هجمه سازماندهی شده به هیئات و مداحان در آستانه ماه محرم
به گزارش رجانيوز، اين تخريب‌ها اگرچه به بهانه‌هايي چون انتقاد مداحان از برخي سيايت‌هاي دولت چون مذاكره با آمريكا صورت مي‌گيرد اما هدفي بسيار بزرگتر را دنبال مي‌كند. نهاد هيئت يا همان چيزي كه در بين عموم مردم با عنوان دستگاه امام حسين شناخته مي‌شود، هدفي نهايي تخريب كنندگان است.
هيئت و مجالس ذكر اهل بيت نهادي است كه در طول 1400 سال چون شبكه‌اي مستمر به تزريق معارف ديني در جامعه اسلامي پرداخته است و در نبود نهادهاي ديگر توانسته بار آنها را به دوش بكشد. اين شبكه مردمي با توجه به مقتضيات زمان كاركردهاي مختلفي پيدا كرده و ياور يا حتي متولي اموري چون مبارزات سياسي، مقابله با جريان‌هاي ضد فرهنگي شده است. راه اندازي زيرمجموعه‌هايي چون خيريه يا انتشار كتاب و مجله نيز يكي ديگر از كاركردهاي اين نهاد بوده است.
شرايط مختلف سياسي و اجتماعي در اين 1400 سال اگرچه توانسته موجب رونق يا مخفي شدن فعاليت اين نهاد شود اما هيئت همواره همچون رودي جاري در بستر جامعه اسلامي حضور داشته و به آبياري باورهاي اعتقادي مردم پرداخته است.
هيئت و مجالس ذكر منقبت و مصيبت اهل بيت از زمان خود اين حضرات معصومين و توسط ايشان آغاز شد. اين حضرات علاوه بر اينكه با بيان احاديث نوراني جايگاه رفيعي براي مادحين و مستمعين ترسيم مي‌كردند(1)، خود نيز به برپايي مجالس و تمجيد از شاعران و مداحان اهتمام داشتند. شعراي بنامي چون کميت اسدي، دعبل خزاعي، سيد حميري و... با زيباترين وجهي مفاخر و فضايل اهل بيت را ترسيم کرده و با سوزنا کترين صورت، براي شهداي کربلا مرثيه سروده اند و با تشويق ائمه اطهارعليهم السلام ازموقعيت اجتماعي بلندي دربين مردم برخوردار بودند.
اينچنين بوده است كه اين مجالس پا گرفته‌اند و در دوران‌هاي مختلف و در حكومت‌هاي گوناگون به حيات خويش ادامه داده‌اند و نقش اجتماعي، سياسي و فرهنگي خود را به خوبي ايفا كرده‌اند. تاكيد بر اهميت اين نقش و جايگاه نيز در كلام بزرگان خاصه امام راحل(2) و رهبر انقلاب(3) همواره وجود داشته است.
در سالهاي ابتداي قرن 14 شمسي نيز نقش و اهميت اين مجالس چنان در عرصه احتماع پررنگ شده بود كه مخالفت و ممانعت جدي حكومت وقت با برپايي آنها امروز بر همه عيان است. اين نقش در پيروزي انقلاب اسلامي مردم ايران بر حكومت پهلوي نيز بر كسي پوشيده نيست. براي اين منظور بررسي يك مورد يعني هيئت‌هاي موتلفه گواهي بر اين مدعا خواهد بود.
به غير از آن مي‌توان به محرم 1383 هجري قمري كه بعد از فاجعه فيضيه از راه رسيده بود اشاره كرد. نامه امام به علما براي استفاده از فرصت مجالس عزاداري جهت آگاه ساختن مردم و از سويي ديگر احضار وعاظ توسط ساواك و منع كردن آنها از بيان برخي مسائل نشان مي‌دهد كه جايگاه هيئت در مبارزات انقلابي تا چه حد برجسته بود و از سويي ديگر حكومت نيز تا چه حد از اين جايگاه مي‌ترسيد.
نوحه‌هايي كه در مجالس عزاداري خوانده مي‌شد نيز همواره الهام بخش شعارهاي تظاهرات مردم بوده است و از سويي ديگر، عبارات . كنايه‌هاي سياسي نيز به نوحه‌هاي عزاداري راه پيدا كرده است. براي مثال مي‌توان به نوحه معروف مرحوم خوشدل كه در دسته‌هاي عزاداري روز عاشورا خوانده شد اشاره كرد:
«قم گشته کربلا، هر روزش عاشورا، فيضيه قتل گاه ، خون جگر علما، شد موسم ياري مولانا الخميني ، يا صاحب الامر»
بعد از انقلاب اسلامي نيز هيئات نقش‌هاي مهمي را ايفا كردند. نقش هيئات در دوران دفاع مقدس بر كسي پوشيده نست و از طرفي نقش مداحان اهل بيت به طور خاص غير قابل انكار است. براي مثال احمدعلي راغب يكي از موسيقي‌دانان و آهنگسازان و خوانندگان اوايل انقلاب كه سرودهاي انقلابي معروفي را توليد كرده است مي‌گويد:
«ما در دوران دفاع مقدس شاهد این بودیم که کمتر موسیقی و سرودی به اندازه نوحه ها و مداحی افرادی چون کویتی‌پور و آهنگران تاثیرگذار بود که این موضوع نشات گرفته از روحیه مردم ایران و باورهای اعتقادی آنهاست که با شنیدن نغمه های این مداحان به شدت تحت تاثیر قرار می گرفتند.»
تجمع هیئت های مذهبی در امامزاده صالح تجریش
تلاش هيئات، وعاظ و مداحان اهل بيت براي حفظ جامعه از روند تخريب فرهنگي دوران سازندگي و اصلاحات نيز يكي از نقش‌هاي مهم اين نهاد مردمي است. هيئات مذهبي كه بعنوان يكي از نهادهاي مرجع جامعه در انتخابات رياست جمهوري سال 84 نقش داشت و به نوعي حامي فرد پيروز اين انتخابات بود، اما هنگامي كه با برخي انحرافات در دولت‌هاي نهم و دهم مواجه شد سكوت نكرد و واكنش نشان داد. هرچند ممكن است با جزئيات برخي از اين واكنش‌ها موافق نباشيم اما همين امر نشان دهنده نقش فعالو آزادمنشانه اين نهاد مردمي در تحولات روز است.
حال نيز با روي كار آمدن دولت يازدهم طبيعي است كه نهاد هيئت همچنان بعنوان يك كنشگر اجتماعي نقش ايفا كند. تعارض برخي سياست‌هاي دولت با باورهاي فرهنگي و مذهبي مردم و علاوه بر آن تضاد تفكرات برخي افراد و جريان‌هاي حامي دولت با اين باورها باعث شده است تا آنها از تحركات اين نهاد كه در ماه محرم رونق مي‌گيرد نگران بوده و احساس خطر كنند. اهانت به مداحان و تخريب آنها بعنوان يكي از ركن‌هاي مجالس عزاداري و هيئات در واقع تلاشي است براي بالابردن هزينه نقش آفريني هيئات. تخريب وجهه مداحان و وعاظ در چشم مردم و طبيعتاً كم اثر كردن تاثير مجالس اهل بيت بر افكار و اعتقادات مردم نيز يكي ديگر از دلايل اين اقدامات به هم پيوسته و هدفمند است. مخصوصاً كه در روزگاري به سر مي‌بريم كه برخي از پرشورترين هيئات در دانشگاه‌ها و با ميانداري دانشجويان برگزار مي‌شوند.
هيئت ميثاق با شهدا دانشگاه امام صادق
حال با توجه به اين مهم است كه مي‌توان چرايي اهتمام هميشگي جريان‌هاي ضد اسلامي و ضد شيعي در كمرنگ كردن مجالس ذكر منقبت و مصيبت اهل بيت را فهميد. اين اهتمام هر از گاهي به بهانه‌اي رخ نشان مي‌دهد اما همگي يك هدف مشترك را دنبال مي‌كنند. البته آنچه اهميت دارد آن است كه هيئت و افراد دخيل در آن بايد همواره در تلاش باشد تا با تعالي خود بر اساس توصيه‌هاي عالمان دين هم تاثيرگذاري خود در جامعه را افزايش دهند و هم راه را بر بدخواهي دشمنان ببندند.
پاورقي‌ها:
1) برخي احاديث موجود در اين زمينه از اين قرار است:
الف) قال رَسُولُ للهِ (ص): ( يا فاطِمَةَ کُلُ عَيْن ٍ باکِيَةٍ يَوْمَ الْقِيامَةِ اِلّا عَيْنٌ بَکَتْ عَلي مُصابِ الْحُسَيْنِ فَاِنَّها ضاحِکَةٌ مُسْتَبْشِرَةٌ بِنَعيم ِ الْجَنَّةِ) اي فاطمه روز قيامت هر چشمي گريان است، مگرچشمي که درمصيبت وعزاي حسين گريسته باشد، که آن چشم درقيامت خندان است وبه نعمت هاي بهشتي مژده داده مي شود(محمد باقرمجلسي، بحارالانوار ج44ص293).
ب) امام سجاد (ع) در طول دوران امامتش پيوسته سوگوارعاشورا بود آن چنان گريست که از(بکائين، بسسارگريه کنند گان) لقب داده شد.آن حضرت مي فرمود: (اِنّي ِلََمْ اَذْکُرْ مَصْرَعَ بَنِي فاطِمَة اِلّا خَنَقَتْنِي الْعَبْرَةُ )، هرزمان که به ياد قتلگاه فرزندان فاطمه(کربلا) مي افتم، اشک گلوگيرم مي شود(حرعاملي، وسايل الشيعه ج 2ص922).
ج) قَالَ الْباقِرُ(ع): ( مَا مِنْ رَجُلٍ ذَکَرَنَا اَوْ ذُکِرْنا عِنْدَهُ يَخْرُجُ مِنْ عَينَْيْهِ مَاءٌ وَلَوْ مِثْلَ جَناحَ الْبَعُوضَةٍ اِلّا بَنَي َاللهُ لَهُ بَيْتآ في ِالْجَنّةِ وَجَعَلَ ذَالِکَ الْدَّ مْعَ حِجابَآ بَيْنَهُ وَبَيْنَ النّارِ).امام باقر(ع) پس ازشنيدن سروده هاي کميت درباره اهل بيت گريست و سپس فرمود:هيچ کس نيست که ماراياد کند، يا نزداوازما ياد شود واز چشمانش هرچند به اندازه بال پشه اي اشک آيد، مگرآنکه خداوند برايش دربهشت، خانه اي بناکند وآن اشک راحجاب ميان او وآتش دوزخ قراردهد(الغدير ج2 ص202 ).
د) قال َالصّادِقُ(ع):(اَلْحَمْدُ لِلّهِ الَّذِي جَعَلَ في ِالنّاس ِمَنْ يَفِدُ اِلَيْنا وَيَمْدَحُناوَيَرِثي لَنا).
امام صادق فرمود: خداراسپاس که درميان مردم، کساني را قرارداد که به سوي مامي آيند وبرما وارد مي شوند، ومارا مدح ومرثيه مي گويند(وسائل الشيعه ج10ص469)
ه) قالَ الصّادِقُ(ع): (مَنْ قالَ فِينا بَيْتَ شِعْرٍبَني َاللهُ بَيْتآ في ِالْجَنّةِ) .هرکس که يک بيت شعردرباره ما بگويد خداوند براي او خانه اي د ربهشت بناکند(وسائل الشيعه ج10ص469).
و) قال َالْاِمام ِالرِّضا (ع): (يا دِعْبِلْ اِرْث ِالْحُسِْنَ عَلَيْهِ السّلامِ فَاَنْتَ ناصِرُنا وَمادِحُنا مادُمْتَ حَيّآ فَلا تُقَصِرْعَنْ نَصْرِنا مَااسْتَطَعْتَ). اي دعبل، براي حسين مرثيه بگو که توتازنده اي يارومديحه گويي مايي، پس ازياري ما تامي تواني کوتاهي مکن(جامع احاديث الشيعه ج12ص567).
2 برخي از جملات امام خميني درباره مجالس عزاداري اهل بيت عليه السلام:
الف) با اين گريه ها، بااين نوحه خواني ها، با اين شعرخواني، بااين نثرخواني، مامي خواهيم مکتب راحفظ کنيم (صحيفه نورج 8ص71).
ب) هرمکتبي تا پا يش، سينه زن نباشد، تا پا يش گريه کن نباشد، تاپايش توسرسينه زن نباشد حفظ نمي شود.اينها اشتباه مي کنند.اين نقش يک نقشي است که اسلام را هميشه نگه داشته، ما بايد براي يک شهيدي که ازدستمان مي رود، علم برپا کنيم، نوحه خواني کنيم، گريه کنيم، فريادکنيم(همان ص69).
ج) بايد ماه محرم وصفررازنده نگه داريم به ذکرمصائب اهل بيت عليهم السلام که با ذکرمصائب اهل بيت زنده مانده است اين مذهب تا حالا، با همان وضع سنتي، همان وضع مرثيه خواني وروضه خواني(همان ج 15 ص204).
د) تمام اين وحدت کلمه‌اي که مبدا پيروزي ما شد براي خاطر اين مجالس عزا ، و اين مجالس سوگواري واين مجالس تبليغ وترويج اسلام شد(همان ج17 ص55).
ه) شما گمان نکنيد که اگراين مجالس عزا نبود و اگر اين دستجات سينه زني و نوحه سرايي نبود 15خرداد پيش مي آمد هيچ قدرتي نمي توانست 15خردادراآن طورکند، مگر قدرت سيدالشهداء، وهيچ قدرتي نمي تواند اين ملتي را که ازهمه جوانب به او هجوم شده وازهمه قدرتهاي بزرگ براي او توطئه چيده اند، اين توطئه ها راخنثي کند، الا همين مجالس عزا. (همان ج 16 ص210)
3. برخي از جملات رهبر انقلاب درباره مجالس عزاداري اهل بيت عليه السلام:
الف) ازاول تاريخ تشيع تا امروز، يک عنصراصلي واساسي درتشيع وجريان تشيع، همين جريان عاطفي است .البته عاطفه ي متکي به حقيقت، نه عاطفه پوچ .لذا شما در قرآن هم ملاحظه مي کنيد که اجررسالت، محبت ومودت درقربي است « قُلْ لا اَسْئَلُکُمْ عَلَيْهِ اَجْرآ اِلّا الْمَوَدَةَ فِي الْقُرْبي»28. اين خيلي نکته ي مهمي است که بايد به آن توجه داشت . خدشه دارکردن اين محبت به هر شکلي و به هرصورتي، خيانت به جريان عظيم محبت اهل بيت وپيروي اهل بيت است.
اين محبت رابايد حفظ کنيد .لذا شمامي بينيد دردوران ائمه (عليهم السلام ) اين همه محدثين، اين همه شاگردان آگاه و فقهاي بزرگ درخدمت امام صادق (عليه السلام)، امام باقر(عليه السلام) و ائمه ي ديگربودند، معارف را نقل کردند، اخلاقيات رانقل کردند، شنيدند ونقل وثبت کردند، اما درکنارهمه آنها باز وقتي انسان درست نگاه مي کند، مي بيند نگاه به دعبل خزاعي است، به سيدحميري است، به کميت بن زيداسدي است.درحاليکه امثال زراره ومحمد بن مسلم وبزرگاني از اين قبيل دردستگاه ائمه (عليهم السلام) هستند اما ا مام رضا(عليه السلام) دعبل رامي نوازد.امام صادق (عليه السلام )سيدحميري را مورد توجه ومحبت قرارمي دهد اين بخاطر اين است که آن جنبه ي ارتباط عاطفي ومحبت آميز، درشعر شاعران، مدح مادحان وذکرذاکران، به نحواتم واوفي وجود دارد، امادرديگرجاها وجودندارد، يااگرهست ضعيف است.يااينجوري بگوئيم، تاثيرگذاري آن ضعيف است.شعر، مدح، ذکر، اين نقش را درتاريخ تشيع دارد. (سخنان مقام معظم رهبري در جمه مداحان مورخ 13/3/1389)
ب) كار مداحى كار بزرگى است، كار مهمى است، حرفه‌‌ى بسيار اثرگذارى است؛ مى‌تواند مصداق درشت و برجسته‌‌اى باشد از مجاهدت فی سبيل الله. اينكه مى‌گوئيد ما حاضريم در ميدان حضور داشته باشيم، اين براى هركسى يك‌جور حضور است: يك روز انسان توى ميدان جنگ ظاهرى است، يك‌وقت انسان در ميدان پيكار با دشمنانى است كه در جنگ‌هاى فرهنگى و جنگ‌هاى نرم وارد مبارزه شده‌‌اند؛ اين يك‌جور ديگر پيكار است؛ اقتضاى خودش را دارد. در كار شما مداحان، در ميدان بودن و مجاهدت كردن، يعنى ارائه‌‌ى سخن اثرگذار و بيان هدايت‌گر براى دلها؛ البته با شيوه‌هاى هنرمندانه. (13/3/89)
