۱۷ درصد از کل فرسایش خاک کشور مربوط به استان فارس است
فارس سرآمد فرسایش خاک کشور
استان فارس به دلیل پراکندگی اقلیم، سطح وسیع کشاورزی و مساحت در شمار پرفرسایش‌ترین استان‌های کشور به حساب می‌آید به گونه‌ای که ۱۷ درصد از کل فرسایش ایران به فارس اختصاص دارد.
استان فارس نزدیک به یک دهه خشکسالی را سپری کرده است و با وجود اینکه امسال وضعیت بارندگی بهتر از سال‌های گذشته بوده اما هنوز با قطع و یقین نمی‌توان اعلام کرد که پدیده خشکسالی تمام شده است.
یکی از مهم‌ترین مسائلی در این شرایط برای هر استانی به ویژه استان فارس مهم است؛ ذخیره‌سازی آب است در این میان خاک نقش بسیار مهمی در ذخیره آب دارد. به گونه‌ای که برخی از کارشناسان خاک را بزرگترین سرمایه می‌دانند که نقش مهمی در ذخیره‌سازی آب و رطوبت زمین دارد.
به گفته منوچهر گرجی، رئیس انجمن خاک ایران در دی ماه امسال بررسی‌های جهانی نشان می‌دهد که رطوبت خاک بیش از 8 برابر رطوبت تمام رودخانه‌ها است و این رطوبت خاک است که موجب توسعه پوشش‌های گیاهی و مرتع می‌شود.
بنابراین توضیح وی معتقد است که با توجه به این واقعیات حل مشکل آب کشور بدون در نظر گرفتن مشکل خاک امکان‌پذیر نیست. این مسئله در استان فارس نیز مصداق عینی دارد.
هر چند آمار متقنی از فرسایش خاک نمی‌توان ارائه داد اما براساس آنچه توسط کارگروه فرسایش و حفاظت خاک ایران مطرح کرده است؛ به طور میانگین 2 میلیارد تن در سال فرسایش خاک در کشور داریم که به گفته گرجی از این حیث رتبه نخست را در دنیا داریم.
امیر اسلامی، مدیر آب و خاک و امور فنی و مهندسی جهاد کشاورزی استان فارس فرسایش خاک شامل آبی و بادی می‌شود و براساس گزارش سازمان ملل در سال 2018 فرسایش خاک در جهان 24 میلیارد تن در سال است که با توجه به اینکه ایران یک درصد از مساحت خشکی دنیا را دارد، فرسایش خاک در ایران 8 درصد کل دنیا می‌شود.
استان فارس 17 درصد فرسایش خاک ایران را دارد
به گفته وی براساس آمار فرسایش آبی 15 تن در هکتار در سال و فرسایش بادی 13 تن در هکتار در سال است که با توجه به مساحت استان فارس 17 درصد از فرسایش کل کشور در این استان رخ می‌دهد.
اسلامی به علل اصلی فرسایش خاک در استان فارس اشاره می‌کند و مهم‌ترین عامل را تغییر کاربری اراضی می‌داند و در کنار این عامل تالاب‌ها و زمین‌های زراعی خشکیده به دلیل نداشتن پوشش گیاهی با هر وزش باد یا روان آبی دچار فرسایش می‌شوند.
به گفته مدیر آب و خاک و امور فنی و مهندسی جهاد کشاورزی استان فارس شخم زدن خلاف جهت شیب زمین، وجود بقایای پوشش گیاهی یا باقی گذاشتن پوشش گیاهی در زمین زراعی، بارندگی و رطوبت کافی سبب می‌شود که فرسایش خاک در استان کمتر شود.
وی به عوامل دیگری نیز چون انجام کشت‌های روان آبی که پوشش گیاهی را حفط کند، باقی گذاشتن بقایای گیاهی یا انجام کشاورزی حفاظتی که سبب می‌شود سطح خاک خالی نشود می‌تواند در کاهش فرسایش خاک تاثیرگذار باشد.
به گفته اسلامی اراضی استان فارس عمدتا کشاورزی هستند و هر چه این عوامل به ویژه تغییر کاربری‌ها کمتر باشد، درصد فرسایش خاک نیز کمتر می‌شود.
فرسایش خاک در کل استان فراگیر است
مدیر آب و خاک و امور فنی و مهندسی جهاد کشاورزی استان فارس درباره کانون‌های فرسایش خاک در استان می‌گوید: فرسایش خاک در کل استان فراگیر است و می‌توان گفت که نیمی از شهرستان‌های استان درگیر فرسایش هستند.
به اعتقاد وی هر جا باد بیشتر باشد، رطوبت و پوشش گیاهی کمتر باشد، بارندگی کمتر باشد، شیب بیشتر باشد، تغییر کاربری بیشتر باشد فرسایش خاک بیشتر است و با انجام روش‌های ساده که مهم‌ترین آن عدم تغییر اراضی است می‌توان این موضوع را مدیریت کرد.
به گفته مدیر آب و خاک و امور فنی و مهندسی جهاد کشاورزی استان فارس، این استان به دلیل پراکندگی اقلیم، سطح وسیع کشاورزی و مساحت در شمار پرفرسایش‌ترین استان‌های کشور به حساب می‌آید.
اجرای قانون حفاظت از خاک در استان فارس
به دنبال اهمیت این مسئله و پس از کش و قوس‌های بسیار در خردادماه امسال قانون حفاظت از خاک بعد از تصویب در مجلس از سوی رئیس جمهور برای اجرا ابلاغ شد که به گفته اسلامی در راستای این قانون معاونت اجتماعی پیشگیری دادگستری استان فارس 61 وظیفه برای 18 دستگاه مجری این قانون به تفکیک مشخص کرده است که جهاد کشاورزی با 18 وظیفه بیشترین نقش را در بین دستگاه‌های مجری دارد.
با توجه به آمار فرسایش خاک در استان فارس و نقشی که کشاورزی در اقتصاد این استان دارد و با وجود این مسئله که فعالیت‌های ناپایدار انسانی و مدیریت نادرست عامل ایجادکننده این موضوع است باید تمهیدات اساسی برای جلوگیری از هدر رفت آن اندیشید و در صورتی که از تخریب آن جلوگیری شود، می‌توان با مدیریت درست، کشاورزی پایدار را برای نسل‌های آتی فراهم کرد.
گزارش از حلیمه زارع
نظرات بینندگان
