به گزارش  شیرازه، مردم شهرستان سپیدان همین که هلال محرم نمایان می‌شد، لباس مشکی بر تن کرده و برای سیدو سالار شهیدان عزاداری می‌کردند.

شب اول محرم اهالی شهر وروستا به شبستان های مساجد رفته وباخواندن زیارت عاشورا، اشعار محتشم ،مرثیه ونوحه به عزاداری اباعبدا...الحسین(ع) می پرداختند.هرشب نوحه های مختص همان شب را ذکر میکننددرزمان قدیم ازشب اول چراغی رابرروی برجه های موجود در منازل قرارمیدادندو بمدت ده شب این چراغ راروشن نگه می داشتند.

آنگاه که دسته‌های سینه‌زنی و عزاداری شکل می‌گرفتند در کوچه و پس‌کوچه‌های خاکی حرکت کرده و با نوای  رسا یکی ازپیرغلامان اهل بیت در سوگ شهدای کربلا و اسارت و آوارگی  آنان به عزاداری می پرداختند.برگزاری مراسم روضه‌خوانی و موعظه در منزل بزرگان و ریش‌سفیدان با پختن غذای نذری برگزار می‌شد.

روحانی هایی(مُلا) هم که از شهرهای دیگر به شهر وروستا اعزام می‌شد در خانه ریش‌سفیدان وبزرگان ومعتمدین محلی به طور موقت اسکان می‌گرفتند.

برگزاری مراسم تعزیه در شهر که همگی عاشق دیدن آن بودند مردم را به میدان وجایگاه تعزیه می‌کشاند و در برگزاری تعزیه از روایات ونقل هایی که از قدیمی ها به آنها رسیده بود الگوبرداری می کردند.

در شام غریبان امام حسین (ع) در طاقچه‌ها ی دود خورده و گلی اتاق‌ها شمع‌ها روشن می‌کردند.

عزاداری محرم در شهرستان سپیدان سابقه‌ای طولانی دارد و همه ساله بر شکوه و جلال آن افزوده شده است.

چووشی خوانی(چاوش خوانی) ، در غروب اولین شب محرم توسط یکی از پیرمردهای قدیمی که امروزه به آن پیرغلام می گویند خوانده می شود و به نوعی خبر از شروع ماه محرم و صفر می دهد و اهالی را آماده عزاداری برای اهل بیت (ع) می کرد که البته این چاوشی خوانی در روزهای بعد، قبل از مراسم روضه خوانی و یا قبل از مراسم سینه زنی نیز خوانده می شد. هرساله با شروع محرم مردم سر درب خانه های خود را پارچه وچرچم سیاه وقرمز می زدند و مساجد و حسینیه ها را با پارچه های مشکی و نوشته ها و پرچم ها آذین بندی می نمودند.در ایام محرم مراسمات شادی و جشن عروسی برگزار نمی کردند. 

از بستن حنا خودداری می نمودند، لباس مشکی یا اصطلاحاً خاموش به تن کرده و خصوصاً زنان از هرگونه زینت و آرایش خودداری کرده و حتی از خوردن تخمه وآجیل نیز پرهیز می کردند.در ایام محرم مخصوصاً روز های تاسوعا وعاشورا علم گردانی مرسوم بود این مراسم یکی از سنتی ترین و قدیمی ترین مراسمات در دهه اول ماه محرم است که در این شهرستان برگزار می شده که قدمت آن به یک صدسال ویا بیشتر نیز می رسد. 

با شروع ماه محرم مسئول هیئت عزاداری و اهالی با آماده کردن چوبی بلند که معمولاً از درخت سپیدار بود با پارچه های مشکی و سبز و به نیت علم ابوالفضل (ع) است. عزاداران در محل برگزاری مراسم علم را برداشته و با خواندن اشعاری در مدح ابوالفضل (ع) در کوچه ها شروع به عزاداری و سینه زنی می کردند . یکی دیگر ازبرنامه های که درایام ماه محرم وغروب عاشورا طرفدارانی بیشمارداشت مراسم تعزیه وتعزیه خوانی بود.  آغاز این مراسم سنتی به سالیان بسیار دوربر می گردد. 

در آن سالها به علت عشق و علاقه مردم به اهل بیت (ع) یک نسخه تعزیه خوانی قدیمی که نسل به نسل چرخیده بودو با استفاده از کسانی که سواد خواندن و نوشتن را در مکتب خانه ها تعلیم دیده بودند شروع به کار می کردند. در روز عاشورا با توجه به شرایط جوی در صبح برگزار شود پس از برگزاری تعزیه واقعه روز عاشورا بلافاصله با همان شور و هیجان به صورت دسته جمعی شروع به عزاداری و سینه زنی می پرداختند.

گروهی از مردان نقش هایی که با پارچه های مشکی و سبز رنگ و سایر رنگ ها پوشانیده اند و هر کدام به نیت یکی از شهدای دشت کربلا خصوصاً امام حسین(ع) ، حضرت ابوالفضل(ع)، قاسم (ع)، علی اکبر(ع) و کوچکترین نعش که اصطلاحاً محتک(گهواره) علی اصغر(ع) نام داشت به نوعی تشییع نمادین آن شهدا می بود رادر کوچه های شهر وروستا برای دید عاشقان امام حسین(ع) به نمایش می گذاشتند .

مراسم تعزیه شام غریبان که با بهترین شکل ممکن وبا حضور زنان ومردان به عنوان تماشاگر ونظاره گر این وقایع اندوه بار برگزار می شد.واین مراسمات وسوگواری ها تا دهه آخر ماه صفر ادامه پیدامی کرد وروضه های خانگی در اکثر کوچه هابرپابود.

منبع: مارگون