خیریه چه صورتی دارد؟
ج. بنظر اینجانب، زکات فطره بنابراحتیاط واجب باید به فقرای شیعه اثنی عشری برسد و مکلّف باید آنچه را تحت عنوان زکات فطره به اینگونه سازمان‌ها و مؤسسات می‌دهد یقین کند که بدون کم و زیاد در مورد مصرف، (فقیر شیعه اثنی عشری) صرف شده و الا ذمّه‌اش برئ نمی‌شود. پس برای هر کس این یقین حاصل شود، اشکال ندارد، مثلاً کسی که زکات فطره می‌دهد و سیّد نیست باید یقین کند که به مصرف فقیر غیر سیّد رسیده، نه سیّد و نه مدرسه و مسجد و حسینیه. والله العالم
*آیت‌الله‌العظمی مظاهری
سوال: آیا برای جنین در شکم مادر هم باید فطریه پرداخت شود؟ آیا تفاوتی می‌کند که جنین چند ماهه باشد؟
جواب: لازم نیست، ولی برای محافظت او مطلوب است.
سوال: آیا برای نوزادی که در ماه مبارک رمضان به دنیا آمده است هم باید زکات فطره پرداخت شود؟ حتی اگر یکی دو روز مانده به عید فطر یا روز عید به دنیا بیاید؟
جواب: باید زکات فطره برای او داد.
سوال: فطریه سربازانی که در سربازخانه‌ها زندگی می‌کنند و نانخور دولت هستند، بر عهده چه کسی است: خانواده یا دولت یا خود سرباز؟
جواب: خود آنها باید بدهند.
سوال: اگر شخصی در شب عید فطر، فطریه خود و خانواده‌اش را جدا کند، ولی اتفاقاً آن مبلغ گم شود و یا سهواً خرج گردد، تکلیف چیست؟
جواب: اگر گم شود، مسئول نیست و اگر خرج کند، مسئول است، ولی در هر حال دو دفعه بپردازد، خوب است.
انتهای پیام/
اول: فقیر و آن کسی است که مخارج سال خود و عیالاتش را ندارد.
دوم: مسکین و آن کسی است که از فقیر سخت تر روزگار می گذارند.
سوم: کسی که از طرف امام علیه السلام یا نایب او مأمور جمع آوری زکات یا نگهداری یا رسیدگی به حساب آن و یا رساندن آن به امام علیه السلام و نایب او یا رساندن به مصارف لازم هستند می توانند به اندازه زحمتی که می کشند از زکات استفاده کنند.
چهارم: افراد ضعیف الایمانی که با گرفتن زکات تقویت می شوند و تمایل به اسلام پیدا می کنند.
پنجم: خریداری بنده ها و آزادی کردن آنان.
ششم: بدهکاری که نمی تواند قرض خود را بدهد.
هفتم: سبیل الله یعنی کارهایی مانند ساختن مسجد که منفعت دینی عمومی دارد و هم چون مدارس علوم دینی، مراکز تبلیغاتی، نشر کتب اسلامی و ... و یا مثل ساختن پل و مدرسه و اصلاح راه که نفعش به عموم مسلمانان می رسد و خلاصه آنچه برای اسلام نفع داشته باشد به هر نحو که باشد.
هشتم: ابن السبیل یعنی مسافری که در سفر درمانده شده و محتاج شده که به مقدار نیازش می تواند از زکات استفاده کند هر چند در محل خود غنی و بی نیاز باشد. (رساله توضیح المسائل مرحوم امام، مساله 1925)
به نظر مقام معظم رهبری، مصرف زکات فطره که در روز عید فطر واجب می شود برای مسجد اشکال ندارد ولی در صورت بودن فقراء مستحب است آنها را مقدم دارند. (توضیح المسائل مراجع، ج 1، م 1925 و 2014 ؛ عروه الوثقی، ج 2، ص 182).
استفتائاتی درباره زکات فطره از نظر 5 مرجع تقلید
* مقام معظم رهبری
س1: میهمانى که فقط شب عید فطر به خانه انسان بیاید، تکلیف فطرهاش چه مىشود؟
ج) فطره او بر عهده صاحب خانه نیست.
س: آیا جایز است زکات فطره را به عنوان هدیه، به خویشاوندان آبرومند و مستحق داد؟
ج) مىتواند به عنوان هدیه بدهد و لازم نیست به او بگوید زکات فطره است؛ ولى باید در نیت قصد زکات کند.
س: کسى که سید نیست، مىتواند فطره را به سید بدهد؟
ج) خیر، جایز نیست.
س: اگر شخص فطره را کنار بگذارد، مىتواند از آن استفاده کند و بعد به جاى آن مال دیگرى بگذارد؟
ج) خیر، باید همان را که کنار گذاشته، براى فطره بدهد.
س: آیا جایز است پیش از ماه رمضان، فطره را به فقیر داد؟
ج) خیر، کفایت نمىکند؛ ولى مىتواند آن را به عنوان قرض به او بدهد و در روز عید فطر، طلب خود را بابت فطره حساب کند.
س: جایز است زکات فطره را در شهر دیگرى بدهیم؟
ج) اگر در محل و شهر خودش مستحق پیدا نشود، مىتواند آن را به شهر دیگرى ببرد.
س: مقدار فطره چقدر است؟
ج) شخص باید براى خودش و کسانى که نان خور او محسوب مىشوند، براى هر نفر سه کیلو از خوراک مردم (مانند گندم، جو، خرما، کشمش، برنج، ذرت و یا مانند اینها) و یا پول یکى از آنها را به مستحق بدهد.
س: زکات فطره را باید از قوت متعارف داد، یا قوت شرعى؟
ج) اگر از گندم، جو، خرما، برنج و مانند اینها داده شود، کفایت مىکند و منحصر به قوت غالب نیست.
*آیت‌الله‌العظمی وحید خراسانی
س: میهمانی که قبل از غروب شب عید فطر بدون دعوت به منزل کسی می آید آیا زکات فطره اش بر میزبان واجب است؟
ج: در صورتی که با رضایت صاحب خانه به منزل او آمده و شب را نزد او می ماند ، زکات فطره اش بر عهده میزبان است؛ اگرچه در منزل او چیزی نخورد ولی در صورتی که شب نزد او نماند زکات فطره اش بر صاحب خانه واجب نیست. در صورتی که بدون رضایت صاحب خانه وارد شده و شب را نزد او بماند بنابراحتیاط واجب زکات فطره اش را هم خودش و هم میزبان بدهد ولی در صورتی که شب را نزد او نماند زکات فطره اش بر صاحب خانه واجب نیست.
س: میهمانی که پس از غروب شب عید فطر به منزل کسی می آید آیا زکات فطره اش بر میزبان واجب است؟
اگر میهمانی پس از غروب شب عید فطر به منزل کسی برود در هر صورت - چه دعوت شده باشد چه بدون دعوت برود و چه شب را در خانه میزبان بماند و چه شب را در آنجا نماند - زکات فطره اش بر صاحب خانه واجب نیست.
س: آیا دادن زکات فطره به کسی که معلوم نیست فقیر است ولی خودش ادعای فقر می کند جایز است؟
ج: اگر بدانیم که قبلا فقیر بوده و سایر شرایط زکات فطره را هم دارد، ولی الان در فقر او شک کرده ایم می توانیم به او زکات فطره را بدهیم ولی اگر علم و اطمینان به این که قبلاً فقیر بوده نداریم و از گفته او نیز علم و اطمینان به فقرش پیدا نکرده ایم بنابراحتیاط واجب نمی توانیم به او زکات فطره بدهیم. و اگر بدانیم که قبلا فقیر نبوده ، نمی توانیم به او زکات فطره بدهیم مگر این که از گفته او علم یا اطمینان به فقرش پیدا کنیم.
آیا سربازی که در پادگان است و غذای او را دولت می دهد ، زکات فطره بر او واجب است؟
احتیاط واجب این است که هم دولت بدهد و هم خودش.
س: شخصی نان خور پدرش می باشد و زکات فطره به او تعلق می گیرد ولی پدرش زکات فطره را نمی دهد، آیا بر خودش واجب است زکات فطره را بدهد؟
ج: زکات فطره بر خود او واجب نیست ولی احتیاط مستحب آن است که اگر واجد شرایط وجوب زکات فطره باشد، خودش بدهد.
س: آیا مصرف زکات فطره در ساختمان مسجد یا حسینیه جایز است؟
ج: بنابراحتیاط واجب مصرف زکات فطره در ساختمان مسجد یا حسینیه جایز نیست و زکات فطره بنابراحتیاط واجب باید به فقرا داده شود و شخص فقیر باید شیعه دوازده امامی باشد.
*آیت‌الله‌العظمی مکارم شیرازی
س: وظیفه شخصى که سالهاى متمادى زکاة فطره را جمع نموده، و صرف غیر نیازمندان کرده چیست؟
ج: باید تمام آنها را اعاده کند.
س: پرداخت زکات فطره به طلبکاران شخص ورشکسته
اگر شخصی به واسطه ورشکستگی و بدهکاری فقیر شود آیا می توان زکات فطره را مستقیماً بابت بدهی او به شخص طلبکار داد یا باید حتماً به دست فقیر برسد؟
ج: مانعی ندارد.
س: آیا می‌توان به زنی که غیر سید و فقیر است ونفقه فرزندان نا بالغ وسیدش را بر عهده دارد زکا ت غیر سید داد تا برای فرزندانش خرج کند؟
ج: مانعی ندارد.
س: اگر کسى تنها در افطار شب عید فطر میهمان دیگرى باشد فطریه او به عهده خودش است یا صاحب خانه؟
ج: فطریه اش بر عهده خودش مى باشد.
س: پولی را بابت زکات فطره کنار نهادیم تا بعد بپردازیم. اما در هنگام پرداخت معادل آن را از دو برگ اسکناس دیگر پرداختیم. حکم تصرف در پولی که بدواً کنار نهاده شده بود چیست؟
ج: احتیاط آن است که آن پول را هم به عنوان زکات فطره بپردازد.
س: زکات فطره سربازى که نانخور دولت است بر عهده چه کسى است؟
ج: بر دولت واجب نیست و اگر فقیر است بر خود او نیز واجب نیست، امّا اگر غنى باشد احتیاط آن است که خودش زکات را بپردازد.
*آیت‌الله‌العظمی صافی گلپایگانی
س. بچه‌ای که در شکم مادر است، آیا فطریه‌اش واجب است یا نه؟
ج. واجب نیست. والله العالم
س. حکم کسانی که سرباز هستند و شب عید فطر در آنجا هستند، فطریه، آیا بر پدر آنها واجب است یا خودشان یا مثلاً سپاه یا ارتش یا نیروی انتظامی؟
ج. در فرض سؤال با تمکّن مالی فطره را باید خودشان بپردازند. والله العالم
س. پرداخت زکات فطره به کمیته امداد، سازمان بهزیستی و بعض مؤسسات خیریه چه صورتی دارد؟
ج. بنظر اینجانب، زکات فطره بنابراحتیاط واجب باید به فقرای شیعه اثنی عشری برسد و مکلّف باید آنچه را تحت عنوان زکات فطره به اینگونه سازمان‌ها و مؤسسات می‌دهد یقین کند که بدون کم و زیاد در مورد مصرف، (فقیر شیعه اثنی عشری) صرف شده و الا ذمّه‌اش برئ نمی‌شود. پس برای هر کس این یقین حاصل شود، اشکال ندارد، مثلاً کسی که زکات فطره می‌دهد و سیّد نیست باید یقین کند که به مصرف فقیر غیر سیّد رسیده، نه سیّد و نه مدرسه و مسجد و حسینیه. والله العالم
*آیت‌الله‌العظمی مظاهری
سوال: آیا برای جنین در شکم مادر هم باید فطریه پرداخت شود؟ آیا تفاوتی می‌کند که جنین چند ماهه باشد؟
جواب: لازم نیست، ولی برای محافظت او مطلوب است.
سوال: آیا برای نوزادی که در ماه مبارک رمضان به دنیا آمده است هم باید زکات فطره پرداخت شود؟ حتی اگر یکی دو روز مانده به عید فطر یا روز عید به دنیا بیاید؟
جواب: باید زکات فطره برای او داد.
سوال: فطریه سربازانی که در سربازخانه‌ها زندگی می‌کنند و نانخور دولت هستند، بر عهده چه کسی است: خانواده یا دولت یا خود سرباز؟
جواب: خود آنها باید بدهند.
سوال: اگر شخصی در شب عید فطر، فطریه خود و خانواده‌اش را جدا کند، ولی اتفاقاً آن مبلغ گم شود و یا سهواً خرج گردد، تکلیف چیست؟
جواب: اگر گم شود، مسئول نیست و اگر خرج کند، مسئول است، ولی در هر حال دو دفعه بپردازد، خوب است.
انتهای پیام/
نظرات بینندگان
