پیش از انتشار این خبر مراجع تقلید بارها درباره نحوه بانکداری در کشور هشدار داده بودند و برخی از آنها به صراحت اعلام کردند که سودهای علی الحساب بانک ها ربا محسوب می شود و بانکداری در نظام ما اساساً اسلامی نبوده است.

حدود یک سال پیش بود که بیت چند تن از مراجع عظام تقلید، میزبان اعضاء کمیسیون اقتصادی مجلس شورای اسلامی بود که برای گرفتن نظر علمای اعلام درخصوص طرح در دست بررسی «بانکداری جمهوری اسلامی» به قم مشرف شده بودند. در این دیدارها، مراجع و علمای بزرگوار درباره لزوم اصلاح نظام ربوی بانک‌ها هشدارهای کم‌سابقه‌ای دادند؛ حضرت آیات عظام جوادی آملی، مکارم شیرازی، علوی گرگانی و سبحانی در این مورد اظهار نظر صریح کرده و اعلام کردند که بانک های کشور با پیاده کردن سیستم غربی کاملا ربوی بوده و اسلامی نیستند.

راه اندازی بانک قرض الحسنه بدون ربا از سوی آستان قدس می تواند گامی موثر در جهت ارائه یک الگوی بانکداری اسلامی باشد اما آنچه مشخص است بانک مرکزی از این سیستم بانکی استقبال نکرده به طوری که مدیران بانک مرکزی به صورت تلویحی با این تصمیم مخالفت کردند.

در همین راستا حجت الاسلام دکتر سید عباس موسویان استاد اقتصاد دانشگاه و عضو شورای فقهی بانک مرکزی ایران یکی از انواع بانکهای اسلامی یا اصطلاحا بدون ربا را بانکهای قرض الحسنه عنوان کرد و گفت: در ایران قبل از پیشنهاد آستان قدس رضوی برای تاسیس بانک‌های قرض الحسنه، قرض الحسنه‌های مهر ایران و رسالت تاسیس و فعالیت می‌کردند.

وی افزود: این بانک‌ها فقط در قالب انواع سپرده‌های قرض الحسنه از مردم پول جمع می‌کنند و حق ندارند سپرده‌های سرمایه گذاری و سود دار جذب کنند و در اعطای تسهیلات هم تسهیلات قرض الحسنه می‌دهند و حق ندارند تسهیلات سود دار پرداخت کنند این بانک‌ها شش هفت سالی می‌شود که تشکیل شده و کارمی کنند، موفقیت هایی هم داشتند و توانستند سنت قرض الحسنه را رواج دهند.

محمدرضا پورابراهیمی، رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس نیز در خصوص انتشار خبری مبنی بر تاسیس بانک قرض الحسنه بدون ربا گفت: اینکه بانک های کشور به سمت رویکرد قرض الحسنه پیش بروند نکته مثبتی است و لازمه توسعه اقتصاد است.

البته وی تاکید دارد: اینکه تاسیس بانک قرض الحسنه باید براساس رعایت قوانین جمهوری اسلامی و مقررات بانک مرکزی باشد، یک موضوع بدیهی است.  

سیاست یک بام و دو هوای مسئولان در قبال بانک بدون ربا

 هرچند این بانک همچنان مخالفانی دارد اما به نظر می رسد بیشتر مخالفان از رقابتی شدن این بانک با بانک های دیگر هراس دارند؛ به گفته برخی مخالفان این طرح، بانک قرض‌الحسنه در شرایط کنونی اقتصاد و سیستم بانکداری کشور، برای جذب سپرده و منابع به مشکل برخواهد خورد، مگر آنکه آستان قدس رضوی خود از مؤسسات زیر مجموعه‌اش منابع رایگان در اختیار این بانک قرض‌الحسنه قرار دهد که در این صورت احتمال موفقیت آن وجود خواهد داشت.

با وجود موافقت هایی که درباره تاسیس این بانک وجود دارد باز هم معدود کسانی هستند که نسبت به ایجاد این بانک ابراز نگرانی کرده اند؛ به نظر می رسد سیاست یک بام و دو هوا مانع از پذیرش یک بانک بدون ربا در جامعه است. از طرفی سیاست ها به سمت کاهش نرخ سودهای بانکی رفته از طرف دیگر ایجاد بانکی بدون بهره مورد نقد حامیان دولت و برخی از مسئولان قرار می گیرد.