در حالی که جهان با یکی از چالش‌برانگیزترین رویداد‌های قرن یعنی همه‌گیری یک ویروس ناشناس دست به گریبان شده، دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا طی اقدامی غیرقابل پیش‌بینی اعلام کرد که دیگر حاضر نیست به کمک‌های مالی آمریکا به سازمان جهانی بهداشت ادامه دهد.

سازمان جهانی بهداشت به عنوان رکن اصلی بین‌المللی مبارزه با ویروس کرونا نقش بسزایی در مهار ویروس، سازماندهی تجهیزات و اعلام رخداد‌های جدید در این زمینه داشته است.

درست زمانی که جهان به فعالیت سازمان جهانی بهداشت آن‌هم با بیشترین ظرفیت نیاز دارد، ترامپ از توقف پرداخت سالانه ۴۰۰ میلیون دلار به این سازمان خبر داد، مبلغی معادل ۱۵ درصد کل هزینه‌های این سازمان در طول یک سال!

این اقدام نابجای ترامپ البته با یک توجیه همراه بوده است. وی حین اعلام رسمی توقف حمایت مالی از سازمان جهانی بهداشت، طی پیامی از کاخ سفید اعلام کرد: «چین تنها ۴۰ میلیون دلار و یا حتی کمتر از هزینه مربوط به سازمان جهانی بهداشت را تامین می‌کند، بسیار کمتر از آن چیزی است که آمریکا آن را خرج می‌کند. آمریکا باید مطمئن باشد که سازمان جهانی بهداشت مسئولیت‌پذیری خود را حفظ می‌کند».

وی در ادامه افزود: «من مخالفت سازمان جهانی بهداشت درباره عدم اعمال محدودیت برای سفر چینی‌ها به آمریکا را خوشبختانه نپذیرفتم و مانع از ورود آن‌ها به آمریکا شدم، تا جان هزاران هزار نفر را نجات دهم». ترامپ همچنین طی این کنفرانس خبری مدعی شد: «انتشار این ویروس در جهان از ابتدا می‌توانست کنترل شود، اما سازمان جهانی بهداشت اطلاعات نادرست چین درباره این ویروس را ترویج کرد». او در ادامه این را هم گفت که این سازمان در عمل به وظایف اصلی خود شکست خورده است.

واکنش‌ها به اقدام ترامپ در قطع بودجه سازمان جهانی بهداشت

«آنتونیو گوترش»، دبیرکل سازمان ملل، ضمن واکنش به اقدام نسنجیده ترامپ در قطع بودجه سازمان جهانی بهداشت، گفت: «اکنون وقت مناسبی برای کاهش حمایت مالی از سازمان جهانی بهداشت یا هر سازمان بشردوستانه دیگری نیست».

از سوی دیگر، «آدروس آدهانوم قبریسوس»، رئیس سازمان جهانی بهداشت، طی یک کنفرانس خبری مجازی که در ژنو برگزار شد، درباره اقدام دونالد ترامپ در قطع حمایت مالی از این سازمان، اظهار داشت: «در خصوص تصمیم آمریکا مبنی بر توقف کمک‌های مالی به سازمان جهانی بهداشت متاسفیم!» وی در ادامه گفت: «ما به انجام وظیفه خود ادامه می‌دهیم، اما این تصمیم واشنگتن بر فعالیت ما تاثیر می‌گذارد. همکاری بین المللی اصل مهم برای شکست ویروس کروناست». آدهانوم در ادامه اظهار داشت: «پیامد‌های توقف کمک‌های مالی آمریکا را بررسی می‌کنیم و برای پر کردن خلل پیش آمده ناشی از آن تلاش خواهیم کرد».

رئیس سازمان جهانی بهداشت نهایتا این را هم گفت که «شکاف‌های ایجاد شده در تامین بودجه را با همکاری شرکای خود حل خواهیم کرد. اطمینان داریم که کار ما بدون وقفه ادامه خواهد یافت».

«جوزپ بورل»، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا هم در این خصوص واکنش نشان داد و از تصمیم آمریکا برای توقف کمک مالی به سازمان جهانی بهداشت عمیقا ابراز تاسف کرد. وی خاطرنشان کرد که این اقدام در شرایط همه‌گیری ویروس کرونا و مشکلات عدیده‌ای که در پی آن بوجود آمده، به هیچ وجه پذیرفتنی نیست.

ادعای بی‌پایه ترامپ مبنی بر نجات آمریکا پس از اعمال محدودیت سفر‌ از چین

آن‌چه که بیشتر از همه طی سخنان اخیر ترامپ به چشم خورده، مطلبی است که اتفاقا آن را در روز چهارشنبه و هنگام اعلام تصمیم خود، باز هم تکرار کرد؛ این‌که تصمیم او مبنی بر تعلیق پرواز‌های چین به آمریکا علی‌رغم نظر مخالف سازمان جهانی بهداشت، جان شمار زیادی از آمریکایی‌ها را نجات داده است. بر اساس گزارشی که سایت خبری و تحلیلی آمریکایی «فکت‌چک» آن را منتشر کرده، بیان شده که علی‌رغم تاکید ترامپ مبنی نجات جان صد‌ها هزار آمریکایی بواسطه تصمیم او مبنی بر عدم ورود مسافران چینی به کشور، هیچ مدرکی برای اثبات آن وجود ندارد.

ترامپ این ادعا را طی مناسبت‌های مختلف و ظرف یک ماه بار‌ها و بار‌ها تکرار کرده، که آن را به طور خلاصه مرور می‌کنیم:

• ترامپ، ۵ مارس، (مصاحبه با فاکس‌نیوز): بلافاصله که متوجه شدم که در چین مشکلی رخ داده، پرسیدم که در چین چه خبر است؟ چند نفر در آن‌جا مرده‌اند؟... شما می‌دانید که من مرز‌ها را خیلی سریع بستم... می‌دانید که این اقدام من باعث نجات جان تعداد زیادی آمریکایی شد.

• ترامپ، ۱۷ مارس، (کنفرانس خبری درباره ویروس کرونا): ما مسیر را به روی چین بستیم، خیلی خیلی زود. زودتر از آن‌که متخصصان آن را پیشنهاد کنند. همین موضوع باعث شد که جان تعداد پرشماری از مردم آمریکا نجات داده شود.

• ترامپ، ۲۴ مارس، (مصاحبه مجازی با فاکس‌نیوز): من تصمیم به ممانعت از ورود چینی‌ها به داخل آمریکا گرفتم... اگر من آن تصمیم را نمی‌گرفتم احتمالا تا الان ده‌ها هزار آمریکایی مرده بودند.

• ترامپ، ۷ آوریل، (کنفرانس خبری درباره ویروس کرونا): وقتی من اقدام به لغو پرواز‌ها از چین کردم، خیلی‌ها به من انتقاد کردند. اما حقیقت این است که اگر من این اقدام را نمی‌کردم اکنون صد‌ها هزار آمریکایی جان خود را از دست داده بودند.

گزارش «فکت‌چک» در ادامه به دو مسئله بسیار مهم در این‌باره اشاره می‌کند. اول اینکه پس از رایزنی فشرده و درخواست از مقامات کاخ‌ سفید برای ارائه هرگونه سند علمی و آماری در رابطه با ادعای ترامپ، آن‌ها حاضر به ارائه هیچ مطلبی در حمایت از مدعای خود نشدند. مطلب دیگری که در این گزارش به چشم می‌خورد، تحقیق علمی محدودی است که «فکت‌چک» آن را انجام داده و در پی آن تناقض ادعا‌های مکرر ترامپ با واقعیت اثبات شده است.

تحقیق منتشر شده در ژورنال بین‌المللی «ساینس» در تاریخ ۶ مارس، نشان می‌دهد که محدودیت‌های مسافرتی در ووهان چین شهر مبدا شیوع ویروس کرونا، تنها به مقدار متوسطی سرعت شیوع ویروس کرونا در جهان را به تعویق می‌انداخته است.

محققانی متشکل از دانشمندانی از آمریکا، ایتالیا و چین به سرپرستی دانشگاه بوستون یک مدلی را برای ارزیابی این موضوع ایجاد کردند. بر اساس این مدل، ممانعت سفر از چین به نقاط مختلف جهان، می‌توانست در ابتدای امر، آهنگ شیوع ویروس کرونا به نقاط مختلف جهان را کاهش دهد، اما با وجود افرادی که پیش از تشخیص این ویروس به خارج از چین سفر کرده بودند، پس از گذشت ۲ تا ۳ هفته مجددا شیوع گسترده ویروس در نقاط مختلف جهان آغاز می‌شد.

به عبارت دیگر، اعمال محدودیت در خروج مسافران از چین، باعث توقف این ویروس نمی‌شد بلکه تنها کمی از سرعت شیوع آن را کاهش می‌داد. بر اساس این تحقیق، بهترین راه‌کار مبارزه با ویروس کرونا حفظ فاصله فیزیکی و شستن مرتب دست‌ها است.

بر اساس تحقیق دیگر که نتایج آن در تارنمای علمی «پیناس» منتشر شده، محدودیت‌های مسافرتی و غربالگری فرودگاه‌ها میزان شیوع ویروس کرونا در کشور‌های دیگر را با کندی مواجه می‌کند، اما برای مهار گسترش جهانی ویروس ناکافی است.

این مطالعه همچنین تاکید می‌کند که انجام غربالگری در فرودگاه اصلا روشی مطمئن برای کنترل شیوع ویروس کرونا نیست. چون تعداد زیادی از افراد معادل با ۶۴ درصد، قبل از بروز هر گونه علامت بیماری اقدام به سفر می‌کنند.

واکنش وزارت خارجه چین به اتهامات آمریکا

وزارت خارجه چین ادعا‌های ترامپ مبنی بر مخفی‌کاری پکن را بی‌پاسخ نگذاشت. پس از اعلام توقف حمایت مالی سازمان جهانی بهداشت به دست آمریکا، وزارت خارجه چین طی بیانیه‌ای تاکید کرد که پکن همواره از حمایت‌های خود از سازمان جهانی بهداشت در خط مقدم مبارزه با ویروس کرونا حمایت می‌کند.

وزارت خارجه چین ضمن رد ادعای آمریکا مبنی بر عدم شفافیت کشورش در مخابره گزارشهای مربوط به ویروس کرونا به دنیا، خاطرنشان کرد: «رفتار چین در قبال ویروس کرونا بسیار مسئولانه و شفاف بوده است. چین سریعا اخبار مربوط به ویروس کرونا را به سازمان جهانی بهداشت عرضه کرد. چین همچنین به تبادل نظر با کشور‌های دیگر در این‌باره تاکید داشت. چین به سرعت فعالیت‌های خود در راستای مبارزه با همه‌گیری ویروس کرونا را آغاز کرد و به یاری سایر کشور‌های درگیر اقدام کرد».

وزارت خارجه چین نهایتا همکاری را بهترین گزینه پیش‌رو خواند و از آمریکا خواست تا با اتخاذ رویکرد همکاری، موجب شکست ویروس کرونا شود.

سخن پایانی

بر اساس ادله‌های علمی تاکید بیش از حد ترامپ بر عدم ورود پرواز‌های چینی و نجات جان هزاران آمریکا در پی این اقدام، ادعایی کاملا بی‌پایه و اساس است. همان‌طور که بیان شد، تحقیقات علمی به هیچ وجه توقف شیوع ویروس کرونا را بواسطه اعمال محدودیت در سفر‌های بین‌المللی نمی‌پذیرند، هرچند که منکر کاهش نسبی سرعت شیوع هم نمی‌شوند.

علاوه بر متناقض‌گویی ترامپ در این‌باره، ادعای آمریکا درباره عدم ارائه اطلاعات صحیح از سوی چین، هیچگاه اثبات نشد، بنابراین می‌توان بیانیه روز چهارشنبه کاخ سفید در توقف حمایت مالی از سازمان جهانی بهداشت را بیشتر یک بهانه برای اجرای یک تدبیر مسبوق به‌سابقه از سوی ترامپ خواند، یعنی تدبیر شانه خالی کردن از تعهدات و صرفه‌جویی ظاهری در خرج‌های بین‌المللی، توجه به سیاست سطحی «سود و ضرر» و اوج بی‌توجهی به کارکرد نهاد‌های بین‌المللی و سازمان‌های منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای!

ترامپ طی سال‌‌های رویکرد یکسانی با پیمان‌های دیگری که آمریکا یک‌پای آن بوده، داشته است. پیمان تجاری «نفتا» بین مکزیک، آمریکا و کانادا یکی از این‌ها بوده، توافق‌نامه «برجام» مثال دیگری از بی‌تعهدی ترامپ است، تهدید چندباره «ناتو» به کاهش سهمیه مالی سالانه را هم نباید از قلم انداخت. هرچند که این اقدامات ترامپ اندک اعتبار باقی‌مانده آمریکا نزد افکار عمومی جهان را مخدوش می‌کند، در دراز مدت نتیجه سهمگین‌تری هم دارد و آن ایجاد شکاف‌های احتمالی بین آمریکا و متحدان قدیمی و سنتی است!