بازخوانی شیرازه؛
رمضان فصل رشد معنوی انسان
روزه یکی از احکام انسان‌ساز اسلام است که آگاهی از همه فواید و پی‌بردن به فلسفه کامل آن همچون سایر احکام الهی برای انسان عادی ممکن نیست.
به گزارش خبرنگار گروه فرهنگی پایگاه تحلیلی خبری «شیرازه»، ماه رمضان در میان مسلمانان از احترام، اهمیت و جایگاه ویژه‌ای برخوردار بوده و ماه سلوک و تزکیه روحی آنان است و مومنان با مقدمه‌سازی و فراهم کردن زمینه‌های معنوی در ماه‌های رجب و شعبان هر سال خود را برای ورود به این ماه شریف و پربرکت اماده می‌کنند و با حلول این ماه با شور و اشتیاق و دادن اطعام و افطاری به نیازمندان، شب زنده‌داری و عبادت، تلاوت قران، دعا، استغفار، دادن صدقه، روزه داری روح و جان خود را از سرچشمه فیض الهی سیراب می‌کنند.
روزه یکی از احکام انسان‌ساز اسلام است که آگاهی از همه فواید و پی‌بردن به فلسفه کامل آن همچون سایر احکام الهی برای انسان عادی ممکن نیست، دانش محدود بشر نمی‌تواند راهگشای همه اسرار نهفته باشد و اندیشه را به پاسخ همه مجهولات رهنمون شود، شاید روزی دانش انسان به حدی از کمال برسد که دریچه تازه‌ای بر روی بشر بگشاید و حکمت‌ها و دستورات اسلام را باز شناسد.
فواید روزه
روزه فواید جسمی و روحی فراوان دارد، شفابخش جسم و توان‌بخش جان است، پاک‌کننده آدمی از رذایل حیوانی، در ساختن فرد صالح و اجتماع بسامان بسیار مؤثر است، در تهذیب و تزکیه نفس و رهاندن انسان از روزمرگی و واماندگی در نیازهای تن تأثیر بسزایی دارد. فواید طبی و بهداشتی روزه که از سودمندی‌های کوچک این فریضه انسان‌ساز است به حدی است که شاید نیاز به توضیح و تکرار نداشته باشد و بیشتر مردم کم و بیش از آن آگاه‌اند. ما به‌اختصار به گوشه‌ای از این فواید انسان‌ساز اشاره می‌کنیم: معده و دستگاه گوارش از اندام پرکار بدن آدمی است، با سه وعده‌غذا که معمول مردم است؛ تقریباً در همه ساعات دستگاه گوارش به هضم و تحلیل و جذب و دفع مشغول است.
روزه باعث می‌شود از یک‌سو این اعضا استراحت کنند و از فرسودگی مصون بمانند و نیروی تازه‌ای بگیرند و از سوی دیگر ذخایر چربی که زیان‌های مهلکی دارند تحلیل رفته و کاسته شوند.
در روایات اسلامی حتی به فواید جسمی روزه نیز تصریح شده تا برخی از سست‌عنصران، اگر نه باایمان کامل لااقل باتوجه‌به فواید بهداشتی روزه این فریضه ثمربخش را بجای آورند و از سودمندی‌های گوناگون آن در حد خود بهره‌ور شوند. پیامبر گرامی اسلام در همین رابطه فرموده‌اند: «صوموا تصحوا» روزه بگیرید تا سالم بمانید و نیز در روایات بسیاری پیشوایان گرامی اسلام فرموده‌اند: «معده آدمی خانه بیماری‌هایی اوست و پرهیز از غذا درمان آن است»
بدیهی است آنگاه فواید بهداشتی روزه بهتر به دست می‌آید که روزه‌دار امساک روز را با زیاده‌روی در شب تلافی نکند که پر خوری خود موجب زیان‌های چشمگیری برای دستگاه گوارش است. با پیشرفت دانش پزشکی، برخی از پزشکان و متخصصان دریافته‌اند که امساک از خوردن و آشامیدن، عالی‌ترین روش درمانی است، یکی از پزشکان می‌گوید: «طرح درمان به‌وسیله روزه بسیار چنان معجزه آساست که بکار بستن آن مسیر، طرح‌ها و برنامه‌های طب عملی و جراحی را تغییر خواهد داد، زیرا روزه راه تازه‌ای به روی دانش پزشکی می‌گشاید؛ و سلاح مؤثری برای مبارزه با بیماری‌ها به این دانش می‌بخشد سلاحی که می‌توان آن را از راه‌های گوناگون مورداستفاده قرارداد تا انسان را در مبارزه با علت بیماری‌ها برای بهبود بیماران به نتیجه مطلوب و آشکار رسانند.»
روزه عامل بازدارنده از گناه
روزه، به‌ویژه روزه ماه مبارک رمضان که در اسلام بر همه مسلمین مکلف که بتوانند روزه بگیرند واجب است، عامل مؤثری است در ایجاد و تقویت روحیه تقوی و پرهیزکاری؛ قرآن مجید این فایده بزرگ را با جمله «لعلکم تتقون» یادآور می‌شود و این عبادت را عامل مهم تقوی می‌شمارد.
تقوی و پرهیزکاری در تربیت و سازندگی و شخصیت اسلامی یک مسلمان نقش بسیار مهمی دارد و برای رسیدن به همین اثر پر ارزش است که بهترین عبادت در ماه صیام و در حال روزه اجتناب از گناه است. پیامبر بزرگوار (ص) در خطبه‌ای فضیلت‌های ماه رمضان را برای مسلمانان بیان فرمود علی (ع) پرسید: بهترین اعمال در این ماه چیست؟ پیامبر پاسخ دادند: «الورع عن محارم الله» اجتناب و پرهیز از گناهان.
روزه‌دار با بکار بستن این دستور الهی که شرط کمال روزه است، روزه تقوی را در خود زنده می‌کند و این مراقبت ثمربخش در ماه مبارک رمضان و در حال روزه بسیار آسان‌تر است چرا که گرسنگی و تشنگی و دیگر محدودیت‌های روزه شعله‌های سرکش غرایز حیوانی و هوس‌ها را تا حد چشمگیری خاموش می‌سازد و حتی اگر موقت هم باشد گریبان عقل و جان را از چنگال شهوت رها می‌سازد و برای روزه‌دار زمینه‌ای آماده برای تمرین تقوی و پرهیزگاری فراهم می‌شود و با مراقبت و تمرین پیاپی در یک ماه نیروی بازدارنده از گناه در او به وجود می‌آید و خصلت خودداری در او ریشه می‌گیرد و رشد می‌کند و او با گذراندن این برنامه یک‌ماهه توفیق میابد که پس از ماه روزه نیز پرهیزکار باقی بماند.
بدین ترتیب به مقام پر ارج تقوی که به تعبیر قرآن و فرموده پیشوایان معصوم ما کرامت انسان بدان وابسته است برای همیشه نایل آید.
نقش روزه در تقویت اراده
حکومت غرایز و شهوات بر انسان خطرناک‌ترین حکومت‌هاست و آدمی را اسیر و بی‌اختیار می‌سازد و به پستی و رذالت می‌کشاند. مبارزه با سلطه شهوات نفس که در اسلام جهاد اکبر نامیده شده به پایمردی و اراده‌ای استوار نیاز دارد.
انسان با روزه‌داری که امساک در خوردن و آشامیدن و خودداری از برخی چیزهای دیگر است در واقع با خواهش‌هایی خویش می‌جنگد و در برابر غرایز خود مقاومت می‌کند، تمرین این عمل اراده و تصمیم را در انسان نیرومند می‌سازد و جان را از قید حکومت و سلطه هوس‌ها و خواهش‌ها می‌رهاند. پیشوایان اسلام فرموده‌اند: «افضل الناس من جاهد هواه و اقوی الناس من غلب هواه»
بهترین مردم کسی است که با هوای نفس مبارزه کند و نیرومندترین آنان کسی است که بر آن پیروز شود.
پس روزه‌داران بهترین مردم‌اند چرا که با خواسته‌های نفسانی مبارزه می‌کنند و اگر با مراقبت و کوشش از روزه خویش این بهره را بگیرند که بر نفس خود مسلط شوند از نیرومندترین مردم نیز خواهند بود.
همدردی با فقیران
پیشوایان گرامی دین، در روایات و ادعیه اسلامی ماه رمضان را ماه مواسات نامیده‌اند. از نتایج بارز روزه برانگیختن حس همدردی نسبت به مستمندان و همنوعان تنگدست است، آنان که زندگی آسوده‌ای دارند و رنج فقیر و طعم گرسنگی را نچشیده‌اند، ممکن است از حال مستمندان غافل بمانند و روزه وسیله‌ای است که آنان را از غفلت می‌رهاند و رنج مستمندان را با یاد آنان میاورد تا به دستگیری فقیران همت گمارند و به درد دل آنان برسند.
از سویی به احسان و اطعام و انفاق به مستمندان در ماه مبارک رمضان بسیار سفارش شده است و از سویی دیگر گرسنگی و تشنگی روزه موجب درک رنج مستمند می‌گردد و بدین ترتیب ثروتمند به فقیر نزدیک می‌شود و احساس‌ها رقت میابد و احسان و انفاق فزونی می‌گیرد و جامعه کمک به همنوع را میاموزد. مواسات یعنی سهیم ساختن برادران در رزق و روزی و رمضان به همین جهت ماه مواسات نامیده‌اند تا مسلمانان به احسان نسبت به هم بپردازند و با تمرین بر این صفت ارزنده انسانی جامعه را از حقد و کینه برهانند و برادروار در کنار هم از نعمت‌های الهی بهره بگیرند و شایسته است که روزه‌داران به همه این نکات انسانی روزه توجه کنند و بکوشند واقعاً فریضه روزه را آن‌چنان که باید بجا آورند و ماه مبارک رمضان را آن‌چنان که سزاوار این ماه است به سر آورند، تا همگان از برنامه‌های سازنده اسلامی بهره‌ور شوند.
از حضرت امام حسن عسگری (ع) پرسیدند: «چرا روزه واجب شده است» فرمودند: تا ثروتمند درد گرسنگی را در یابد و به فقیر توجه کند. هشام از امام صادق علیه‌السلام علت روزه را پرسید، امام فرمود: خداوند روزه را واجب کرد تا غنی و فقیر با هم مساوی باشند و بدان جهت که غنی رنج گرسنگی را لمس نکرده تا به فقیر رحم کند و هر وقت چیزی خواسته قدرت به‌دست‌آوردن آن را داشته است خدا خواسته است که میان بندگانش یکنواختی به وجود آورد و خواسته است ثروتمند طعم گرسنگی را بچشد و اگر جز این بود ثروتمند بر مستمند و گرسنه ترحم نمی‌کرد.
بر همین اساس سید مجتبی علوی مدیرکل فرهنگی امور زائرین استانداری فارس روز گذشته در جمع خبرنگاران با بیان اینکه مساجد استان فارس با غبارروبی و عطرافشانی به استقبال ماه مبارک رمضان رفتند، گفت: قریب ۵ هزار مسجد و یک هزار و ۴۰۰ بقعه متبرکه فارس آماده میزبانی روزه‌داران و زائران هستند.
وی تصریح کرد: در آستانه ورود به ماه مبارک رمضان، با همکاری مردم متدین و هیئت‌امنا و پایگاه‌های مقاومت بسیج و در دهه تکریم و تعظیم مساجد، کلیه بقاع متبرکه و مساجد استان گردگیری، غبارروبی و عطرافشانی شدند.
علوی افزود: یکی از آداب پسندیده که از ضروریات دینی و سلامت عمومی جامعه است، پاکیزگی و رعایت بهداشت فردی و اجتماعی در مساجد و محل‌های عبادت است که باید موردتوجه متولیان و دست‌اندرکاران و نیز خادمان مساجد قرار گیرد.
مدیرکل فرهنگی امور زائرین استانداری فارس با یادآوری اینکه دهه تکریم و تعظیم مساجد در آخر ماه شعبان قرار گرفته است، این ایام را فرصت مناسبی دانست تا عموم متولیان و خادمان مساجد با مشارکت مردم و نمازگزاران نسبت به غبارروبی، شست‌وشو، عطرافشانی و ضدعفونی‌کردن مکان‌های مختلف مساجد و بقاع متبرکه اقدام کنند.
کلام آخر:
ماه مبارک رمضان یک فرصت ویژه برای طراوت بخشیدن روح ایمان و صفا و معنویت در درون ماست. روزه، تلاوت قرآن کریم، دعا و شنیدن مواعظ مجموعه اینها یک فضایی را به وجود می‌آورد که دل‌های به‌قدر استعداد و ظرفیت از این محیط روحانی و معنوی بهره‌مند شوند.
همگی باید بدانیم که روزه عمل ساده‌ای نیست و تنها گرسنگی و تشنگی مایه به‌وجودآمدن حقیقت روزه نمی‌باشد، بلکه روزه بزرگترین میدان تمرین برای پاک‌سازی جسم از امراض گوناگون و تزکیه روان از مفاسد اخلاقی و منور کردن دل به نور خداست.
انتهای خبر/224224
نظرات بینندگان
