تسنیم نوشت: این سازه از سنگ و ساروج ساخته شده است که به شکل آبشار است و هنگام جاری شدن رودخانه «بروند» تبدیل به یکی از دیدنی‌ترین مکان‌های تاریخی شهر لار می‌شود.  

در زمان‌های قدیم پسکل دارای سه طبقه بوده است که کاربرد آن در هنگام بارندگی و جاری شدن آب داخل رودخانه جهت سرعت دادن به آب و بعد از اتمام رودخانه بردی(استخر) بوده است که مردم برای آب تنی و شستن وسایل خود از آن استفاده می‌کردند. 

ساخت و ساز بر روی یک سازه تاریخی

این سازه تاریخی هنوز هم پا برجاست اما مدتی است که ساخت و ساز شهرداری لار در اطراف و بر روی آن سبب نگرانی دوستداران میراث فرهنگی شهر لار شده است. بررسی‌های خبرنگار تسنیم نشان داد که مدتی پیش اهالی محله پاقلعه  و اطراف آن طی طوماری از شهرداری می‌خواهند که خدمات شهری بیشتری برای این منطقه در نظر بگیرند.

شورای شهر لار نیز با ساماندهی و بهسازی آن منطقه موافقت می‌کند و شهرداری وارد میدان شده و شروع به ساخت و ساز می‌کند اما سرویس بهداشتی را بر روی سازه پسکل یا کارشومه قرار می‌دهد که علاوه بر عدم رعایت حریم یک اثر تاریخی، بستر رودخانه نیز مورد تجاوز قرار می‌گیرد. 

یکی از اعضای انجمن احیای برکه‌های لارستان در گفت‌وگو با تسنیم درباره تجاوز به حریم این سازه تاریخی می‌گوید: کارشومه را می‌توان اصلی‌ترین قسمت سازه‌ برکه‌ها دانست چراکه تاسیسات آبی است که قبل از برکه‌ها درست شده و آب شرب و آب باغات لارستان را تامین می‌کرده است، این سازه آبی اول ورودی شهر لار در محله پاقلعه و دروازه شیراز قرار گرفته است. 

به گفته وی رودخانه بروند بسترش پایین‌تر از شهر است و نمی‌توان آب را به برکه‌ها انتقال دهد، در نتیجه از سازه کارشومه که شبیه به حرف یو (U)  است استفاده می‌شده است. این سازه خودش زیر زمین است و تنها ورودی و خروجی آن از زمین بیرون است و عملی شبیه به پمپاژ آب را انجام می‌دهد. 

این فعال اجتماعی و گردشگری شهر لار  از اینکه شهرداری روی دیوار ساروجی کارشومه مستراحی با 12 چاه درست کرده است، انتقاد دارد و می‌گوید: هر چند اثر در زمان شروع به کار شهرداری ثبت نشده بود اما امروز مراحل ثبت را طی می‌کند و شهرداری مکلف بر حفظ این اثر بوده ولو که اثر ثبتی نبوده باشد. 

این شهروند لارستانی که عضو انجمن احیای برکه‌ها نیز است، اعتقاد دارد اگر بنا باشد که برکه‌های لارستان که بخشی از هویت جمعی مردم این شهرستان است، به ثبت جهانی برسد باید این سازه تاریخی حفظ شود. 

به گفته وی در مساحتی که شهرداری اقدام به ساخت و ساز کرده فضای مناسب و کافی برای ساخت سرویس بهداشتی وجود داشته است و باید ساخت و ساز شهرداری از روی کارشومه برداشته شود تا این اثر تاریخی آسیب نبیند. 

جانمایی شهرداری نادرست بوده است 

اشکان عسگری، عضو شورای شهر لار نیز در گفت‌وگو با تسنیم ضمن بیان این مطلب که ساماندهی و بهسازی محله پاقلعه به درخواست مردم و با مصوبه شورا بوده است، اما منکر جانمایی نادرست شهرداری در ساخت سرویس بهداشتی نمی‌شود. 

به گفته وی با جانمایی نادرست شهرداری و ساخت سرویس بهداشتی روی دیوار سازه تاریخی نه تنها حریم یک اثر تاریخی بلکه حریم رودخانه نیز رعایت نشده است. 

این عضو شورای شهر لار می‌گوید: با توجه به حساسیت موضوع و اهمیت رعایت حریم و بستر رودخانه که از سوی مقام معظم رهبری هم مطرح شده، شخصا نامه‌ای به شورای شهر زده‌ام و در خواست کردم تا اعلام نظر کارشناسان سازمان آب و میراث فرهنگی ساخت و ساز متوقف شود.

بررسی‌ها نشان می‌دهد با وجود مخالفت‌های برخی از اعضای شورای شهر و فعالان میراث فرهنگی شهرداری لار کار را به اتمام رسانده است در صورتی که طبق گفته‌های عسگری پرونده این موضوع یعنی هم عدم رعایت حریم اثر تاریخی و هم عدم رعایت بستر رودخانه از سوی شهرداری در دادگاه مفتوح و در حال بررسی است. 

این عضو شورای شهر لار تاکید می‌کند که با ارائه خدمات به مردم مخالف نیستیم اما جانمایی اشتباه شهرداری و اصرار بر ادامه کار در آینده ممکن است خطراتی را برای مردم داشته باشد چراکه حریم رودخانه رعایت نشده است. 

صمد کامجو، از اعضای هیئت موسس انجمن احیای برکه‌های لارستان و عضو شورای چهارم این شهر که از فعالان اجتماعی و موثر در لار است هم توضیحاتی را در این زمینه به خبرنگار تسنیم ارائه داد. 

کوتاهی شهرداری و میراث فرهنگی لار 

به گفته وی در این جریان هم میراث فرهنگی و هم شهرداری کوتاهی‌هایی داشتند و نمی‌توان کفه یک طرف را سنگین‌تر کرد و یک طرف را مقصر اعلام کرد. کامجو می‌گوید: زمانی که شهرداری تصمیم می‌گیرد در آن منطقه اقامتگاهی بسازد و سامانی به آن نقطه شهر بدهد میراث فرهنگی تنها ایراد می‌گیرد که یک کانال آب خراب شده که شهرداری باید آن را مرمت کند و شهرداری هم این کار را انجام می‌دهد اما صحبتی از کارشومه نمی‌شود. 

به گفته وی پس از مدتی شهرداری اقدام به ساخت سرویس بهداشتی با 12 چاه می‌کند و انجمن احیای برکه‌ها از اینکه مستراح بر روی سازه کارشومه است، اعتراض و اعلام می‌کند که بهتر بود این اقدام در قسمت شرقی انجام شود نه بر روی سازه و کنار کارشومه. 

براساس گفته‌های کامجو پس از اعتراض انجمن برکه‌ها، میراث فرهنگی متوجه می‌شود و نامه‌ای به شهرداری می‌زند، شهرداری طرح را برای میراث ارسال می‌کند و از این اداره درخواست می‌کند که طی 15 روز جواب دهند، جوابی از میراث ارسال نمی‌شود و شهرداری شروع به ساخت می‌کند. 

این فعال اجتماعی شهر لار و عضو شورای چهارم می‌گوید: پسکل یا کارشومه یکی از سازه‌های آبی و زیبا و منحصر به فرد است که شاید تنها در شهر یزد وجود داشته باشد علاوه بر آن منطقه بافت تاریخی است و باید ساخت و ساز همراه با رعایت اصل حفاظت از این آثار باشد. 

کامجو معتقد است تعامل و هماهنگی بین دستگاه‌های اجرایی به ویژه شهرداری و میراث فرهنگی لار ضعیف است و همین امر سبب شده که این مشکل به وجود آید. از طرفی شهرداری از بیت‌المال هزینه کرده و از طرف دیگر یک سازه تاریخی در خطر است و از جهت مهم‌تر حریم و بستر رودخانه رعایت نشده است. 

لازم به ذکر است که نه شهرداری شهر لار و نه میراث فرهنگی این شهرستان هیچ یک جوابگوی خبرنگار ما برای این موضوع نبوده‌اند. میراث فرهنگی با وجود تماس‌های مکرر پاسخی نداد و شهردار لار نیز خبرنگار ما را به یکی از معاونینش حواله داد که وی نیز پاسخی به خبرنگار ما نداد.