جمعه‌های مهدوی:
امام زمان(عج)، ملاک شناخت معروف و منکر
جمعه های مهدوی در راستای ارتقا سطح آگاهی عموم جامعه نسبت به امام زمان (عج) در پایگاه تحلیلی خبری «شیرازه» هرهفته روز آدینه منتشر خواهدشد.
به گزارش سرویس فرهنگی شیرازه، حجت الاسلام و المسلمین محمدحسین حدائق قائم مقام بنیاد فرهنگی حضرت مهدی موعود (ع) استان فارس در یادداشتی اختصاصی و در ادامه شرح سبک زندگی مهدوی و حدود و ملاک معروف و منکر با اشاره به فرازی از زیارت آل یاسین، نوشت:
(وَالْمَعْرُوفُ ما اَمَرْتُمْ بِه، وَ الْمُنْكَرُ ما نَهَيْتُمْ عَنْهُ
معروف آن است که شما به آن امر فرمودید و منکر آن است که شما از آن نهی فرمودید)
امروز معروف چیست؟
منکر چیست؟
باید برای شناخت معروف و بکارگیری آن در زندگی و آگاهی از منکر و دوری از آن به سخنان و سیره ی معصومین ع بازگردیم. متأسفانه در جامعه‌ی امروز برخی از فرمایشات ائمه ع به حاشیه رفته است. چه کسی باید معروف را بیان کرده و از منکر انذار دهد؟ زشتی و زیبایی یک کار در بُعد معنوی آن را چه کسی باید تعریف کند؟
امام زمان عج می فرماید معروف، آن چیزی است که ما می گوییم نه آنچه شما می گویید و یا به ذهنتان خطور می کند. خیلی چیزها ممکن است نزد ما زیبا و خوب جلوه کند لیکن در فرهنگ دین و نزد اولیاء الهی از آن به عنوان منکر یاد شود و بالعکس ممکن است برخی مسائل برای ما زشت و ناپسند و در یک کلمه، منکر باشد اما از نگاه دین و اولیاء دین، معروف باشد و منکر نباشد.
ضرورت این مسئله می طلبد که انسان با سخنان اهل‌بیت ع آشنا شود تا بداند که ائمه ع به چه چیزهایی امر کرده و از چه چیزهایی نهی نموده اند و بفهمیم خواسته و انتظارات آنها از ما در زندگی چیست.
معنای معروف و منکر
برای روشن تر شدن وفهم مطلب، بهتر است ابتدا معنای معروف و منکر را دانسته و سپس برخی از مصادیق آن را بیان نماییم.
واژه ی «معروف» از ریشه ی «عرف» به معنای شناخته شده و مشهور و نیز نیکی و کار نیک
عُرف در اصل به دو معنا دلالت دارد:
1. پی درپی بودن چیزی به نحو پیوسته، 2. سکون و آرامش.
معرفت، معروف و عرفان از ریشه و معنای دوم می باشد چون انسان به چیزی که شناخته (معروف) آرامش می یابد و از آنچه نمی شناسد، وحشت زده شده و فرار می کند .
لذا معروف، هر کار نیکی است که انجام دهنده ی آن کار، آن را به وصف نیکی بشناسد. ابن اثیر می گوید:
«اَلمَعروفُ هُوَ اِسْمٌ جَامِعٌ لِكُلِّ مَا عُرف مِنْ طَاعَةِ اللَّهِ وَالتَّقَرُّبِ إِلَيْهِ والإِحسان إِلَى النّاس ؛ معروف اسم جامعی است برای هر چیز شناخته شده همانند طاعت خدا، تقرّب به او و احسان به مردم».
در مقابل، واژه ی «منکر» مشتق از «انکار» و «نکر» به مفهوم کارهای زشت و نامشروع و ناپسند است . منکر غالباً در سه معنا کاربرد دارد:
1. عدم شناخت، 2. عدم پذیرش و انکار در برابر اعتراف، 3. امر زشت، ناپسند و قبیح.
لذا منکر به معنای هر کار بدی می باشد که عامل آن، خودش آن عمل را با وصف بدی بشناسد. بعبارت دیگر، منکر آن است که عقل و فطرت پاک آن را بد بشناسد.
اگر معروف و منکر را مترادف با نیک و بد بدانیم، درحقیقت بازگشت به این دارند که یکی قابل پذیرش و دیگری غیرقابل پذیرش است و ملاک اصلی آن ها نیز شناخت و عدم شناخت می-باشد.
مصادیق معروف و منکر در قرآن
اگر بخواهیم به بخشی از مصادیق معروف و منکر در آیات قرآن اشاره کنیم، به طور مثال ایمان، اندیشه و تفکر، بندگی خدا، تلاوت قرآن، تبعیّت از پیامبر ص، عدالت، استقامت در راه خدا، صدق، تقوا، صبر، تواضع، انفاق فی سبیل‌الله، جهاد در راه خدا، شهادت برای حفظ ارزشها، تولّی و تبرّی، اتحاد و برادری و ... از اقسام معروف ذکر شده اند.
درمقابل، کفر، شرک، نفاق، گناه و معصیت، اصرار بر گناه، سستی و بی‌حالی، ظلم و ستم، دروغ، خیانت، اطاعت از کفّار، قطع رحم، فتنه گری، حسد و ... از مصادیق منکر یاد شده است.
معروف و منکر در سیره‌ی معصومین ع
نکته ای که در امربه‌معروف و نهی از منکر حائز اهمیت بسیار است، این است که معروف هایی که ائمه ی هدی ع به دنبال ایجاد و تحقق آنها در جامعه بودند، بهترین معروفها، و منکرهایی که ائمه ع با آنها به مقابله برخاستند، بدترین منکرها بوده‌اند. بزرگترین معروف جامعه، تحقق کامل احکام اسلامی در پی تشکیل نظام اسلامی بود؛ چرا که ایجاد نظام اسلامی تحقق واقعی و عملی توحید و احکام دینی است که بهترین و بزرگ-ترین معروف عالم است و هیچ یک از ائمه ع در راه تحقق این معروف بزرگ کوتاهی نکردند؛
امیرالمؤمنین علی ع زمانی که وقتی مردم به سراغ وجود گهربارشان آمدند، با تمام وجود در پی تشکیل حکومت اسلامی برآمد و تمام همّت خویش را مصروف تحقق احکام نورانی دین نموده و فرمودند:
«خداوندا! تو می دانی که مبارزات و جهادمان بخاطر اشتیاق به قدرت و حکومت و بدست آوردن ثروت نبود، بلکه بخاطر برافراشته شدن پرچم دین و زدودن ظلم و ستم و تجاوز از شهرهایت بود تا بندگان ستمدیده، امنیت و پناه گیرند و قوانین تعطیل شده‌ات اجرا شود»
امام حسین ع هدف از قیام خویش را اقامه ی امربه‌معروف و نهی از منکر بیان کرده و فرمودند:
« إِنّى لَمْ أَخْرُجْ أَشِرًا وَلا بَطَرًا ، وَلا مُفْسِدًا وَلا ظالِمًا، وَإِنَّما خَرَجْتُ لِطَلَبِ الإصْلاحِ في أُمَّةِ جَدّي، أُريدُ أَنْ آمُرَ بِالْمَعْرُوفِ وَأَنْهى عَنِ الْمُنْكَرِ، وَأَسيرَ بِسيرَةِ جَدّي وَأَبي عَلِيّ بْنِ أَبيطالِب ؛ من از روی خودخواهی و خوش‌گذرانی و یا برای فساد و ستمگری قیام نکردم، بلکه قیام من برای اصلاح در امّت جدم می باشد. می خواهم امر به معروف و نهی از منکر کنم و به سیره و روش جدّم و پدرم علی‌بن‌أبیطالب ع عمل کنم».
وجود مقدس امام حسین ع، حکومت یزید را بدترین منکر می-داند که با حاکمیت آن، اسلام از پایه آسیب دیده و نابوده می شود؛چنانچه فرمود:
«وَعَلَى الاِسْلامِ الْسَّلامُ اِذ قَدْ بُلِيَتِ الاُمَّةُ بِراعٍ مِثْلَ يَزيدَ ؛ اینک باید فاتحه ی اسلام را خواند که مسلمین به فرمانروایی مثل یزید گرفتار شده اند».
پس یکی از جهاتی که ائمه ع را به عنوان آمر به معروف و ناهی از منکر م شناسیم این است که، این ویژگی آن ذوات مقدسه است که در پی تحقق بهترین معروف و مبارزه با بدترین منکر بودند.
البته در کلام و سیره ی معصومین ع امر به معروف و نهی از منکر در سایر بخش های زندگی نیز موجود است که نشان دهنده ی حساسیت و جدّیت ایشان در تحقق معروف ها و دوری از منکرهاست.
ادامه دارد...
انتهای پیام/ح
نظرات بینندگان
