یادداشت/
شخصیت علمی که برای جهانیان آشکار شد
درباره ابوریحان بیرونی و عظمت شخصیت علمی و اقدامات این دانشمند بزرگ ایرانی کتاب‌ها باید نوشت و مقالات بسیار باید به رشته تحریر درآورد و پژوهش‌های فراوانی باید انجام داد.
به گزارش خبرننگار گروه اجتماعی پایگاه تحلیلی خبری«شیرازه»، ابوریحان بیرونی یکی از بزرگ‌ترین دانشمندان مسلمان در سده‌های چهارم و پنجم هجری بود. در عصری که می‌توان آن را عصر روش‌شناسی مسلمانان نامید، علاوه بر ابداع روش‌های مختلف در علوم طبیعی، در حوزه علوم‌انسانی نیز با روش‌های جدید به مطالعه می‌پرداخت. گرچه به دلیل احاطه زیاد او در زمینه ریاضیات، عمدتاً متأثر از این روش بوده است؛ حتی تاریخ و جامعه را با یک روش ریاضی موردمطالعه قرار داده است. ابوریحان بیرونی دانشمندی ایرانی و اسلامی و موجب افتخار جهان اسلام و ایران است.
مختصر شرح‌حال ابوریحان بیرونی:
ابوریحان محمد بن احمد بیرونی خوارزمی به سال ۳۶۲ق. در خوارزم چشم به جهان گشود. در آغاز جوانی به دربار ملوک آل عراق (خوارزمشاهیان قدیم) پیوست و در این دوره از زندگی، علوم مختلف را آموخت.
بیرونی، زادگاه خود را به‌قصد بخارا پایتخت سامانیان ترک گفت و در آنجا حمایت معنوی امیر سامانی را کسب کرد. سپس به دربار امیر زیاری طبرستان و گرگان رفت و در آنجا نخستین اثر مهم خود درباره گاه‌شماری تاریخی و علمی را نوشت. در ادامه بیرونی به خدمت محمود غزنوی درآمد.
وی باقی عمر خود یعنی در حدود سه دهه از عمرش را در خدمت محمود، مسعود و جانشینان آنان گذرانید و سرانجام در سال ۴۴۰ق. در غزنه درگذشت.
کتاب‌ها و کارهای ابوریحان بیرونی:
بیرونی که بر زبان‌های یونانی، هندی و عربی هم چیره بود، کتب و رسالات بسیار نوشت که شمار آنها را بیش از ۱۴۶ عنوان، گزارش کرده‌اند که جمع سطور آنها بالغ بر ۱۳ هزار است.
او خود در سال ۴۲۷ ق، در ۶۵ سالگی، در رساله‌ای در بیان مؤلفات محمد بن زکریای رازی، تألیفات خود را نیز شرح می‌دهد و تعداد کتاب‌هایش را تا آن موقع ۱۱۳ عنوان می‌شمرد. مهم‌ترین آثار او تنجیم در ریاضیات و نجوم، آثارالباقیه در تاریخ و جغرافیا، قانون مسعودی که نوعی دانشنامه است و کتاب تحقیق دربارهٔ اوضاع این سرزمین از تاریخ و جغرافیا تا عادات و رسوم و طبقات اجتماعی آن. بیرونی کتاب دانشنامه خود را به نام سلطان مسعود غزنوی حاکم وقت کرد، ولی هدیه او را که سه بار شتر سکه نقره بود نپذیرفت و به او نوشت که کتاب را به‌خاطر خدمت به دانش و گسترش آن نوشته است، بخاطر پول نیست.
ابوریحان بیرونی ترازویی برای اندازه‌گیری وزن مخصوص جامدات و نیز تعیین مقدار طلا و نقره در اجسام مرکب اختراع کرد. این ترازوی دقیق برای این اندازه‌گیری‌ها به کار گرفته می‌شد.
چگالی‌سنج از دیگر اختراع‌های او است اما در واقع از اکتشافت ابوریحان که سال‌ها پیش در کتاب آثارالباقیه آمده بود، حرکت خاصه وسطی خورشید، خاصیت فیزیک، الماس و زمرد، جزرومد رودها و نهرها، چشمه‌های متناوب، اشکال هندسی گُل‌ها و شکوفه‌ها، امکان خلأ، کیفیت و چگونگی ساختن عسل توسط زنبورعسل، رصد خسوف و کسوف، مقدار حرکت دوری ثوابت، تحقیق در تأسیس دولتِ ساسانیان، اطلاعات دقیق کشف سلسلهٔ هخامنشیان، تصاعیف خانه‌های شطرنج، ساختن کره جغرافیایی، ساختن آلات و افزارهای رصدی همانند سه میله، شاغول و دیگر موارد بود.
سخن پایانی:
درباره ابوریحان بیرونی و عظمت شخصیت فکری و اقدامات این دانشمند بزرگ ایرانی کتاب‌ها باید نوشت و مقالات بسیار باید به رشته تحریر درآورد و پژوهش‌های فراوانی باید انجام داد؛ زیرا ابوریحان بیرونی که از بزرگان علم و موجب افتخار ایران و اسلام است خدمات بزرگی به بشریت داشته و اروپاییان تا قرن‌ها آثار علمی ابوریحان بیرونی را در دانشگاه‌ها و مراکز علمی‌شان تدریس کرده‌اند.
آثار بسیارش را ترجمه و بررسی می‌کردند و با آثار او به کشفیات و اختراعات مهمی رسیدند.
متأسفانه نسل جوان امروز ما بزرگانی مثل ابوریحان بیرونی، ملاصدراها و ابوعلی سیناها و زکریای رازی‌ها و دیگر دانشمندان و مفاخر علمی را کمتر می‌شناسند و متأسفانه مراکز علمی و تحقیقاتی ما جز اینکه نامی از این بزرگان بر سر در ساختمان‌هایشان است نه آنها را می‌شناسند و نه درباره ارزش و اهمیت وجودی آنها و خدماتشان به علم و دین به تحقیق و مطالعه پرداخته‌اند.
به‌راستی که ما با مفاخر علم گاهی بیگانه‌ایم و هرگز نتوانسته‌ایم قدرشان را بدانیم، رواست تا کتابی اختصاصی در حوزه دروس دانش‌آموزی و مدارس و عنوان یکی از کتاب‌های دانشگاهی و دانشجویی را به معرفی هر چند مختصر از برجسته‌ترین دانشمندان ایرانی و اسلامی اختصاص دهیم و آن عده از چهره‌های علمی ایران همچون ابوریحان بیرونی را که علاوه بر شهرت ملی از شهرت و محبوبیت بین‌المللی هم برخوردار است را بهتر و بیشتر از قبل معرفی نماییم.
ابوریحان بیرونی مستحق دیده‌شدن و معرفی‌شدن فراتر از قبل است و باید کنگره‌های سالانه درباره او و خدمات وی در محل زادگاه و در دانشگاه‌ها و مراکز علمی و تحقیقاتی ایران و خارج از ایران برپا گردد تا جهان و جهانیان و نسل امروز و فردای ایرانیان بدانند که شخصیتی بزرگ همچون ابوریحان بیرونی جهان علم را قداست داد و او بود که با اختراعات و اکتشافات، تألیفات و ترجمه‌ها و تحقیقات خود تا قرن‌ها بعد از خود موجب افتخار و سربلندی ایران و ایرانیان شد.
اهدای جایزه علمی ابوریحان بیرونی به متخصصان و پژوهشگران و دانشمندان و مخترعین و مکتشفین کار بزرگ و در خور ستایشی است؛ اما به نظر می‌رسد علاوه بر اقدام به اهدای نشان و تندیس ابوریحان بیرونی و نام‌گذاری میادین و خیابان‌ها و مؤسسات به نام نامی او بهتر است آثار وی بار دیگر بازبینی و چاپ و انتشار یابد و در اختیار اهل آن قرار داده شود.
نویسنده: سیدمحی الدین حسینی،فعال رسانه
انتهای پیام/224224
نظرات بینندگان
