یک بار برای همیشه:
انقلاب اسلامی در ایران، چرا؟
از زمان انقلاب اسلامی ایران تاکنون، دلایل متعددی در رابطه با چرایی انقلاب و علل وقوع آن طرح شده است. از سمتی دیگر، هجمه‌های تبلیغاتی رسانه‌های غربی علیه جمهوری اسلامی، فضا را برای عموم جامعه شبهه‌ناک کرده است و پرداختن به علل وقوع انقلاب اسلامی در ایران، بیش از پیش برای تمامی نسل ها ضرورت پیدا خواهد کرد.
به گزارش سرویس سیاسی شیرازه، چرایی یک انقلاب و علل وقوع آن، برای افراد جامعه و جوانانی که آن انقلاب را درک نکرده بودند، همیشه یک ؟ اساسی بوده است. مخصوصا اگر هجمه‌های تبلیغاتی رسانه‌ها با آنان یار نباشد؛ کار آن انقلاب و سرانجام رسیدن به منزل مقصود، بیش از پیش دشوار خواهد بود.
انقلاب اسلامی ایران هم از این قاعده مستثنی نبوده است؛ رسانه‌های مخالف با نظام، با شروع هجمه‌های تبلیغاتی از یک سو و تحریم‌ها و سنگ‌اندازی‌های ظالمانه از سوی دیگر، سعی در ایجاد ابهام برای افراد جامعه می‌کنند.
با همه تفاصیلی که در صحبت‌های مختلف و از رسانه‌های متعدد شنیده شده و همچنین گذری بر تاریخ معاصر ایران و اتفاق‌های رخ داده، خواست عموم مردم برای حاکمیت یک حکومت دینی، یعنی اسلام؛ بیش از دلایل دیگر صحیح و متقن به نظر می‌رسد و انقلاب اسلامی در ایران به همین علت با بقیه انقلاب‌ها مستثنی است.
زمانی که 98 درصد مردم یک جامعه، یعنی اکثریت ایده‌آل، به جمهوری اسلامی با رهبری یک عالم دینی، رای مثبت می‌دهند چیزی جز حاکمیت دین آن هم از نوع اسلام، به ذهن متبادر نخواهد گشت.
علت دیگری که می‌توان لابلای حرف دل مردم جامعه آن زمان یافت، ظلم روسای حکومتی و بیگانه و همچنین گسترش فحشا در سطح جامعه بود. زمانی که عموم جامعه مشاهده میکردند که ظلم و بی‌عدالتی در جامعه وجود دارد، اشاعه فحشا در جامعه روز به روز بیشتر گسترش پیدا می‌کند و حاکمان برای تصمیمات مهمی که باید برای کشور بگیرند، تابع دولت‌های بیگانه غربی بوده‌اند و با تصمیمات غلطی که به حاکمان و جامعه آن زمان تحمیل شده، بیش از پیش متضرر شده و در فشار قرار گرفته‌اند، به ستوه آمده و بوسیله جریانات ایجاد شده، نارضایتی خود را به تصمیمات اشتباه و فساد موجود، نشان دادند.
تمامی عوامل ذکر شده، از علت‌هایی بوده‌اند که انقلاب جمهوری اسلامی ایران بر آن مبنا شکل گرفته است.
بر همین اساس بر آن شدیم تا با «روح الله اژدری کارشناس علوم سیاسی» در رابطه با علل و چرایی وقوع انقلاب اسلامی به گفتگو بنشینیم.
اژدری با اشاره به انقلاب عظیم جمهوری اسلامی در ایران عنوان کرد: پیدایش انقلاب اسلامی در ایران از عظیم ترین و تأثیرگذارترین پدیده های سیاسی، اجتماعی و فرهنگی عصر حاضر است. پیروزى انقلاب اسلامى در ایران حادثه مهم و حیرت انگیزى بـراى جـهان بود کـه مـى توانست در رابـطه با مسائل سیاسى جهان و منطقه ایفاگر نقش تعیین کننده و تحولات غیر قابل پیش بینى باشد. و حالا بعد از چهل سال خیلی بهتر می‌توان تاثیر این انقلاب را در جهان و خود ایران مشاهده کرد.
این کارشناس علوم سیاسی افزود: پس از پیروزی انقلاب اسلامی، تلاش علمی برای پاسخ به چرایی وقوع این انقلاب، به‌ویژه در بین متفکرین غربی، آغاز شد. گروهی از نظریه‌پردازان از همان آغاز پیروزی انقلاب اسلامی بر آن شدند انقلاب اسلامی را براساس نظریات موجود تبیین کنند و گروه دیگری نیز کوشیدند نظریات علمی موجود را به کمک انقلاب اسلامی محک بزنند و نقاط ضعف و قوت آنها را شناسایی کنند. در مجموع رهیافت‌های مختلفی در تبیین و تحلیل انقلاب اسلامی ایران، بیان شده است.
این پژوهشگر مسایل سیاسی در رابطه با ریشه‌های وقوع یک تحول تاریخی تصریح کرد: اصولا ریشه های وقوع یک تحول تاریخی را باید در گذشته ها جستجو کرد. برای فهم زمینه های شکل گیری انقلاب اسلامی باید به بررسی تاریخی و تحولات سیاسی و اقتصادی و اجتماعی دهه های پیش از انقلاب اسلامی پرداخت.
وی افزود: از جنبه تاریخی ریشه انقلاب اسلامی را باید در نهضت مشروطیت، دیکتاتوری رضاخانی و کودتای 28 مرداد جستجو کردند. در واقع می توان گفت که مردم و نخبگان جامعه چون در روند تحولات تاریخی نتوانستند حقوق و منافع ملی را محقق کنند، تصمیم گرفتند که با انقلاب اسلامی زمینه شکل گیری یک دولت-ملتی را شکل بدهند که تامین کننده و حافظ منافع ملی باشد.
اژدری در رابطه با تحولات فرهنگی صورت گرفته ادامه داد: به نظر من باید یکی از عوامل مهم شکل گیری انقلاب اسلامی را در تحولات فرهنگی دانست که از زمان مشروطیت توسط روشنفکران غربگرا آغاز شده و بعد در دوره رضا خان و محمد رضا شاه به اوج خود می رسد. این تحولات فرهنگی در واقع هیچ سنخیتی با ارزشها و معیارهای مورد قبول و ریشه دار فرهنگ ملی و اسلامی ملت ایران نداشت. لذا در زمان اوج گیری روند مدرنیسم غربی در کشور عکس العمل هایی را از طرف مردم و علما مشاهده می کنیم. جریان مسجد گوهرشاد و سرکوب و قتل عام مردم از طرف رضا خان از نمونه های آن است.
وی با اشاره به توسعه فساد و فحشا و ترویج بی دینی در بین جوانان و حملات متعدد به احکام اسلامی اضافه کرد: سرکوب علمای مجاهد مثل شهید مدرس، شهید نواب صفوی و دیگران ، تنها نمونه های برجسته اما محدودی از پروژه های تغییر فرهنگی و تضعیف ارزشهای ملی و اسلامی بوده است.
این کارشناس سیاسی در رابطه با فسادهای زمان پهلوی ادامه داد: ترویج رسمی فساد و فحشا در زمان پهلوی با تشکیل فاحشه خانه های رسمی و قمارخانه ها ، مشروب فروشی ها به عنوان مظاهر مدرنیسم و تمدن جدید از برنامه های رسمی حکومت پهلوی بود و فرح دیبا به عنوان ملکه، رهبری این تغییر به اصلاح مدرن را به عهده داشت و در همین شیراز در سال 1356در جشن های فرهنگ و هنر که سالانه برگزار می شد درپیاده رو خیابان فردوسی و در حضور فرح دیبا نمایش خوک، بچه ،آتش توسط یک گروه نمایشی مجارستانی برگزار شد که عمل جنسی زن و مرد به صورت عریان در حضور تماشاگران اجرا شد و عکس العمل شدیدی از طرف علما و مردم شیراز در بر داشت و باعث تعطیلی این جشن ها شد.
روح اله اژدری در رابطه با علل وقوع انقلاب اسلامی در زمان پهلوی عنوان کرد: وضعیت فلاکت بار اقتصادی اکثریت مردم و عقب ماندگی های صنعتی و غارت نفت توسط انگلیس و سرانجامی که ملی شدن صنعت نفت بعد از کودتای 28 مرداد پیدا کرد و همین طور بی عدالتی و فقر بعد از اصلاحات ارضی در وقوع انقلاب اسلامی تاثیر داشت. هیچ واقعیت اجتماعی و اقتصادی به طور مطلق سیاه یا سفید نیست.
وی گفت: برخی از تحولات در حوزه اقتصادی در عصر رضا شاه یا محمد رضا شاه را شاید بتوان مثبت ارزیابی کرد. اما نباید از یاد برد که ایران تا سال 1328هیچ گونه برنامه اقتصادی مصوبی نداشت و اولین برنامه عمرانی برای توسعه در سال 1328 تصویب شد.
این پژوهشگر علوم سیاسی در مورد نظام برنامه‌ریزی در زمان پهلوی تصریح کرد: بعد از کودتای 28 مرداد با کمک مستشاران آمریکایی پهلوی دوم مستقرتر می‌شود و اتفاقاتی رقم خورد که یکی از این اتفاقات شکل‌گیری جریانات برنامه‌ریزی در سازمان برنامه و بودجه کشور است. سعی شد، حوزه برنامه‌ریزی اقتصادی کشور ساماندهی شود. آن زمان از دانشگاه هاروارد گروهی به ایران می‌آیند و سعی می‌کنند نظام برنامه‌ریزی در ایران شکل بگیرد. نتیجه حضور آمریکایی ها برای برنامه ریزی اقتصادی چیزی جز وابستگی اقتصادی نداشت.
اژدری در رابطه با نگرش‌های اقتصادی در زمان پهلوی گفت: این نگرش بیرونی به اقتصاد ایران که زمینه‌های ساختاری اقتصاد ایران را نمی شناخت عامل اصلی عدم توفیق برنامه های عمرانی در عصر پهلوی بود.
وی ادامه داد: اجرای اصلاحات ارضی چه بر سر اقتصاد کشاورزی ایران آورد؟ ابعاد منفی سیاست‌های اقتصادی دهه 40، اصلاحات ارضی بود که بخش کشاورزی را نابود کرد. مهاجرت روستاییان به شهرها به دلیل فقدان اشتغال در روستا، بی‌توجهی به نیازهای اولیه مردم مانند بهداشت و درمان، سواد و آب آشامیدنی و... از جمله مشکلات اقتصادی ایران بود.
این کارشناس علوم سیاسی در ادامه اظهار کرد: بخش وسیعی از همین مردم روستا در شهر ها در زاغه ها و حلبی آباد ها با وضعیت فلاکت باری زندگی میکردند، در شهر شیراز در خیابان احمدی جنوبی فعلی حلبی آباد وجود داشت و بخش وسیعی از مردمی که در انقلاب اسلامی نقش داشتند همین مردم فقیر ، زاغه نشین و به تعبیر امام خمینی رحمت الله علیه پابرهنه ها بودند.
روح‌الله اژدری در مورد مشکلات دوره پهلوی افزود: نفت ایران در تسلط ومدیریت آمریکایی ها و انگلیسی ها بود . جوانان متخصص و تکنیسن های ما اجازه تعویض یک پیچ ساده در پالایشگاه ها یا صنایع دیگر و یا در ارتش نداشتند و فرهنگ غالب در عصر پهلوی این بود که ما نمی توانیم. شاه ایران هم که از همه لحاظ وابسته به آمریکایی ها بود و عزت ملی مردم هم با قوانینی مثل کاپیتولاسیون تخریب می شد.
این کارشناس علوم سیاسی با اشاره به وجود فرهنگ ملی در حوزه اقتصاد در عصر پهلوی عنوان کرد: اصولا در عصر پهلوی علی رغم ادعای باستان گرایی و ناسیونالیسم ایرانی نوعی فرهنگ ضد ملی در حوزه فرهنگ اقتصادی مردم تبلیغ می شد. ملی گرایی اقتصادی وجود نداشت مردم نسبت به کالای ایرانی بد بین بودند و این نگاه متاسفانه هنوز هم توسط روشنفکران غربگرا تبلیغ می شود.
وی با اشاره به تحولات انقلاب اسلامی ادامه داد: تحولات اقتصادی بعد از انقلاب اسلامی اصلا قابل تصور و مقایسه با دوران 50 ساله پهلوی نیست. انقلاب در بسیاری از زمینه ها، تحولات شگرفی ایجاد کرد. ببینید امروز کشورهایی مثل مصر یا عربستان و دیگرانی که با آمریکا ارتباط ارباب رعیتی داشته اند کجا قرار دارند؛ پیشرفت اقتصادی کشور ما ، توسعه انسانی و اجتماعی ما و ارتقا وضعیت بهداشت و درمان و شاخص امید به زندگی در کشور ما قابل مقایسه با این کشورها نیست. اتفاقا استقلال ما از آمریکا عامل بازیابی روحیه ملیت و اسلامیت ما شد و این فرایند توسعه و پیشرفت کشور را تسریع کرد.
اژدری با اشاره به علت دشمنی‌های موجود با ایران اسلامی گفت: دشمنی هایی که امروز با جمهوری اسلامی می شود ناشی از همین استقلال کشور است. این شبهه سازیها هم برای تخریب اذهان مردم و بدبینی مردم نسبت به جمهوری اسلامی است که لازم است با جهاد تبیین و روشنگری با جنگ نرم دشمن مبارزه کرد. در جنگ نرم دشمنان خارجی ما و منافقین و روشنفکران غرابگرا تلاش دارند سیمای ننگین شاهان پهلوی را خلاف آنچه بود ترسیم کنند.
این پژوهشگر علوم سیاسی با تلاش مخالفان انقلاب اسلامی افزود: من معتقدم این یک شیوه معمول مخالفین یک رویکرد در هر جامعه است که در تلاش هستند با تفسیرها و تبیین های دروغین و روایت های کذب به مبارزه با رویکرد حاکم بپردازند. طبعا انقلاب اسلامی هم از این نوع دشمنی ها برکنار نیست. دشمنی غربگراها با انقلاب اسلامی ناشی از تقابل روایت و خوانش های جدیدی است که انقلاب اسلامی در مقابل روایت ها و خوانش های مدرن از مفاهیم اساسی بشر ارائه می دهد.
اژدری با اشاره به روشنفکری مدرن تصریح کرد: روشنفکری ریشه در مدرنیسم دارد و لذا با هر روایت جدیدی که مخالف روایت مدرن باشد مخالف است. خوانشی که انقلاب اسلامی از مفاهیمی مثل حقوق بشر، دین، حکومت، قدرت، عدالت، حقوق زن و غیره می دهد زمینه اصلی دشمنی هاست. غرب هم برای بسیاری از روشنفکران غربگرا ابزار لازم برای تعمیق و ترویج این دشمنی ها فراهم می کند. تشکیل شبکه هایی مثل بی بی سی ، ایران اینترنشنال و من و تو تا اعطای جوایز به آثار ضد دین و انقلاب اسلامی و پناهندگی و حمایت مالی و سیاسی از این نمونه هاست.
وی افزود: با این حال جالب است بدانیم که آن قدر خود سردمداران و وابستگان به رژیم پهلوی، روایت های فاجعه بار و غیرقابل انکاری از خیانت ها، جنایت ها و فسادهای پهلوی ها گفته اند و نوشته اند که کار امثال زیبا کلام نمی تواند روسیاهی پهلوی ها را در اذهان مردم تغییر دهد.
اژدری با صحبت درباره نقش روحانیت در جمعه ایران معاصر تاکید کرد: سهم روحانیت شیعه در مسائل سیاسی و اجتماعی معاصر ایران کاملاً مشهود است.تاریخ بعد از مشروطیت به کرات عرصه حضور و بروز جامعه مذهبی، بخصوص علمای بزرگ از جمله مراجع بزرگی مثل آیت الله نائینی، شهید شیخ فضل الله نوری ، شهید سید حسن مدرس، شهید نواب صفوی بوده است. البته این حضور به دلیل فضای متغیر بعد از مشروطیت و حاکمیت و قدرت گرفتن جریان روشنفکر غربگرا که نتیجه آن اعدام شهید شیخ فضل الله نوری بود، دچار فراز و نشیب متعدد بوده است.
وی افزود: اما امام خمینی با ارائۀ تفسیر و قرائت جدید از مفاهیمی مانند انتظار و تقیه و شهادت و زدودن زنگار تسلیم طلبی و انزواگرایی از چهرة این مفاهیم، زمینۀ تفکر و ذهنیت انقلابی را مهیا ساخت و به دلیل برخوردار بودن از موقعیت ممتاز مرجعیت دینی و پایگاه مردمی اش، موجب مشروعیت یافتن و فراگیر شدن برداشتهای جدید ارائه شده از سوی روشنفکران دینی شد.
وی با مد نظر قرار دادن ساختار جدید دیدگاه امام خمینی با علمای پیشین گفت: امام خمینی برخلاف علمای پیشین که فعالیت سیاسی را در قالب همان ساختار پیشین انجام می‌دادند، ساختار جدیدی برای جایگزینی حکومت سلطنتی ارائه دادند. طرح و تدریس ولایت فقیه ، اساس حرکت انقلابی را در جامعه روحانیت و جوانان ایرانی فراهم ساخت. علاوه براینکه امام برنامه و طرح بزرگی برای تغییر و مدیریت جامعه ارائه می دادند، دارای یک کاریزمای ربانی شخصیتی بودند که پذیرش رهبری ایشان را مشروع می کرد.
وی افزود: از جمله ویژگیهای شخصیتی امام (ره) که مورد توجه مردم در جریان انقلاب قرار گرفت استکبار ستیزی، صداقت شخصی استثنایی، ساده زیستی، داشتن اراده و توانایی یک رهبر قدرتمند، جرات باورنکردنی و استواری در برابر مشکلات بزرگ، ظرفیت غیرمعمولی برای مقاومت، حمایت از پابرهنگان و مستضعفان و هم دلی با آنان، ارتباطات فوق العاده و مجذوب کننده و مهارت های سخنوری بود. امام خمینی (ره) رهبری بی‌چون و چرا بودند و روش زندگی شجاعانه و پرهیزکارانه داشتند. ایشان ملامت گر اسراف، حرص، خودباختگی و ظلم و... خاندان فاسد پهلوی بودند.
این کارشناس علوم سیاسی در پایان عنوان کرد: لذا این کاریزمای ربانی امام بود که حتی جریانهای چپ و ملی گرا هم در جریان انقلاب اسلامی مجبور به پذیرش رهبری کرد. البته این اجبار به این معنی بود که پذیرش رهبری امام توسط قاطبه مردم ایران آنها را مجبور میکرد بپذیرند که انقلاب در ایران یک انقلاب مذهبی است و لذا آنها باید می پذیرفتند که ریشه و عمق باورهای شیعی و اسلامی در جامعه ایران بسیار قوی است.
انتهای پیام/ ر
نظرات بینندگان
