دولت تدبیری برای«امید»نداشت/بی‌توجهی به تبیین«صلح هرمز»در نیویورک
انتظار می‌رفت هیئت ایرانی در نیویورک به جای صرف وقت برای جلسه خنده و گفتگو با کشورهای اروپایی توان خود را مصروف «تبیین» طرح «امید» با ۸ کشور هدف کند.
سخنرانی حسن روحانی در هفتادوچهارمین نشست مجمع عمومی سازمان ملل متحد با اعلام «ابتکار صلح هرمز» مطرح شد ولی با نگاهی به ترکیب دیدارهای فرامنطقه‌ای و مفاد گفتگوهای رئیس جمهور، متوجه می‌شویم که هیئت ایرانی اهتمام جدی برای مذاکره، توجیه دیگران و توضیح برای اجرای طرح خود نداشت.
ایران به‌عنوان لنگرگاه ثبات منطقه که امنیت خلیج فارس را به مانند ثبات خود می‌داند، همیشه سعی کرده تا برای آرامش غرب آسیا تلاش کند و امروز فارغ از اظهار نظرهای پوچ سیاسی، کمتر کسی در جهان به این موضوع شک دارد که اگر در موضوع داعش، کشورمان خود را به کنار می‌کشید و حس مسئولیت نمی‌داشت، دریای خون منطقه را در خود غرق می‌کرد.
از همین رو بود که وقتی رسانه‌های کشورمان از وجود طرحی برای ایجاد امنیت در چارچوب همکاری‌های منطقه‌ای صحبت به عمل آوردند، موج علاقه‌مندی کارشناسان سیاسی برای نقش آفرینی ایران برای ایجاد امنیت به پا خواست.
بسیاری از تحلیل‌گران مسائل غرب آسیا معتقد بودند که مجمع عمومی سازمان ملل متحد فرصتی بی‌بدیل برای ایران فراهم خواهد کرد تا با ارائه طرح خود برای صلح و رایزنی حول آن با کشورهای منطقه‌ای و حتی فرامنطقه‌ای، آغازگر یک مانیفست امنیت دسته جمعی برای ثبات منطقه خلیج فارس و تنگه هرمز باشد.
هرچند هنوز جزئیات طرح ابتکار صلح هرمز موسوم به امید (HOPE) که حسن روحانی در سخنرانی خود درباره امنیت منطقه خلیج فارس تا دریای مکران مطرح کرد، به صورت عمومی اعلام نشده است؛ ولی دو نکته درباره اقدامات هیئت ایرانی در نیویورک بسیار مشهود بود.
ترکیب فرامنطقه‌ای دیدارهای رئیس جمهور در نیویورک
ترکیب دیدارهای رئیس جمهور بیشتر فرامنطقه‌ای بود و آنچه از دیدارهای حسن روحانی در حاشیه مجمع عمومی مشهود است، مذاکره حول موضوع هسته‌ای، حفظ برجام و نقش کشورهای اروپایی برای گفتگو بود.
در سفر نیویورک، رئیس جمهور با مقامات کشورهای فرانسه، ژاپن، اسپانیا، بولیوی، سوئیس، سوئد، انگلیس، ایرلند، مالزی، عراق، پاکستان، اوگاندا، هند داشت. علاوه بر این، دیداری از پیش تعیین نشده با صدراعظم آلمان و همچنین دبیرکل سازمان ملل متحد نیز در برنامه رئیس جمهور قرار گرفت که با بررسی مفاد مذاکرات منتشر شده، موضوع ابتکار صلح هرمز جز دیدار با آنتونیو گوترش و آنگلا مرکل - که دیداری از پیش برنامه‌ریزی نشده بود- مورد بحث قرار نگرفته است.
ترکیب این دیدارها نشان می‌دهد که بیشتر برنامه کاری روحانی بر مسائلی غیر از طرح مورد بحث خود در سخنرانی اجلاس سازمان ملل بود.
بی توجهی به کشورهای موثر در امنیت خلیج فارس
با توجه به اینکه سیدعباس موسوی سخنگوی وزارت امور خارجه کشورمان با اشاره به ابتکار صلح هرمز در نشست خبری خود با خبرنگاران می گوید: ایران پیشنهاد داده است که کشورهای منطقه که شامل ایران، عراق و شش کشور عربی جنوب خلیج فارس هستند در چارچوب همکاری جمعی و در سایه سازمان ملل متحد، امنیت منطقه را تامین کنند اما با نگاهی به برنامه رئیس جمهور در سازمان ملل متحد متوجه می‌شویم که تنها یک دیدار برنامه‌ریزی شده با مقامات کشورهای موثر در روند ایجاد ائتلاف منطقه‌ای انجام شده و حتی دیدار روحانی با یوسف بن علوی وزیر خارجه عمان نیز به طور اتفاقی و در راهروهای سازمان ملل انجام گرفت.
بر اساس آنچه پایگاه اطلاع رسانی دولت از جلسه دیدار روسای جمهوری ایران و عراق منتشر کرد، متوجه می‌شویم که محتوای گفتگوی دو مقام درباره مسائل دوجانبه و ارتقای همکاری مشترک بوده و درباره طرح ابتکار صلح با بغداد به‌عنوان یکی از اعضای ائتلاف منطقه‌ای مورد نظر تهران برای امنیت، صحبتی به عمل نیامده است.
همچنین حضور تمیم بن حمد آل ثانی امیر قطر با توجه با اختلاف این کشور با عربستان سعودی، بحرین و امارات متحده عربی که خود از عوامل ایجاد ناامنی در منطقه هستند و همچنین ظرفیت دوحه برای حضور در ائتلاف منطقه‌ای، فرصت بسیار مغتنمی بود تا ایران با دیدار و رایزنی دوجانبه، موضوع ایجاد ائتلاف منطقه‌ای و بدون حضور کشورهای بیگانه را به صورت عملیاتی به نمایش گذارد، که متاسفانه شاهد این دیدار نیز نبودیم.
علاوه بر این، نگاهی به اظهار نظر وزیر خارجه عمان در موضوع ابتکار صلح ایران برای منطقه که گفته بود: اگر این طرح مبتنی بر ثبات باشد، مسقط آن را مورد بررسی قرار خواهد داد هم نشان می‌دهد، هیئت ایرانی نتوانسته طرح خود را به روشنی تبیین کند.
خود همین موضوع نشان می‌دهد اگر هیئت ایرانی با برنامه‌ای منسجم و اهتمامی جدی به رایزنی حول این طرح می‌پرداخت و آن را برای سران و مقامات کشورهای هدف طرح مذکور توضیح می‌داد، استقبال از این طرح به این سردی نمی‌شد.
انتظار می‌رفت که هیئت ایرانی به جای صرف وقت برای جلسه با کشورهای اروپایی و جلسات خنده و گفتگو درباره مسئله هسته‌ای و تکرار تعهدات طرف مقابل در قالب برجام که بر اساس نتایج مذاکرات هیچ نتیجه‌ای نیز نداشت، توان خود را مصروف گفتگو با سران کشورهای منطقه‌ای و مجاب کردن آنان برای همراهی در قالب ابتکار جدید می‌کرد تا می‌توانست از ظرفیت خود برای رهنمون کردن منطقه رو به سوی ساحل آرامش استفاده کند؛ فرصت مهمی که این بار نیز از دست رفت.
نظرات بینندگان
