به گزارش خبرنگار گروه فرهنگی پایگاه تحلیلی خبری «شیرازه»، ایران کشوری با سابقه تمدنی و فرهنگی چند هزار ساله است، چنانچه در پیشینه درخشان فرهنگی خود شخصیت‌ها و پشتوانه‌هایی همانند حکیم ابوالقاسم فردوسی را دارد که به تعبیر امروزی‌ها اسطوره ادبیات و مسلط به تاریخ، فرهنگ و زبان ایران زمین بوده است. 

 شاید وجود چنین شخصیت‌هایی است که اهمیت کتاب و کتاب‌خوانی را در این سرزمین کهن بیش از هر زمان و مکان دیگری افزون کرده است.

اما با نگاهی کوتاه به زیست فرهنگی نسل جوان و مردمان این سرزمین، درمی‌یابیم که متاسفانه جامعه ما آن گونه که باید و شاید به خواندن و مطالعه اهمیت نمی‌دهد، که قطعا این امر ریشه در چالش‌هایی دارد که عرصه کتاب و کتاب‌خوانی را کم اهمیت‌تر کرده است.

طبق تحقیقات و گفتگویی که با برخی فعالان حوزه کتاب و فرهنگ انجام داده‌ایم، بحران جدی صنعت نشر در ایران روی آوردن نسل جوان و نوجوان به فضای مجازی و دور شدن از کتابخانه‌ها، عدم حمایت کافی و اثرگذار دولت از این عرصه، ناشناس ماندن نویسندگان، پژوهشگران، شاعران و فرهیختگان هر خطه در میان مردم و گرانی کاغذ از جمله مشکلات و چالش‌هایی است که حوزه کتاب و کتابخوانی با آن دست و پنجه نرم می‌کند.

بر همین اساس پایگاه تحلیلی خبری «شیرازه» بر آن شده تا سلسله نشست‌هایی با فعالان حوزه فرهنگی، کتاب و کتابخوانی، نویسندگان، ناشران، شاعران، پژوهشگران و اساتید عرصه ادبیات برگزار کرده و به بررسی مشکلات و چالش‌های این حوزه بپردازد.

در گام اول به سراغ غلامرضا خوش‌اقبال نویسنده و پژوهشگر حوزه ادبیات و معاون فرهنگی و امور رسانه اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان فارس رفتیم تا چالش‌های حوزه کتاب و کتاب خوانی را از زبان وی جویا شویم. 

اقتصاد مهم‌ترین چالش حوزه کتاب و کتاب‌خوانی 

خوش‌اقبال یکی از مهم‌ترین چالش‌های حوزه کتاب، در جامعه امروز ما را موضوع اقتصاد دانست و گفت: همیشه و در هر کشوری برای رسیدن به یک بنیه فرهنگی خوب باید برای این مسیر هزینه کرد و در این امر هم هیچ تعارفی نداریم چرا که در هر لحظه‌ای فرهنگ نیازمند تقویت بنیان‌های فرهنگی است که صرفا فقط ادارات فرهنگ و ارشاد اسلامی، سازمان تبلیغات و یا حوزه هنری را شامل نمی‌شود بلکه فرهنگ در تابع بلند خود نیازمند حمایت‌های مستقیم دولتی است.

وی با بیان اینکه چون از یک جامعه تخصصی در این باره سخن می‌گویم باورم بر این است که وقتی کالای مشخصی با عنوان کتاب در سبد فرهنگی مردم قرار نمی‌گیرد قطعا دارای یک ریشه است، اظهار کرد: قطعا ریشه آن هم مبنای اقتصادی است پس اگر دولت حمایت خود را بردارد عملا فاصله این خرید تا مشتری علاقمند روز به روز بیشتر خواهد شد.

این پژوهشگر عرصه ادبیات بر این باور است که اقتصاد در حوزه فرهنگ بدان معنا نیست که ما بتوانیم یک چرخه مالی در فرهنگ رقم بزنیم و پول آن را از مردم یا مخاطب مستقیم بگیریم بلکه سر و سامان دادن اقتصاد در این عرصه یعنی اگر قرار است چالش‌های حوزه کتاب‌خوانی را کم کنیم باید کتاب را به عنوان یک کالای فرهنگی به وفور در دسترس مردم قرار دهیم و اگر چنین نشود نمی‌توان با چالش آن مقابله کرد.

خوش‌اقبال ادامه داد: به طور مثال نویسنده‌ای که امروز حق تالیفی از ناشر دریافت نمی‌کند دلیل دارد و دلیلش هم این است که ناشر نمی‌تواند حق تالیف دهد چرا که ضمانت فروشی برای کتاب وجود ندارد و مخاطب مستقیم هم نمی‌تواند حق نویسنده را دریافت کند و از کتاب‌فروش کتابی بخرد چون از نظر اقتصادی نتوانسته این کالا را در سبد فرهنگی خود قرار دهد و به این ترتیب این چرخه به طور متوسط تعدادی را از حوزه کتاب دور می‌کند، پس دولت باید به طور مستقیم به این موضوع ورود کرده و کمک کند.

معاون فرهنگی و امور رسانه اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی فارس اضافه کرد: هر چند دولت در گذشته هم کمک‌هایی را به صورت سهمیه کاغذ به ناشران داده یا گاهی به عنوان بخش دولتی هزینه‌های مشخصی به جامعه فرهنگی کمک شده؛ اما نیاز است این حمایت‌ها به گونه‌ی بیشتر و بهتری در عرصه کتاب انجام شود.

صدور مجوز اصلی‌ترین‌ دغدغه ناشران

وی با بیان اینکه پس از موارد ذکر شده وارد حوزه مجوزها می‌شویم، افزود: ترس ناشران از این است که پس از صرف هزینه و وقت آیا مجوز صادر خواهد شد و یا کتاب منتشر شده چقدر بازخورد خواهد داشت.

خوش‌اقبال ادامه داد: در گام بعد چاپخانه‌ها هستند که آنان نیز مشکلات خاص خود را دارند و همین امر هم موجب افزایش هزینه چاپ می‌شود، از طرفی مراکز پخش که همان کتابفروشی‌ها هستند نیز باید کتابی را توزیع کنند که خریدار داشته باشد به همین خاطر گاهی مجبور هستند برای فروش کتاب از رویکردهای زرد استفاده کنند.

تامین نیرو، اجاره بها و... برای فروشندگان و ناشران کتاب از دیگر مشکلاتی بود که این پژوهشگر حوزه ادبیات به آن اشاره کرد و گفت: همه این موارد دست به دست هم داده و گلوی حوزه فرهنگ و کتاب را می‌فشارد.

معاون فرهنگی و امور رسانه اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی فارس که خود نیز از متولیان حوزه فرهنگ است، می‌گوید: پیشنهاد بنده حمایت مستقیم دولت از نویسنده و دیگر چرخه کتاب و کتاب‌خوانی است که می‌تواند چالش‌های حوزه کتاب را کم و کم‌تر کند تا حدی که علاقمندان به کتاب خواندن را ترغیب به خرید کتاب کند.

 خوش‌اقبال در پاسخ به این سوال  که شما به عنوان متولی حوزه فرهنگ یا همان دولتی که از آن نام بردید چقدر توانسته‌اید این چالش‌ها را کم‌تر کنید؟ عنوان کرد: اگر چه ما به عنوان شاخه‌های اصلی بن‌مایه‌های فرهنگی هستیم و بسیاری از این تولی‌گری‌ها و حمایت‌ها که ذکر شد دقیقا با سیاستگذار است، یعنی استان‌ها هم دستی در این قاعده ندارند و در سطح کلان رقم می‌خورد حتی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی نیز حمایت مستقیم ریاست‌جمهوری را نیاز دارد تا بتواند به شدت چالش‌ها را مورد بررسی قرار دهد؛ اما با این وجود در سال‌های اخیر چه از طریق رویدادهای استانی چه رویکردهای کلان وزارت‌خانه‌ای  برخی حمایت‌های رسمی از فعالان حوزه کتاب و کتاب خانه‌‌ها انجام داده‌ایم.

۴۰۰ هزار تومان تخفیف خرید کتاب در ماه برای هر کد ملی

تبدیل نمایشگاه‌های فصلی کتاب به نمایشگاه‌های دائمی از جمله مواردی بود که وی از آن نام برد و افزود: وزارت‌خانه بودجه کلانی را جهت این کار در نظر گرفته و در سامانه کتاب، برای هر کد ملی در ماه تا سقف ۴۰۰ هزار تومان تخفیف خرید کتاب از کتاب‌فروشی‌هایی که عضو رسمی خانه کتاب و ادبیات ایران هستند، در نظر گرفته است. همچنین گام دوم منابع خوبی است که در نمایشگاه تهران عرضه می‌شود که به صورت حضوری و مجازی برگزار می‌شوند. این منابع به گونه‌ای است که اگر فردی در منزل و پشت سیستم کتاب خود را از نمایشگاه‌ها خریداری کند وزارت فرهنگ با احتساب ۲۰ درصد تخفیف، آن را به صورت رایگان به دست مشتری می‌رساند و این اتفاق در طول سال هم رقم می‌خورد و فقط مختص نمایشگاه نیست و این تمرکزگرایی توانسته یک سری اقدامات جدی را برای حوزه کتاب تسهیلگری کند. 

برگزاری رویدادهای استانی گامی در جهت حل مشکلات کتاب‌خوان‌ها

معاون اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی فارس تصریح کرد: از دیگر اقداماتی که در حوزه حمایتی می‌توان انجام داد، برگزاری رویدادهایی است که در استان‌ها و شهرستان‌ها برگزار می‌شود که این نیز خود به نوعی جنبه حمایتی از سوی متولیان حوزه فرهنگ به شمار می‌رود که البته به شدت کم است، چرا که هر چقدر وزارت فرهنگ از بودجه کامل خود برای این ماجرا در نظر بگیرد باز نیاز به حمایت همه جانبه دستگاه‌ها دارد.

خوش‌اقبال با تاکید بر اینکه رویدادهایی که ما برگزار می‌کنیم در صورتی تسری پیدا می‌کند که دیگر نهادها و دستگاه‌ها نیز در این امر ما را یاری کنند، ابراز داشت: به طور مثال اگر قرار است برای مناسبت‌های مختلف از همکاران خود تجلیل به عمل آورند، خرید کتاب به صورت مستقیم از نمایشگاه‌های فصلی و دائمی و اهدای آن به افراد زیر مجموعه خود یکی از مهم‌ترین اقداماتی است که در راستای حمایت از حوزه کتاب می‌تواند توسط دیگر مدیران انجام شود.

دولت باید اهداف جدی برای ترویج کتاب و کتابخوانی داشته باشد

این استاد دانشگاه با بیان اینکه تابع بلند سیاست‌گذاری دولت باید به این نقطه برسد که اهداف جدی برای ترویج کتاب و کتابخوانی داشته باشد تا رونق بخش فعالیت فعالان حوزه کتاب، در زمینه‌های مختلف چه نویسندگی، چه نشر، چاپ و حتی فروش کتاب باشد، گفت: معرفی شاعران نویسندگان و ناشران و فعالان حوزه کتاب نیز از دیگر برنامه‌هایی است که در حوزه ترویج کتاب و کتابخوانی در حال اجراست که برای نخستین گام، استان فارس در دو رویداد به نام «کوچه باغ» و «آیینه‌ها» به معرفی شاعران و نویسندگان و شخصیت‌های ادبی استان فارس می‌پردازد.

خوش اقبال اشاره‌ای هم به آمار حوزه کتاب و کتابخوانی به ویژه در زمینه نشر کرد و ابراز داشت:  استان فارس جز چهار استان برتری است که در حوزه نشر آمار بالایی دارد، همچنین شهر شیراز به نسبت دیگر شهرهای ایران رتبه یک کتاب‌های ادبی و رتبه ۹ خرید کتاب در کشور را به خود اختصاص داده است.

معاون اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی استان فارس در ادامه در پاسخ به دیگر سوال خبرنگار ما مبنی بر اینکه استان فارس و شهرهای این استان در خصوص پایتخت کتاب ایران چه موفقیت‌هایی را کسب کرده‌اند؟ عنوان کرد: هر چند شیراز دو سال متوالی پایتخت کتاب ایران بود اما این عنوان در کنار دیگر رویدادها معنا پیدا می‌کند و نقطه اول پایتخت است و آنچه در این زمینه رقم می‌خورد رویداد شهرها و عشایر دوستدار کتاب است که از ابتدا که این موضوع مطرح و اجرایی شده شهرهای استان فارس جز پنج شهر برتر دوستدار کتاب بوده‌اند. به طور مثال شهرستان اِوز هشت سال متوالی است که جز پنج شهر برتر دوستدار کتاب ایران انتخاب می‌شود.

در ادامه این گفتگوخوش اقبال به بررسی و نقد عملکرد برخی از ناشران و نویسندگان جوان پرداخت و گفت:  ما برای حمایت از این افراد اعلام آمادگی کرده و حاضریم برای معرفی آنها به شرط استقبال خودشان، جلسات و برنامه‌هایی را برگزار کنیم.

وی در خصوص برنامه‌های وزارت فرهنگ جهت حضور پر رنگ نسل نوجوان و جوان در فضای مجازی که آسیب جدی به حوزه کتاب زده است، عنوان کرد: گر چه وزارت فرهنگ به عنوان متولی امر در رسانه‌های مجازی بخشی را با نام معاونت فضای مجازی دارد که در حال فعالیت است، اما ما نیز در استان تمام فعالیت‌های خود را ضبط کرده و در شبکه‌های اجتماعی و دنیای مجازی منتشر می‌کنیم تا در دسترس نوجوانان نیز قرار گیرد حتی در صدد هستیم کل نشست‌های حوزه کتاب را در آپارات انتشار دهیم.

خوش اقبال در پایان اعلام کرد که ما آمادگی داریم تا از تمام رسانه‌های مکتوب و برخط که در زمینه معرفی کتاب، ترویج کتاب‌خوانی و فعالیت‌‌های فرهنگی ما را یاری کرده و مطالبی را به صورت مستمر منتشر می‌کنند حمایت‌های مالی و همه جانبه داشته باشیم.

انتهای پیام/224224