درسهاي مقاومت غزه براي تحريم‌هاي ايران
2- اقتصاد غزه متکي بر شیلات و کشاورزی است. از سال 2007 با روی کار آمدن دولت حماس در غزه، این منطقه هدف شديدترين تحريم اقتصادي جهان قرار گرفته است. صادرات و واردات به طور کلي ممنوع شده و صرفا مواد غذايي، دارو و کالاهاي بشردوستانه تحت نظارت شديد از گذرگاه رفح مصر به غزه منتقل مي‌شود. چند نبرد تمام عيار با اسرائيل (از جمله جنگهای 22 روزه و 8 روزه) بسياري از مزارع، تاسيسات زيربنايي و صنعتی را از بين برده است. تنها خط راه آهن شمالی - جنوبی غزه توسط اسرائيليها تخریب شده و قابل استفاده نیست. تنها فرودگاه غزه در جنوب این منطقه نیز در سال 2001 توسط اسرائیل نابود شده و ساخت تنها بندر نوار غزه پس از انتفاضه سال 2000 میلادی، نيمه کاره متوقف شده است. برق غزه توسط نیروگاه های مستقر در غزه تامین می شود. سوخت این نیروگاه نیز از سوی اسرائیل با هزینه سازمان ملل یا دولت محلی غزه تامین می شود. پول مورد استفاده در منطقه غزه، دلار آمریکا و شیکل (واحد پول اسرائیل) است. مرکبات، توت فرنگی و گل مهمترین کالاهای صادراتی منطقه غزه است و به عبارتي تنها کانال درآمد ارزي غزه است.
3- میتوان گفت تحريم غزه سنگين‌ترين مورد تحريم اعمال شده در جهان است. در جايگاه دوم شديدترين تحريم‌ها، تحريم‌هاي همه جانبه سازمان ملل عليه عراق (1990) قرار دارد که با ممنوعيت صادرات نفت و انسداد دارايي بانکهاي عراق، اقتصاد اين کشور را فلج کرد و موجب سقوط حکومت صدام شد. رتبه سوم شدیدترین تحریمها مربوط به تحریم‌های ليبي در سال 2011 است که باز منجر به سقوط دولت حاکم (قذافي) شد. اما بعد از غزه، عراق و لیبی، شديدترين و پيچيده‌ترين تحريم‌ها عليه ايران اعمال شده است که همچنان هم ادامه دارد. مهمترين تفاوت تحريم‌هاي ايران با غزه در اين است که ایران با کشورهای متعددی همسایه است و قوای نظامی ایران به صورت قدرتمند از مرزهای آبی و خشکی دفاع می‌کنند. به همین خاطر صادرات و واردات انواع کالاها در مورد ایران امکانپذير است و تحریم‌های تجاری صرفا در خصوص نفت خام که خریداران محدودی دارد، موفق بوده است. البته به گفته رئيس خزانه داري آمریکا پیچیدهترین تحريم‌هاي مالي و بانکي طول تاریخ در مورد ايران اعمال شده است و همین باعث شده تا دسترسی ایران به ارزهای جهانروا کاهش یابد. اما با اين وجود مادامي که صادرات براي ايران امکان پذير است، امکان دريافت درآمدهاي صادراتي از طرق خاص نظير صرافيها، بانکهای برخی کشورهای طرف تجاری (نظیر هالک، یوکو و کنلن) و برخي بانکهاي کوچک دیگر فراهم است و راه براي واردات باز است؛ تحریم‌های ايران قابل مقایسه با تحریم‌های غزه نیست.
4- با وجود شديدترين تحريم‌ها، مقاومت غزه در برابر اسرائيل در نبرد اخير باور نکردني است و حقیقتا رکورد جهانی مقاومت و تحريم شکني را جابجا کرده است. مردم مقاوم غزه که هنوز از فضاي جهاد و شهادت خارج نشده‌اند و هنوز به فرهنگ مصرف گراي و تجمل گرايي روي نياورده‌اند، تاکنون توانستهاند بر مشکلات اقتصادی فایق بیایند و دشمن صهیونیستی را در هر دو جبهه اقتصادی و نظامی شکست بدهند. مقاومت اسلامی توانسته است تونلهای انبوهی در نقاط مرزی خود حفر کند و از این طریق با تامين دشوار اقلام مورد نیاز، توان نظامی و غذایی خود را حفظ کند. امری که بیشتر ناشی از اتکال به قدرت لایزال الهی است و در چارچوب محاسبات مادی باور پذیر نیست. شاید همین خطای محاسباتی است که اسرائیل را به ورطه بزرگترین شکست تاریخی خود کشانده است!
5- مقاومت با شکوه غزه در برابر اسرائيل حامل پیامها و درسهایی مفید برای امت اسلامی است و قطعا جانی تازه به روحیه مقاومت و بیداری اسلامی در مردم منطقه می‌بخشد. گرچه ایران نقش اساسی در صادرات تجهیزات نظامی به غزه داشته، اما به نظر می‌رسد میتوان برخی اقلام اساسی نظیر مقاومت و ایستادگی را از غزه خريداري و به کشور وارد کرد!
مختصات اقتصاد ایران اساسا قابل مقایسه با غزه نیست. اقتصاد ایران در جایگاه 17 جهان قرار دارد و سرشار از منابع نفتي، گازي، معدني و کشاورزي است. ايران با دهها کشور همسايه است و از شمال و جنوب مرزهاي گسترده زميني و آبي دارد. به قدری گسترده که حتی خود دولت نیز هنوز نتوانسته واردات قاچاق به کشور را تحریم کند! از همه مهمتر اينکه توان نظامي ايران قابل مقايسه با غزه نيست و حتي ابرقدرتهاي دنيا نيز از رويارويي با ايران هراس دارند. همين توان نظامي است که اجازه مي‌دهد شناورهاي ايراني با اطمينان کامل به تردد در آبهاي بينالمللي ادامه دهند و گزينه محاصره دريايي براي ايران امکان پذير نباشد. ایران دارای نفوذ گسترده در منطقه و بسياري از کشورهای جهان است و با برخورداري از حجم تجارت 160 ميليارد دلاري به راحتي خفه نمي‌شود. اما با این وجود، ايستادگي در مقابل تحریمها بیش از استعداد جغرافیایی و اقتصادی متکی بر توان روحی و اراده مردم است. اگر ايمان توده‌هاي مردم به راه ايستادگي و مقاومت ضعيف باشد، هر چقدر هم منابع مالي و اقتصادي کشور قوي باشد، در مقابله با تحريم‌ها کاري از پيش نمي‌برد. کما اینکه در جوامع کم تحمل غربی تکانه‌های اقتصادی کمتر از تحريم منجر به بحرانهای اجتماعی و سیاسی مهار ناشدنی می‌شود.
قدرت ايمان مردم غزه مهمترين نقطه قوت آنها در مقابله با تحريم‌هاست که انصافا قابل خريداري و الگوبرداري است. از آن زيباتر تبعيت تيم مذاکره کننده غزه از اين اراده و ايمان جمعي است که باعث شده خون شهدا را به کمتر از لغو محاصره غزه معامله نکند و تسليم فشار اسرائيل و آمريکا نشود! ايمان و روحيه ذلت ناپذيري مردم ايران نيز مثال زدني و الهام گرفته از فرهنگ عاشوراست. نقطه قوتی که به نظر می‌رسد بیش از همیشه هدف تهاجم غرب قرار گرفته است و باید با الگو گرفتن از مقاومت غزه در حفظ و ترمیم آن در جريان مذاکرات مراقبت کرد.
*دکتري اقتصاد و عضو هيات علمي دانشگاه
