بازخوانی «یک جنایت در آسمان» در هفته حقوق بشر آمریکایی
در پي اين جنايت كه از اقدامات عمدي آمريكا در خلیج‌فارس محسوب می‌شود، دولت آمريكا نه‌تنها اظهار تأسف نكرد و بابت اين وحشي‌گري عذرخواهي ننمود، بلكه به ويليام راجرز، فرمانده ناو حمله‌کننده به هواپيما، مدال شجاعت نيز اعطا كرد.
به گزارش شیرازه، حمله ناو آمریکایی وینسنت در 12 تیرماه 1367 به هواپیمای ایرباس جمهوری
اسلامی ایران که منجر به شهادت 290 سرنشین این هواپیمای مسافربری ازجمله 57
کودک زیر 12 سال شد، براي همیشه در حافظه تاریخی ملت ایران و همه ملت‌های
آزاده جهان باقی خواهد ماند.
12 تيرماه 1367 يك فروند هواپيماي مسافري ايرباس 707 جمهوري اسلامي ايران توسط نيروي دريايي آمريكا موردحمله موشكي قرار گرفت و در آب‌های خلیج‌فارس سقوط كرد. در اين فاجعه ضد انسانی كه پيش از پايان جنگ عراق عليه ايران صورت گرفت و به‌منزله شراكت آمريكا در جنگ عليه ايران و حمايت از صدام محسوب مي‌شد، 298 مسافر و خدمه هواپيما جان خود را از دست دادند.
اين هواپيما كه طي پرواز شماره 655 از بندرعباس به مقصد دوبي در حال حركت بود، هنوز سقف ارتفاع پرواز را به دست نياورده بود كه بر فراز آب‌های سرزميني ايران و در حوالي جزيره «هنگام» هدف حمله موشكي واقع شد و در هوا منهدم گرديد. اين دو فروند موشك از ناو آمريكايي وينسنس كه به آب‌های سرزمين ايران تجاوز كرده و در آن مستقر بود، شليك شده بود.
از ميان 298 مسافر و خدمه هواپيما، 118 نفر زن و كودك بودند و همچنين 20 نفر هندي، 13 تبعه امارات متحده عربي، شش پاكستاني، چهار يوگسلاو و يك نفر ايتاليائي جزو مسافرين اين هواپيما بودند.
در پي اين جنايت كه از اقدامات عمدي آمريكا در خلیج‌فارس محسوب می‌شود، دولت آمريكا نه‌تنها اظهار تأسف نكرد و بابت اين وحشي‌گري عذرخواهي ننمود، بلكه به ويليام راجرز، فرمانده ناو حمله‌کننده به هواپيما، مدال شجاعت نيز اعطا كرد.
حادثه ساقط كردن هواپيماي مسافربري ايران، آن هم در حريم آبي كشورمان، رويدادي بود كه آمريكايي‌ها هیچ‌گونه دليل موجهي براي ارتكاب آن ارائه نكردند. آنان در ابتدا براي توجيه جنايت خود، هواپيما را داراي مأموريت نظامي خواندند و سپس با تصحيح اين اتهام مسير هواپيما را خارج از دالان هوايي وانمود كردند.
اما در همان زمان بعضي تحليلگران سياسي معتقد بودند كه اين جنايت با هدف واداشتن جمهوري اسلامي ايران به پذيرش قطعنامه 598 شوراي امنيت سازمان ملل متحد صورت گرفته است؛ چنانكه 2 هفته پس از اين حادثه رئیس‌جمهور وقت ايران در نامه‌اي كه به منزله پذيرش رسمي قطعنامه مذكور بود، قطعنامه 598 را پذيرفت.
پس از این واقعه، مقامات آمریکایی که همواره مدعی دفاع از حقوق بشرند، اعلام کردند که یک فروند هواپیمای «اف -14» جمهوری اسلامی ایران را هدف قرار داده‌اند. با روشن شدن نوع هواپیما، آمریکایی‌ها ادعا کردند که در این مورد مرتکب اشتباه شده‌اند.
شواهد بعدی، بی‌اساسی ادعای آمریکایی‌ها را کاملاً به اثبات رساند. سپس مقامات نظامی آمریکا در ادعای بی‌اساس دیگری مدعی شدند هواپیمای ایرباس در خارج از دالان هوایی پرواز می‌کرده است.
در راستای رد ادعای مقامات آمریکایی که خدمه ناو وینسنس به اشتباه هواپیمای ایرباس 300 را جنگنده اف- 14 تصور کرده‌اند نیز تعدادی از مقامات آمریکایی که متصدی مسائل صنعتی و نظامی بودند پرسیدند که چگونه هواپیمای اف-14 می‌تواند خطری برای ناو «يو اس اس وینسنس» (USS Vincennes) تلقی شود؟
هواپیمای اف - 14 که پیش از پیروزی انقلاب به ایران تحویل شده است، از جنگ‌افزارهای هوا به هوا است که ازامکانات محدود حمله به زمین بهره می‌برد. در مأموریت حمله به زمین یا سطح، جنگ‌افزارهای هواپیما عبارت‌اند از توپ 20 میلی‌متری‌ام -61، با تعدادی بمب‌های غیر هدایت شونده.
سیستم «ای جیز» قادر به دفاع از ناوگان‌های دریایی به‌عنوان سپر دفاعی است و می‌تواند همزمان چند هدف را کشف و رهگیری کند و پیشرفته‌ترین سیستم راداری، برای اکتشاف و رهگیری، در تمام جهان محسوب می‌شود؛ به‌نحوی‌که برخی از کارشناسان نظامی آن را متعلق به جنگ جهانی سوم می‌دانند.
بااین‌حال این سؤال مطرح است که چگونه مدرن‌ترین سیستم راداری جهان قادر به تشخیص یک هواپیمای ایرباس از اف - 14 نبوده است؛ زيرا هواپیمای مسافربری ایرباس از نظر حجم، شکل، اندازه و توانایی پرواز کاملاً با هواپیمای اف-14 متفاوت است.
چهار سال بعد روزنامه نیویورک‌تایمز، در گزارشی که حاوی چندین نکته تازه بود نوشت كه ناو وینسنس در آب‌های فلات قاره ایران بوده، نه در آب‌های بین‌المللی و پنتاگون (وزارت دفاع آمریکا) در آن زمان بر این حقیقت سرپوش گذاشته است.
جمهوری اسلامی ایران روز ۱۴ تیرماه ۱۳۶۷ طی نامه‌ای به رئیس شورای امنیت خواستار تشکیل جلسه فوری شورا برای رسیدگی به موضوع شد. ۲۵ تیرماه ۱۳۶۷ مطابق با ۱۶ ژوئیه ۱۹۸۸ میلادی شورا تشکیل جلسه داد. از سوی جمهوری اسلامی ایران ولایتی، وزیر امور خارجه وقت ایران و از جانب آمریکا جرج بوش، معاون وقت رئیس‌جمهوری در جلسه حضور داشتند.
قطعنامه ۶۱۶ شورای امنیت پس از استماع سخنان ولایتی و جرج بوش در جلسه شماره ۳۸۳۱ خود در تاریخ ۳۰ ژوئیه ۱۹۸۸ ۲۹/۴/۱۳۶۷ طرح قطعنامه‌ای پیشنهادی را تصویب کرد كه متن قطعنامه به شرح زیر است:
شورای امنیت، با بررسی نامه مورخه ۵ ژوئیه ۱۹۸۸ جانشین نماینده دائم جمهوری اسلامی ایران خطاب به رئیس شورای امنیت و با استماع بیانات نماینده جمهوری اسلامی ایران و سخنان نماینده ایالات متحده آمریکا با ابراز تأسف عمیق از اینکه یک هواپیمای غیرنظامی ایران ایر در پرواز برنامه‌ریزی‌شده بین‌المللی ۶۵۵، در پرواز بر فراز تنگه هرمز به‌وسیله موشک شلیک‌شده از ناو جنگی ایالات‌متحده آمریکا (وینسنس (منهدم شده است، بر ضرورت تبیین حقایق سانحه با بازرسی بی‌طرفانه در منطقه خلیج فارس تأکید داشته و اظهارات خود را به شرح زیر اعلام کرد:
1- تأسف عمیق خود را از ساقط کردن هواپیمای غیرنظامی ایران به‌وسیله موشکی که از یک ناو جنگی آمریکا شلیک شده است و تسلیت عمیق خود را به خاطر از دست رفتن غم‌انگیز جان انسان‌های بی‌گناه ابراز می‌دارد.
2- همدردی صمیمانه خود را به خانواده‌های قربانیان سانحه غم‌انگیز و دولت‌ها و کشورهای آنان اعلام می‌دارد.
3- از تصمیم سازمان بین‌المللی هواپیمایی کشوری در پاسخ به درخواست جمهوری اسلامی ایران مبنی بر ایجاد گروه تحقیق برای بررسی تمام حقایق موجود و همچنین از اعلام ایالات متحده آمریکا و جمهوری اسلامی ایران مبنی بر تصمیمشان برای همکاری با بررسی سازمان هواپیمایی کشوری استقبال می‌کند.
4- از تمامی اعضای کنوانسیون ۱۹۴۴ شیکاگو، درخواست می‌کند که در همه شرایط، مقررات و رویه‌های سلامت هوانوردی کشوری به‌ویژه ضمایم آن کنوانسیون را به‌منظور جلوگیری از چنین پیشامدهایی دقیقاً مراعات كنند.
5- لزوم اجرای فوری و کامل قطعنامه ۵۹۸ شورای امنیت، شورا را به‌عنوان تنها مبنای حل جامع، عادلانه، شرافتمندانه و پایدار منازعه میان ایران و عراق ابراز و پشتیبانی خود را از دبیر کل برای اجرای این قطعنامه اعلام و خود را ملزم به همکاری با دبیر کل برای تسریع در اجرای طرح اجرایی او کند.
بر اساس اين گزارش، جمهوری اسلامی ایران علاوه بر شورای امنیت و شورای ایکائو، شکایت خود را در دیوان بین‌المللی دادگستری لاهه نیز مطرح کرد؛ اما هنوز دولتمردان آمريكا هيچ غرامتي به كشورمان پرداخت نکرده‌اند.
سال‌ها از اين جنايت می‌گذرد بدون اينكه حتي در سالروز اين فاجعه ابراز تأسفی از سوي مقامات آمريكايي اعلام شود.
12 تيرماه 1367 يك فروند هواپيماي مسافري ايرباس 707 جمهوري اسلامي ايران توسط نيروي دريايي آمريكا موردحمله موشكي قرار گرفت و در آب‌های خلیج‌فارس سقوط كرد. در اين فاجعه ضد انسانی كه پيش از پايان جنگ عراق عليه ايران صورت گرفت و به‌منزله شراكت آمريكا در جنگ عليه ايران و حمايت از صدام محسوب مي‌شد، 298 مسافر و خدمه هواپيما جان خود را از دست دادند.
اين هواپيما كه طي پرواز شماره 655 از بندرعباس به مقصد دوبي در حال حركت بود، هنوز سقف ارتفاع پرواز را به دست نياورده بود كه بر فراز آب‌های سرزميني ايران و در حوالي جزيره «هنگام» هدف حمله موشكي واقع شد و در هوا منهدم گرديد. اين دو فروند موشك از ناو آمريكايي وينسنس كه به آب‌های سرزمين ايران تجاوز كرده و در آن مستقر بود، شليك شده بود.
از ميان 298 مسافر و خدمه هواپيما، 118 نفر زن و كودك بودند و همچنين 20 نفر هندي، 13 تبعه امارات متحده عربي، شش پاكستاني، چهار يوگسلاو و يك نفر ايتاليائي جزو مسافرين اين هواپيما بودند.
در پي اين جنايت كه از اقدامات عمدي آمريكا در خلیج‌فارس محسوب می‌شود، دولت آمريكا نه‌تنها اظهار تأسف نكرد و بابت اين وحشي‌گري عذرخواهي ننمود، بلكه به ويليام راجرز، فرمانده ناو حمله‌کننده به هواپيما، مدال شجاعت نيز اعطا كرد.
حادثه ساقط كردن هواپيماي مسافربري ايران، آن هم در حريم آبي كشورمان، رويدادي بود كه آمريكايي‌ها هیچ‌گونه دليل موجهي براي ارتكاب آن ارائه نكردند. آنان در ابتدا براي توجيه جنايت خود، هواپيما را داراي مأموريت نظامي خواندند و سپس با تصحيح اين اتهام مسير هواپيما را خارج از دالان هوايي وانمود كردند.
اما در همان زمان بعضي تحليلگران سياسي معتقد بودند كه اين جنايت با هدف واداشتن جمهوري اسلامي ايران به پذيرش قطعنامه 598 شوراي امنيت سازمان ملل متحد صورت گرفته است؛ چنانكه 2 هفته پس از اين حادثه رئیس‌جمهور وقت ايران در نامه‌اي كه به منزله پذيرش رسمي قطعنامه مذكور بود، قطعنامه 598 را پذيرفت.
پس از این واقعه، مقامات آمریکایی که همواره مدعی دفاع از حقوق بشرند، اعلام کردند که یک فروند هواپیمای «اف -14» جمهوری اسلامی ایران را هدف قرار داده‌اند. با روشن شدن نوع هواپیما، آمریکایی‌ها ادعا کردند که در این مورد مرتکب اشتباه شده‌اند.
شواهد بعدی، بی‌اساسی ادعای آمریکایی‌ها را کاملاً به اثبات رساند. سپس مقامات نظامی آمریکا در ادعای بی‌اساس دیگری مدعی شدند هواپیمای ایرباس در خارج از دالان هوایی پرواز می‌کرده است.
در راستای رد ادعای مقامات آمریکایی که خدمه ناو وینسنس به اشتباه هواپیمای ایرباس 300 را جنگنده اف- 14 تصور کرده‌اند نیز تعدادی از مقامات آمریکایی که متصدی مسائل صنعتی و نظامی بودند پرسیدند که چگونه هواپیمای اف-14 می‌تواند خطری برای ناو «يو اس اس وینسنس» (USS Vincennes) تلقی شود؟
هواپیمای اف - 14 که پیش از پیروزی انقلاب به ایران تحویل شده است، از جنگ‌افزارهای هوا به هوا است که ازامکانات محدود حمله به زمین بهره می‌برد. در مأموریت حمله به زمین یا سطح، جنگ‌افزارهای هواپیما عبارت‌اند از توپ 20 میلی‌متری‌ام -61، با تعدادی بمب‌های غیر هدایت شونده.
سیستم «ای جیز» قادر به دفاع از ناوگان‌های دریایی به‌عنوان سپر دفاعی است و می‌تواند همزمان چند هدف را کشف و رهگیری کند و پیشرفته‌ترین سیستم راداری، برای اکتشاف و رهگیری، در تمام جهان محسوب می‌شود؛ به‌نحوی‌که برخی از کارشناسان نظامی آن را متعلق به جنگ جهانی سوم می‌دانند.
بااین‌حال این سؤال مطرح است که چگونه مدرن‌ترین سیستم راداری جهان قادر به تشخیص یک هواپیمای ایرباس از اف - 14 نبوده است؛ زيرا هواپیمای مسافربری ایرباس از نظر حجم، شکل، اندازه و توانایی پرواز کاملاً با هواپیمای اف-14 متفاوت است.
چهار سال بعد روزنامه نیویورک‌تایمز، در گزارشی که حاوی چندین نکته تازه بود نوشت كه ناو وینسنس در آب‌های فلات قاره ایران بوده، نه در آب‌های بین‌المللی و پنتاگون (وزارت دفاع آمریکا) در آن زمان بر این حقیقت سرپوش گذاشته است.
جمهوری اسلامی ایران روز ۱۴ تیرماه ۱۳۶۷ طی نامه‌ای به رئیس شورای امنیت خواستار تشکیل جلسه فوری شورا برای رسیدگی به موضوع شد. ۲۵ تیرماه ۱۳۶۷ مطابق با ۱۶ ژوئیه ۱۹۸۸ میلادی شورا تشکیل جلسه داد. از سوی جمهوری اسلامی ایران ولایتی، وزیر امور خارجه وقت ایران و از جانب آمریکا جرج بوش، معاون وقت رئیس‌جمهوری در جلسه حضور داشتند.
قطعنامه ۶۱۶ شورای امنیت پس از استماع سخنان ولایتی و جرج بوش در جلسه شماره ۳۸۳۱ خود در تاریخ ۳۰ ژوئیه ۱۹۸۸ ۲۹/۴/۱۳۶۷ طرح قطعنامه‌ای پیشنهادی را تصویب کرد كه متن قطعنامه به شرح زیر است:
شورای امنیت، با بررسی نامه مورخه ۵ ژوئیه ۱۹۸۸ جانشین نماینده دائم جمهوری اسلامی ایران خطاب به رئیس شورای امنیت و با استماع بیانات نماینده جمهوری اسلامی ایران و سخنان نماینده ایالات متحده آمریکا با ابراز تأسف عمیق از اینکه یک هواپیمای غیرنظامی ایران ایر در پرواز برنامه‌ریزی‌شده بین‌المللی ۶۵۵، در پرواز بر فراز تنگه هرمز به‌وسیله موشک شلیک‌شده از ناو جنگی ایالات‌متحده آمریکا (وینسنس (منهدم شده است، بر ضرورت تبیین حقایق سانحه با بازرسی بی‌طرفانه در منطقه خلیج فارس تأکید داشته و اظهارات خود را به شرح زیر اعلام کرد:
1- تأسف عمیق خود را از ساقط کردن هواپیمای غیرنظامی ایران به‌وسیله موشکی که از یک ناو جنگی آمریکا شلیک شده است و تسلیت عمیق خود را به خاطر از دست رفتن غم‌انگیز جان انسان‌های بی‌گناه ابراز می‌دارد.
2- همدردی صمیمانه خود را به خانواده‌های قربانیان سانحه غم‌انگیز و دولت‌ها و کشورهای آنان اعلام می‌دارد.
3- از تصمیم سازمان بین‌المللی هواپیمایی کشوری در پاسخ به درخواست جمهوری اسلامی ایران مبنی بر ایجاد گروه تحقیق برای بررسی تمام حقایق موجود و همچنین از اعلام ایالات متحده آمریکا و جمهوری اسلامی ایران مبنی بر تصمیمشان برای همکاری با بررسی سازمان هواپیمایی کشوری استقبال می‌کند.
4- از تمامی اعضای کنوانسیون ۱۹۴۴ شیکاگو، درخواست می‌کند که در همه شرایط، مقررات و رویه‌های سلامت هوانوردی کشوری به‌ویژه ضمایم آن کنوانسیون را به‌منظور جلوگیری از چنین پیشامدهایی دقیقاً مراعات كنند.
5- لزوم اجرای فوری و کامل قطعنامه ۵۹۸ شورای امنیت، شورا را به‌عنوان تنها مبنای حل جامع، عادلانه، شرافتمندانه و پایدار منازعه میان ایران و عراق ابراز و پشتیبانی خود را از دبیر کل برای اجرای این قطعنامه اعلام و خود را ملزم به همکاری با دبیر کل برای تسریع در اجرای طرح اجرایی او کند.
بر اساس اين گزارش، جمهوری اسلامی ایران علاوه بر شورای امنیت و شورای ایکائو، شکایت خود را در دیوان بین‌المللی دادگستری لاهه نیز مطرح کرد؛ اما هنوز دولتمردان آمريكا هيچ غرامتي به كشورمان پرداخت نکرده‌اند.
سال‌ها از اين جنايت می‌گذرد بدون اينكه حتي در سالروز اين فاجعه ابراز تأسفی از سوي مقامات آمريكايي اعلام شود.
نظرات بینندگان
