«ایران» در شماره امروز خود به نحوی صفحه یک را چیده که مشارکت بر مناظره و انتخابات اولی باشد. این روزنامه دولتی در گزارشی با عنوان «مشارکت برای جمهوریت» که تیتر یک نیز شده، به نقل از محمد هاشمی عضو شورای مرکزی حزب کارگزاران نوشته است: « حرف آخر را مردم می‌توانند پای صندوق‌های رأی بگویند. کما اینکه ما در دوره‌های گذشته این را تجربه کرده‌ایم و دیدیم که با وجود رفتارهای نامهربانانه‌ای که شد مردم بسیج شدند و تصمیم گرفتند که حرف خودشان را در انتخابات بزنند. مرحوم آیت‌الله هاشمی رفسنجانی بلوغ سیاسی نظام را در این می‌دانستند و در این بیان کردند که الان دیگر مردم موضع خودشان را پای صندوق رأی ابراز می‌کنند. بنابر این اگر به این نوع تأیید صلاحیت‌ها اعتراض دارند که دارند اما می‌توانند حرفی بزنند که لزوماً حرف شورای نگهبان نباشد. از بین کاندیداهای موجود درست است که اکثریت از یک طیف هستند و مورد نظر شورای نگهبان بوده‌اند اما خوشبختانه در میان 7 کاندیدا هنوز چهره‌هایی هستند که از نظر سیاسی مورد نظر شورای نگهبان نبوده‌اند و حالا به چه دلیل و ترتیبی از زیر تیغ رد صلاحیت‌ها جسته‌اند، خدا می‌داند. در چنین شرایطی به باور من مردم می‌توانند با صندوق‌های رأی قهر نکنند.»

بیشتر بخوانید:

این روزنامه دولتی همچنین هر هفت نامزد ریاست جمهوری را در عکس کرده و زیر عکس هر کدام نیز مهم‌ترین مواضع‌شان که مناظرات بیان شد را آورده است. ایران می‌نویسد: « مناظره انتخاباتی در آخرین برنامه اندکی جان گرفت و داغ شد. تغییر در زمانبندی و شیوه طرح سؤال در مناظره سوم که در پی اعتراض‌های گسترده به رویه برگزاری دو مناظره پیشین انجام شده بود زمینه را برای نزدیک شدن این برنامه انتخاباتی به ماهیت اصلی‌اش فراهم کرد. مناظره سوم فضای جدی‌تری را تجربه کرد، برخی نامزدها دست روی مسائل اصلی پیش روی کشور همچون ضرورت بازگشت به برجام و رفع تحریم‌ها و برطرف شدن موانع ناشی از قرار داشتن در فهرست سیاه FATF  گذاشتند. نامزدها پرسش‌هایی را از یکدیگر مطرح کردند که نسبت به سؤال‌هایی که از سوی مجری برنامه مطرح می‌شد صندلی مناظره را برای رقبایشان داغ‌تر می‌کرد. در این مناظره کاندیداها با جملات و کلیدواژه‌های استعاری سعی کردند علیه یکدیگر موضع بگیرند. استعاره‌هایی که گاه تنها برای قشری از جامعه می‌توانست معنادار تلقی شود که رویدادهای سیاسی کشور را به دقت دنبال می‌کردند و برای عموم رأی دهندگان نیاز به رمزگشایی می‌یافت. با این حال آخرین مناظره نقاط عطفی داشت که دیدگاه حقیقی نامزدها را درباره موضوعات مختلفی که آنها در شعارهایشان مورد استفاده قرار داده‌اند، به چالش می‌کشید. » در ادامه این گزارش نیز به مواضع نامزدها درباره FATF ، ماجرای لیست بدهکاران بانکی و ماجرای نامه همتی و درخواست ۵ هزار تومان شدن بنزین اشاره شده است.

«آفتاب یزد» با تیتر «پایان مناظره‌های معمولی» در گزارش که عکس یک امروز این روزنامه شده، نوشته است: « روز گذشته راند پایانی مناظره‌های انتخابات برگزار شد و 7 کاندیدا آخرین تلاش‌ها را برای تغییر آرای خود انجام دادند.گفتنی است تلویزیون تلاش کرد عطف به انتقادها رویکرد خود در مناظره را تغییر دهد که این تغییر هم نتوانست به افزایش کیفیت منجر شود.دقیقا همین موضوع در مورد کیفیت اظهارات کاندیداها صادق بود.یعنی به نظر می‌رسد همانند دو مناظره قبلی این مناظره نیز منجر به افزایش و یا کاهش آرای کاندیداها به صورت ملموس نخواهد شد.اگر چه ممکن است قدری شاهد ریزش و رویش رای‌ها شویم ولی باعث نمی‌شودپیش‌بینی‌های قبلی دچار چالش شود.ضمن آنکه آخرین نظرسنجی ایسپا که قبل از این مناظره بود حاکی از مشارکت قطعی 43 درصدی بوده است.با توجه به نتایج این نظرسنجی می‌توان حدس زد که تا روز برگزاری انتخابات اگر اتفاق خاصی رخ ندهد میزان مشارکت انتخابات مجلس در انتخابات ریاست جمهوری تکرار می‌شود.»

منصور مظفری مدیرمسئول این روزنامه نیز در سرمقاله امروز با تیتر «آقای رئیس‌جمهور! زود فراموش کردید» آورده است: «ر ئیس‌جمهور روز چهارشنبه در جلسه هیئت دولت عصبانی بود، عصبانی از اینکه به قول او در مناظرات به دولت ظلم شده است. وی گفت: «در این انتخابات مشخص شد که فقط دولت است که ایراد دارد و بخش‌های دیگر از جمله قوه قضائیه، قوه مقننه، مجمع تشخیص مصلحت نظام خوشبختانه خوب و سالم هستند و مشکل فقط دولت است و...» برخی سخنان در مناظرات هرچند می‌تواند ناصحیح باشد ولی آقای رئیس‌جمهور خیلی زود دچار فراموشی شده‌اند و به یاد نمی‌آورند که تخریب‌ها و اتهام‌افکنی‌ها در سال‌های 92 و 96 بر علیه دستگاه‌های اجرایی از سوی چه فرد یا افرادی بود، هرچند اشکال بر آن 8 سال دولت مدعی عدالت وارد بوده است. آیا آقای روحانی واعظی دلسوز و آشنایی ندارند که متذکر شوند در سال 96 چگونه رقیب اصلی خودشان را به انواع اتهامات می‌نواختند؟ آیا وزیری در این دولت نیست به آقای روحانی متذکر شود چگونه در این 8 سال سفره‌های مردم کوچک شد و سرمایه‌های مردم در بورس تبخیر گردید؟ به هر حال این خاصیت رقابت‌های سیاسی است. معمولا در چنین رقابت‌هایی اظهاراتی تند و تیز مطرح می‌شود. مهم مردم هستند که نظر و رای‌شان چیست؟ اگر آقای روحانی صحیح می‌گویند می‌توان از کیفیت و کمیت آرای مردم، نکات وی را تایید یا رد نمود.»

«آرمان ملی» نیز مناظره آخر بین نامزدهای ریاست جمهوری با این تیتر که «از رفراندوم کلامی نگفتند!» عکس یک کرده و نوشته است: « پایبندی به سازوکار قانون اساسی و البته ایستادگی در برابر هر نوع بی‌قانونی از جمله اصولی است که هر نامزد ریاست‌جمهوری باید نسبت به آن تعهد داشته باشد. صیانت از قانون اساسی اما در این روزها به دلایل اتفاقاتی که رخ داده بیش از هرزمان دیگری باید در دستور کار کاندیداها قرار گیرد، چرا‌که همراهی یا سکوت امروز قطعا سرعت بی‌قانونی‌ها را در آینده بیشتر می‌کند. اینکه نامزدها تا چه میزان برای جایگاه مردم در برابر بی‌قانونی‌ها می‌ایستند و از سویی تا چه میزان برای حفظ خودشان در قدرت همراه با بی‌قانونی می‌شوند، نکته‌ای است که تا امروز نامشخص مانده است. اما قانون اساسی و استفاده از ظرفیت‌های آن موضوع دیگری است که در گفته‌های نامزدها مورد توجه نبوده است؛ ظرفیت‌هایی که می‌تواند در شرایط خاص، چه‌بسا راهگشا باشد. یکی از این ظرفیت‌ها، برگزاری رفراندوم و همه‌پرسی است. هرچند شاید این موضوع را بسیاری دور از دسترس می‌دانند؛ اما مایلند بدانند عملا دیدگاه کاندیداهای امروز در‌خصوص برگزاری این ظرفیت قانونی چیست و چرا در کلام آنها مغفول واقع شده است؟»

این روزنامه اصلاح‌طلب همچنین در گزارشی با عنوان « بی‌برنامه؛ اما در تمنای رای مردم» نوشته است: « مناظرات انتخاباتی به پایان رسید اما آنچه از این مناظرات بر جای ماند نه مباحث کارشناسی مفید برای مردم که مباحثی بی سر و ته، بدون برنامه‌ریزی، حداقلی و از سر اجبار بود. کما اینکه خود کاندیداها نیز در مناظره دوم این مساله را به وضوح بیان کردند.  جالب اینکه با وجود انتقادات بسیار بازهم خبری از FATF و تحریم‌ها نشد و به مباحث حداقلی پرداخته شد. روال هم  اینگونه بود که همه کاندیداها همتی را بکوبند و او را از دور خارج کنند. چنانکه عبدالناصر همتی در بخشی از صحبت‌هایش اینگونه گفت:«مردم بدانند این جریانی که در برابر من ایستاده است می‌خواهد ما بدون دنیا زندگی کنیم. اولا شما بلد نیستید بدون دنیا زندگی کنید و ثانیا نتیجه زندگی بدون دنیا می‌شود این‌که رشد اقتصادی هشت درصدی به صفر کاهش می‌یابد و هزینه آن را هم مردم از جیب خود می‌پردازند.» لذا با دیدن هر 3 مناظره می‌توان این بیت شعر را در وصف این مناظره گفت که « از کوزه همان برون تراود که در اوست» انتخابات حداقلی مناظره حداقلی به بار می‌آورد. »

«شرق» مناظره دیشب نامزدهای انتخابات را در تیتر یک خود پوشش داده و با عنوان «آخرین تیر ترکش‌های مناظره» مواضع هر یک از نامزدهای ریاست جمهوری را پوشش داده است.

این روزنامه اصلاح‌طلب به بیانیه دیروز لاریجانی و واکنش کدخدایی نیز در حد یک خبر پرداخته است. در عوض عکس یک خود را به مصلحی داده و تیتر « مصلحی دوباره علیه رئیس دولت دهم» نوشته است: « حملات تند مصلحی به احمدی‌نژاد ادامه دارد. ماجرای برکناری و بازگشت او به وزارت در زمان احمدی‌نژاد یکی از مهم‌ترین حوادث دولت دهم را رقم زد که به خانه‌نشینی 11‌روزه رئیس سابق دولت معروف شد. مصلحی که به‌تازگی در گفت‌وگویی اعلام کرده بود علت برکناری‌اش خودداری از دادن برخی اطلاعات در شأن رهبری به احمدی‌نژاد بوده و در این موارد با او جروبحث زیادی داشته است، حالا در واکنش به اینکه آیا حرکات اخیر رئیس سابق دولت برای نظام هزینه دارد یا نه، گفته که او چون عقبه ایدئولوژیک ندارد، پس تهدیدی برای نظام نیست. ... او با اشاره به اینکه آن رأیی که در سال‌های ۸۴ و ۸۸ به ایشان دادند، به خاطر اعتبار آقا بود و اینکه حرف ایشان پیاده شود گفته که بعد از همان قهر ۱۱‌روزه که سر ماجرای من پیش آمد، این عقبه به مشکل خورد. شاید برای همین است که احمدی‌نژاد با شیفت‌های پارادایمی سعی در درست‌کردن عقبه اجتماعی برای خودش دارد. زمانی با گفتمان عدالت و دوگانه‌سازی از کاخ‌نشینان و کوخ‌نشینان، حمله به هاشمی و برخی چهره‌های درون قدرت و به مدد پول‌پاشی و درآمدهای سرشار نفتی و عدالت توزیعی سعی در جلب نظر طبقه زیر متوسط داشت و حالا سعی کرده به گفتمان طبقه متوسط و نمادهای آن یعنی آزادی و دموکراسی چنگ بزند. در واقع بخشی از طبقه غیر‌همگن حامی این روزهای او چشم به همان روزگار درآمدهای نفتی دارند؛ اما او که به‌خوبی می‌داند دیگر خبری از آن درآمدهای سرشار نفتی نیست که بتواند این طبقه را در صورت بازگشت به قدرت همچنان از خود راضی نگه دارد، سعی کرده جامعه هدف خود را تغییر دهد.»

«اعتماد» محسن امین‌زاده را به خاطر مقاله‌ای تحلیلی درباره سیاست خارجی در مناظره‌های نامزدهای انتخاباتی عکس کرده و با تیتر « مواضع و ابهامات ترسناک» به نقل از وی آورده است: « به حاشیه راندن و حذف موضوع تحریم‌ها در مناظره‌های انتخاباتی و اظهارات مبهم و انحرافی نامزدهای اصولگرا نسبت به این موضوع، تصویر نگران‌کننده‌ای از آینده کشور به نمایش می‌گذارد ... شیوه طرح پرسش‌ها توسط صدا و سیما و شیوه پاسخ نامزدهای اصولگرا به مسائل سیاست خارجی همه به شکلی حاکی از چنین آینده تیره و پرمشکلی در زمینه سیاست خارجی و روابط خارجی ایران، در صورت رییس‌جمهور شدن این نامزدهاست.  بدون شک ضعف مدیریت، بی‌تدبیری و بی‌خردی در اداره امور، فساد سازمان یافته، دخالت نهادهای غیر مسوول و دولت پنهان در امور، دخالت‌های امنیتی‌ها و حذف نیروهای خردمند و توانا از حوزه‌های مختلف، همه تاثیرات عمیقی در بروز بحران‌های بزرگ اقتصادی کشور داشته است؛ اما هیچ‌کدام از این ضعف‌ها و مفاسد به اندازه فساد بسته شدن درهای اقتصاد جهان به روی ایران در خرد کردن اقتصاد ایران و فقیرتر کردن ملت ایران موثر نبوده است. متقابلا هیچ راه‌حلی به اندازه گشوده شدن درهای اقتصاد جهان به روی اقتصاد ایران، در تغییر فوری و بهبود موثر وضعیت اقتصادی کشور کارآمد نیست. »

این روزنامه اصلاح‌طلب مناظره آخر را در حد یک تیتر کناری در صفحه یک دیده و در گزارشی با عنوان « سوالات چالشی « همتی» از نامزدهای اصولگرا» بخشی از سخنان همتی در مناظره دیروز را بازنشر داده است.

اعتماد در گزارش دیگری نیز به نامه‌نگاری اعتراضی دیروز لاریجانی با شورای نگهبان پرداخته و با عنوان « خوانده: شورای نگهبان» نوشته است: « روز گذشته روز کاندیداها بود. نفر اول اعتدال‌گرایان و نفر دوم اصلاح‌طلبان بار دیگر از سبک و سیاق عدم احراز صلاحیت خود ازسوی شورای نگهبان گلایه کردند. مسعود پزشکیان در همین راستا در گفت‌وگویی با پایگاه خبری-‌تحلیلی عصر ایران، از روند شورای نگهبان و تعیین تکلیف آنان برای مردم انتقاد کرده و گفته است: «من باید به عدالت برسم و تو نمی‌توانی بگویی این عدالت است و بعد من اطاعت کنم. من باید به آن برسم که این عدالت است، تو نمی‌توانی بگویی. اینها می‌گویند نه تو نمی‌فهمی، اگر نمی‌فهمم پس مسلمان نیستم! جمعش کن؛ اصلا شما هیچ‌کدام‌تان مسلمان نیستید.» ... اصلاح‌طلبان اما تنها معترضان به روند اقدامات شورای نگهبان نبودند. علی لاریجانی، عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام، مشاور عالی‌ترین مقام جمهوری اسلامی و نفر نخست اعتدال‌گرایان در انتخابات ریاست‌جمهوری، که صلاحیتش پس از کش و قوس فراوان از سوی شورای نگهبان احراز نشد و کنار اسحاق جهانگیری، معاون اول دولت دوازدهم، موجبات یکی از بی‌سابقه‌ترین رد صلاحیت‌های صورت‌گرفته در تاریخ انتخابات ریاست‌جمهوری ایران را فراهم آورد، در اطلاعیه‌ای خواستار اعلام صریح دلایل ردصلاحیت خود شد. .... محمود احمدی‌نژاد هم که روزگاری محبوب اصولگرایان بود و کلامش، «کلام خدا» و امروز در زمره مغضوبان این جریان سیاسی قرار گرفته نیز با انتشار کلیپی با عنوان «تازه اول عشق است» به انتقاد از شورای نگهبان پرداخت.»

«وطن امروز» مناظره دیشب را با تیتر «سرنخواستن روحانی» عکس کرده و نوشته است: « سومین و آخرین مناظره کاندیداهای سیزدهمین دوره انتخابات ریاست‌جمهوری روز گذشته برگزار شد؛ مناظره‌ای که البته پس از برخی اعتراضات در فضای عمومی و همچنین نارضایتی کاندیداهای حاضر اندکی متفاوت با ۲ مناظره قبل برگزار شد. با این حال هر قدر فرم برگزاری این مناظره تا حدودی متمایز با مناظرات پیشین بود اما استراتژی کاندیداها تغییر چندانی نکرده بود و می‌توان آن را دارای کمترین تفاوت محتوایی با ۲ مناظره دیگر دانست.  کاندیداهای همسو با دولت بار دیگر با تمرکز بر برخی کلیدواژه‌ها سعی داشتند ضمن حمله به کاندیداهای جبهه انقلاب، جایگاه خود را از موقعیت پاسخگویی به موقعیت مطالبه‌گری تغییر دهند. در این میان محسن مهرعلیزاده نیز که حتی در همراه کردن نیروهای اصلاح‌طلب با خود به توفیقی دست نیافته بود سعی کرد بار دیگر با توهین به رقبا خود را در مرکز توجهات قرار دهد. از سوی دیگر عبدالناصر همتی هم این بار با حمله به روحانی تلاش کرد میان خود و دولت مستقر فاصله‌گذاری کند. او که چند هفته پیش، پس از قطعی شدن حضورش در میان کاندیداهای انتخابات ریاست‌جمهوری از ریاست بانک مرکزی برکنار شده بود بار دیگر این مساله را به عنوان شاهدمثالی از عدم توافق با سیاست‌های کلی دولت مطرح کرد اما پرسش‌های علیرضا زاکانی از وی و امتناعش از پاسخگویی به این سوالات باعث شد چندان در این امر توفیق نیابد. همتی که در هفته‌های گذشته با مانور دادن روی تحصیلات و سابقه اقتصادی‌اش سعی داشت برای خود پرستیژی برنده بیافریند در نهایت به تکرار برخی کلیشه‌های فرهنگی و اجتماعی با نیت ایجاد دوقطبی انتخاباتی رو آورد. »

این روزنامه اصولگرا در گزارش دیگری با کنایه به این سخن روحانی که گفته بود « اقدامات دولت در حوزه سلامت در تاریخ ایران یعنی از زمان هخامنشیان تا الان بی‌نظیر بوده است» تیتر زده «کوروش بخواب!»

«کیهان» تیتر یک امروز خود را به مناظره اختصاص داده و معتقد است که نامزدهای دولت با «دروغگویی و تهمت» « هم مناظره را باختند هم اخلاق را». این روزنامه اصولگرا نوشته است: « عصر روز گذشته سومین مناظره انتخابات ریاست جمهوری سیزدهم برگزار و پرونده مناظره‌ها بسته شد. دو نامزد دولت یا همان وضع موجود در آخرین دور مناظره‌ها نیز دست از دروغگویی، عوامفریبی و تخریب حریفان خود برنداشتند اما در نهایت طرفی از این بی‌اخلاقی‌ها نبرده و علاوه‌بر آنکه رقابت سیاسی را باختند، در چشم افکار عمومی و مردم، اخلاق را هم باختند. آنها با دستانی خالی مناظره سوم را ترک کردند و نشان دادند علی‌رغم همه مشاوره‌ها و تدارک‌ها و آماده‌‌سازی‌های قبلی، هم قبای سیاست برایشان گشاد است و هم وضعیت محبوبیت جریان اصلاحات-اعتدال چنان وخیم است که دیگر نمی‌توان با شارلاتان‌بازی و دوگانه‌سازی‌های قلابی، افکار عمومی را فریب داد.»

حسین شریعتمداری، مدیرمسئول کیهان نیز در یادداشت امروز خود با عنوان « این هشدار را جدی بگیرید!» به بحث مناظره پرداخته و با این توضیح که هر 5 نامزد اصولگرا اگرچه شایسته هستند توفیق رئیسی جمهور شدن را ندارند و اشاره به اینکه هرکدام از آنان میزان رای متفاوت اما سبد رای مشترک دارند، نوشته است: « حالا باید دید، چه کسانی باید به نفع چه کسی کناره‌گیری کنند؟! امروزه با توجه به انواع نظرسنجی‌ها و مشاهدات میدانی به وضوح می‌توان دید که کدامیک از ۵ نامزد یاد شده از رای و اقبال بیشتری برخوردار است؟ مخصوصاً اگر فاصله آراء او با سایر نامزدها بسیار زیاد و پُر ناشدنی باشد. این توضیح نیز ضروری است که تفاوت آراء فراوان یکی از نامزدها با ۴ نامزد دیگر الزاماً به معنا و مفهوم آن نیست که سایر نامزدها از صلاحیت کمتری برخوردارند، بلکه آنچه در میان است و نباید نادیده گرفته شود عامل «رای‌آوری» است. این عامل، یکی از تعیین‌کننده‌ترین عوامل موثر در رسیدن به نتیجه مطلوب است. بنابراین به حکم عقل و منطق و مصلحت نظام، لازم است هریک از نامزدها بعد از پایان سومین دور مناظره که دیروز صورت گرفت، میزان آراء خود را به دور از شعارها و گمانه‌زنی‌های غیر‌علمی و از جمله با مطالعات و بررسی‌های میدانی، ارزیابی کنند و نامزدی را که از آراء بیشتری برخوردار است به عنوان نامزد این طیف برگزینند و نه فقط به نفع او از کاندیداتوری خود کناره‌گیری کنند بلکه به نفع او دست به تبلیغ بزنند و توانمندی‌های نامزد برگزیده را به مردم معرفی کنند.»

«جوان» با تیتر «هفته انتخاب مردم» سخنان نامزدهای ریاست جمهوری در مناظرات را پوشش داده و نوشته است: « مناظره‌ها تمام شد و هفته انتخاب مردم آغاز شد. نامزد‌ها در فرصت مناظره سوم بهتر از قبل فرصت طرح خود و نقد رقیب را یافتند. حالا نوبت مردم است که انتخاب کنند. بی‌شک مسئله مردم «تغییر» است و اینکه چگونه و با چه انتخابی می‌توانند امیدوار باشند که تغییر را احساس می‌کنند. دور سوم و پایانی مناظره نامزد‌های انتخاباتی روز گذشته در رسانه ملی با موضوع «دغدغه‌های مردم» برگزار شد. موضوعی که عنوان پرسش خبرنگاران حاضر در محل ورود نامزد‌های انتخابات هم بود و آن‌ها در مقابل این سؤال واحد قرار گرفتند که «برای درک عینی و شناخت واقعی از دغدغه‌های مردم چه راهی را پیش می‌گیرید، اکتفا به مکتوبات و اطرافیان یا حضور در میان مردم؟». آنچه در پی می‌آید پاسخ نامزد‌های انتخابات به این سؤال اساسی است.»

 انتهای پیام/ع/ر