کاربرد سلولهای بنيادی در کجا است؟
به گزارش سرویس شهرستان های شیرازه به نقل از کازرون خبر، با افتتاحیهی دفتر نمایندگی «بانک خون بند ناف رویان» که اخیراً به همت جهاددانشگاهی کازرون در این شهر راه اندازی گردید خبرنگار ما، مصاحبهای با ایمان والی، مدیریت جهاد دانشگاهی شعبهی کازرون انجام داده است که شرح آن را میخوانید:
جناب آقای والی منظور از سلولهای بنیادی چیست و کاربرد آن در بانک خون رویان چگونه است؟
سلولهای بنيادی ابتدايیترين سلولهای سازندهی بدن هستند كه در طول دورهی رشد جنينی پرورش يافته و تبديل به سلولهای بالغ و خاصی میشوند كه مسئول ساخت انواع بافتهای بدن میباشند. در واقع منشأ كل اعضا و بافتهای بدن از جمله سلولهای عضلهی قلب، سلولهای عصبي، گلبولهای قرمز خون، سلولهای سيستم ايمنی، سلولهای پوست و دیگر سلولهای بافتهای مختلف بدن سلولهای بنيادی میباشند. بعد از كامل شدن اعضای بدن، سلولهای بنيادی مسئول ترميم بافتهای آسيب ديده بوده که سلولهای جديد را جايگزين سلولهای پير و فرسوده ميكنند، در واقع سلولهای بنيادی نقش بسيار مهمی در سلامتی و بهبودی افراد ايفا میكنند. سلولهای بنیادی با حداقل 2 مشـخـصه ذیل از سایر سلولها متمایز میشوند:
1- توانخودسازی که از ویژگیهای مهم آن قدرت تکثیر نامحدود است.
2- پرتوانی که تحت شرایط مناسب این سلولها
قادرند در محیط آزمایشگاهی و یا در موجود زنده انواع مختلفی از سلولها را
به وجود آورند. بنابراین هر سلولی که این دو ویژگی را داشته باشد سلول
بنیادی یا Stem Cell خوانده میشود. سلولهای بنیادی را بر اساس ویژگی و
منشأ آنها به سه دسته تقسیم میکنند :
1- سلولبنیادی جنینی: این سلولها در
مرحلهی بلاسیتوسیست که یکی از مراحل جنینی است گرفته میشوند و توانایی
ساخت همهی بافتها و اندامهای بدن یک فرد کامل را دارا هستند.
2- سلولهای بنیادی بالغین: این سلولها
همان طور که از نامشان مشخص است پس از تولد از فرد گرفته می شود . این
سلولها را میتوان از بافت مغز استخوان یک فرد سالم استخراج کرد. مغز
استخوان، خون محیطی، مغز، نخاع، پالپ دندان، عروق خونی، ماهیچهی اسکلتی،
اپی تلیوم پوست، سیستم گوارشی، قرنیه، کبد و پانکراس از جمله بافتهای
بزرگسالان هستند که واجد این نوع سلول بنیادی هستند.
3- سلول بنیادی خون بند ناف: خون بند ناف
خونی است که پس از تولد در بند ناف و جفت باقی میماند و همراه آن به دور
انداخته میشود. این خون علاوه بر سلولهای خونی منبعی غنی از سلولهای
بنیادی خون ساز است. سلولهای بنیادی خون ساز میتوانند با جایگزین شدن در
مغز استخوان فرد بیمار، تأمین کنندهی سلولهای خونی جدید باشند. ویژگی مهم
سلولهای خونی بند ناف عدم تکامل سلولهای خونی از جمله لنفوسیتهای آن
است که در نتیجه احتمال رد پیوندهای انجام شده با این سلولها در مقایسه با
پیوندهای مغز استخوان بسیار کمتر خواهد بود.
منظور از خون بندناف چیست و ربط آن با سلولهای بنیادی چگونه است؟
خون بند ناف كه به عنوان خون جفتي شناخته
شده است خوني است كه در جنين در حال تكوين داخل رحم جريان دارد. پس از تولد
نوزاد، خون باقيمانده در بند ناف و جفت، كه غنی از سلولهای بنيادی است به
عنوان يك زباله بيولوژيك دور ريخته میشود. سلولهاي بنيادی كه از بند ناف
گرفته میشوند، بسيار پرتوان و ناميرا هستند و همچنين در اكثر تكثيرهای پی
در پی دچار پيری نمیشود. به طوری كه با تزريق و يا جايگزينی آنها در
مناطقی كه به صورت جدی آسيب ديدهاند میتوانيم به بهبودی كامل دست يابيم.
لطفاً تاریخچهای از بانک خون بند ناف در ایران را بفرمایید.
به دنبال کسب نتایج ارزشمند در درمان بیماریهای لاعلاج با استفاده از
سلولهای بنیادی تشکیل بانکهای نگهداری خون بند ناف مورد توجه قرار گرفت
به نحوی که امروزه بانکهای متعددی به صورت عمومی و اختصاصی جهت ذخیره سازی
خون بند ناف در سراسر جهان راهاندازی شده است. در کشور ما نیز در سال1384
به همت پژوهشکده رویان جهاددانشگاهی، شرکت فناوری بن یاختههای رویان
فعالیت خود را آغاز نمود و در سال 1385 موفق به اخذ مجوز فعالیت از وزارت
بهداشت درمان و آموزش پزشکی شد و در حال حاضر بانک خون بندناف این شرکت
خدمات جمع آوری، جداسازی و ذخیره سازی سلولهای بنیادی خون بند ناف نوزادان
را با توافق والدین ارائه می کند:
انواع بانک خون بند ناف عبارتند از:
الف ) بانک خون عمومی: در این بانک، خانوادههایی که مایل باشند میتوانند
خون بند ناف نوزاد خود را اهدا کنند تا برای فرد دیگری که نیاز به پیوند
دارد مورد استفاده قرار گیرد. بدیهی است نمونه اهدا شده در مالکیت بانک خون
بند ناف عمومی بوده و ضمانتی وجود ندارد که فرد اهدا کننده در آینده، خودش
از آن استفاده کند.
ب ) بانک خانوادگی یا اختصاصی: در این بانک
خون بند ناف با حفظ هویت خانواده متقاضی برای آنان ذخیره سازی میشود تا
خانواده بتوانند در صورت لزوم آن را در آینده برای خود و یا فرد دیگری که
با نمونه سازگاری کافی داشته باشد مورد استفاده قرار دهد. در این بانک هر
خانواده هزینهی جمع آوری و نگهداری سالانه را پرداخت میکند.
چه كساني بايد نگهداريی و ذخيره سازی(Banking)خون بند ناف را مورد توجه قرار دهند؟
ما اعتقاد داريم كه بايد تمام والدين را از فرصتهايشان براي نگهداری خون
بند ناف نوزادشان برای استفاده در آينده (مثل درمان توسط سلولهای بنيادی)
آگاه كنيم. اين فرصت محدود میباشد قطعاً پس از تولد يك نوزاد(انجام
زايمان) فرصت زيادی وجود نخواهد داشت. از سوی ديگر با توجه به اينكه زمان
واقعی زايمان ممكن است دقيقاً با زمان مورد انتظار زايمان تطبيق نكند كيت
مورد استفاده بايستي حداقل يك ماه قبل از زايمان در دسترس والدين قرار
بگيرد. بنابراين اقدامات اوليه بايد زودتر از اين زمان شروع شود. در هر
صورت زمان مطلوب براي شروع اقدامات اوليه پس از مشاوره با كارشناسان ما
مشخص خواهد شد.
آيا سلولهای بنيادی يك فرزند میتواند براي فرزند ديگری از همان خانواده مورد استفاده قرار گيرد؟
سلولهای بنيادی نگهداری شده به صورت خصوصی از يك عضو خانواده میتوانند در
صورت همسانی و هماهنگی ( همسانی HLA ) براي ديگر اعضای خانواده مورد
استفاده قرار بگيرد. خوشبختانه در مقايسه با منبع تجاري سلولهای بنيادی كه
مغز استخوان میباشد سلولهای خون بند ناف میتوانند با همساني كمتری
مورد استفاده قرار گيرند و احتمال بروز رد پيوند عليه ميزبان پايينتر است.
به اين ترتيب دريافت سلولهای بنيادی از يك خويشاوند احتمال بقای پيوند را
افزايش میدهند. مادر، خواهر و ديگر خويشاوندان نوزاد همگی توانايی دريافت
پيوند سلولهای بنيادی را دارا هستند.
لطفاً بفرمایید از سلولهای بنيادی خون بند ناف در آينده میتوان چه استفادههايی كرد؟
تحقيقات به سمت استفاده از سلولهای بنيادی خون بند ناف براي درمان
بيماریهايی از قبيل سكتههای قلبی، آلزايمر، MS يا مالتيپل اسكلروزيس،
لوپوس، ديابت و ديگر بيماریهای خود ايمنی پيش میروند. اين فرصتها براي
بعضی از بيماریها بر پايهی قابليت و پتانسيل سلولهای بنيادی خون بند ناف
برای تمايز به انواع سلولها مثل عصب، قلب، كبد و پانكراس و يا توانايی
بدن برای جهت دادن به سلولهای بنيادی خون بند ناف به سمت ترميم اندام
بيمار و يا بافت تخريب شده وجود دارند.
چه بيماریهايی با استفاده از سلولهای بنيادی خون بند ناف قابل درمان هستند؟
1- اختلالات سلولهای بنيادی: كم خونی آپلاستيك، كم خونی فانكونی، هموگلوبينوری حملهای شبانه (PNH)
2- لوسمیهای حاد: AML ،ALL، لوسمی تمايز نيافته حاد
3- لوسمیهای مزمن: CML
4- بيماریهای نقص در توليد لنفوسيتها: لنفوم غير هوچكين – لنفوم هوچكين
5- ناهنجاریهای ارثی گلبولهای قرمز: بتا – تالاسمی ماژور – كم خونی سلول داسی شكل
6-اختلالاتسيستمايمنیمادرزادی:سندرمكاستمن، نقص چسبندگي لكوسيتي،سندرمدی جرج
فرآیند عضویت در بانک خون بندناف به چه صورت میباشد؟
مراحل اول و دوم فرآیند عضویت در ماه نهم بارداری (از هفته¬ی 36 بارداری) انجام میشود.
مرحلهی اول: مطالعه وبررسی موارد منع قرارداد و پرسشنامهی پزشکی
پس از مطالعه موارد منع قرارداد، پرسشنامهی پزشکی تکمیل شده و توسط
کارشناسان واحد پذیرش بررسی میشود. در صورتی که منعی برای قرارداد وجود
نداشته باشد، مادر میتواند آزمایشهای مربوط به ماه نهم بارداری را انجام
دهد.
لیست آزمایش ها:
RPR(VDRL)،HBSAg،HBSAb،HBCAb(Total)،HCVAb،HIV(I/II)،CMV(IgG/IgM)،HTLV(I/II)
تبصره: لازم است متقاضی قبل از انجام
آزمایشها با دفاتر نمایندگی بانک خون رویان تماس برقرار کرده تا در جریان
آخرین تغییرات آزمایشها قرار گیرد.
مرحله دوم: تأیید آزمایشها توسط واحد پذیرش، تکمیل فرمهای عقد قرارداد و دریافت کیت خونگیری
مدارک مورد نیاز:
-کپی کارت ملی زوجین
-اصل جواب آزمایش های مادر
-اصل فیش پرداخت هزینه
عقد قرارداد و پرداخت هزینه:
پس از تأیید جواب آزمایشها توسط کارشناسان واحد پذیرش، عقد قرارداد به همراه پرداخت هزینه انجام میشود.
متقاضی میتواند به طور شخصی و حقیقی مراجعه
نموده و پس از انجام اقدامات لازم در این نمایندگی به طور خصوصی اقدام به
ذخیره سازی نمایند.
آیا اخيراً نيز از ذخاير بانك خون بند ناف جهت پيوند استفاده شده است؟
به لطف خداوند امیرحسن عزیز، نوجوانی از
استان فارس، که بعد از تحمل سالها رنج بیماری سرطان خون با استفاده از خون
بندناف برادرش پیوند شد و به تأیید پزشک معالج در بیمارستان شریعتی پاسخ
به درمان، کاملاً رضایت بخش بوده است.
هیچ زبانی قادر به توصیف زمانی که تبسم را
بر چهرهی معصومانه امیرحسن عزیز و امید و رضایت را در چهرهی پدر او دیدیم
نیست و مصداق این آیهی شریفه هست که فرمود: «هرکس نفسی را زنده کند
همانند کسی است که همهی انسانها را زنده کرده است.»
لطفاً در مورد دفتر نمایندگی کازرون توضیحاتی در اختیار خوانندگان قرار دهید.
دفتر نمایندگی کازرون به عنوان تنها دفتر
نمایندگی بعد از شیراز دراستان فارس میباشد که از نظر تعداد مراکز درکشور
مرکز28کشورمیباشد و از نظر شهرستانی سومین شهرستان درکشورمیباشدکه موفق
به اخذ نمایندگی با استانداردهای لازم مؤسسه رویان گردیده است که مایهی
افتخار برای مردم عزیزشهرستان میباشد.
متقاضیان محترم و مردم شهرستان کازرون و شهرستانهای همجوار و حتی استانهای بوشهر و یاسوج که در نزدیکی این شهرستان قرار دارند و فاقد دفتر نمایندگی مذکور هستند میتوانند با ورود به هفتهی 36 بارداری (با ورود به ماه نهم 9) مراجعه نموده و پس از دریافت اطلاعات و پکیجهای آموزشی، انجام آزمایشات لازم نسبت به انعقاد قرار داد و درخواست ذخیره سازی اقدام نمایند.ضمناً انجام تمام مراحل اعم از دریافت اطلاعات و آموزشهای لازم، آزمایشات و حتی انجام نمونه گیری جهت ذخیره سازی در نمایندگی این شهرستان با همکاری شبکهی بهداشت و درمان و بیمارستان ولی عصر (عج) انجام خواهد پذیرفت. تلفن های تماس این مرکز به صورت روزانه از 8صبح تا 8شب آماده ارائهی خدمات بوده و نیاز به مراجعه به مرکز استان و یا تهران رفع گردیده است.
در انتها از همکاری شبکهی بهداشت و درمان شهرستان کازرون، بیمارستان ولی عصر(عج)، شهرداری و شورای شهر، دانشگاه جامع علمی کاربردی، فرمانداری شهرستان کازرون و همهی ارگانها و اداراتی که همکاری لازم را داشتهاند سپاسگزاریم و از همه تقدیر و تشکر به عمل آمده است. ضمناً آدرس دفتر نمایندگی و شماره تماس مرکز نیز در انتهای صحبتها جهت مراجعه متقاضیان ارایه میشود: با تشکر از شما.
آدرس دفتر نمایندگی بانک خون بند ناف رویان جهاددانشگاهی شهرستان کازرون
خیابان قدمگاه مجتمع فرهنگی ادارهی ارشاد طبقهی سوم مرکز آموزش جهاد دانشگاهی شعبهی کازرون
تلفن دفتر: 61-07142218060
همراه مسؤول دفتر:09164480784
هم میهنان ساکن استانهای همجوار (بوشهر و کهگیلویه و بویر احمد) میتوانند با هماهنگی دفتر کازرون اقدام به ذخیره سازی سلولهای بنیادی خون بند ناف نمایند.