بیم از تکرار تجربه عقبنشینیهای هستهای ایران در سالهای 2003 تا 2005/ عراقچی: برای اعتمادسازی، محدودیت میپذیریم!
به گزارش شیرازه به نقل از رجانیوز، رادیو فرانسه در گزارشی با عنوان «چراغ سبز ایران برای پذیرش شرایط غرب در دقیقه90» نوشته است: در حالی که فقط 18 روز به پایان مهلت توافقنامه موقت ژنو باقی مانده، ششمین دور مذاکرات هستهای ایران با گروه 5+1 به منظور نگارش توافقنامه نهایی از امروز در وین آغاز میشود. مذاکرهکننده ارشد ایران اعلام کرده که ممکن است این کشور «به خاطر اعتمادسازی» محدودیتهایی را قبول کند.
این گزارش میافزاید: در حالی که پیشتر گفته شده بود که این مذاکرات دو هفته به طول خواهد کشید، اما عراقچی اعلام کرده که «این بار سقفی برای مدت مذاکرات تعیین نشده» است. عراقچی گفته که اگر به خاطر اعتمادسازی محدودیتهایی را قبول کنیم برای یک دوره زمانی مشخص و موقتی خواهد بود.
مبنای گزارش خبرگزاری فرانسه، اظهارات عباس عراقچی در نشست خبری روز جمعه بوده است. عراقچی در جمع خبرنگاران گفت:
«همانطور که توافق ژنو اشاره کرده است اصل غنیسازی ایران ادامه پیدا خواهد کرد ولی با یک سری محدودیتهای مورد توافق دو جانبه و برای یک دوره زمانی مشخص. این کاملا قطعی است که اگر هر محدودیتی را در هر قسمتی از برنامههای خودمان به منظور اعتمادسازی قبول کنیم این یک محدودیت موقتی و دارای دوره زمانی خواهد بود و هیچ چیزی برای ابد پذیرفته نخواهد شد.»
تاکید بر نتیجه بخش بودن مذاکرات در دقیقه 90 موضوعی بود که در توافقنامه ژنو به ضرر ایران رقم خورده است ، البته با آغاز مذاکرات گام نهایی گویا مقامات مذاکره کننده ایرانی نیز این گزاره را دریافتند که غربی ها به دنبال گرفتن امتیازات در دور پایانی مذاکرات هستند چرا که بتوانند از اهرم فشار به نفع خود استفاده کنند.
محمد جواد ظریف البته به گونه ای دیگر در نشست خبری پس از مذاکرات وین 5 به این موضوع اشاره کرده است : با توجه به عمر موضوع هستهای طبیعی است و توقع داشتیم که کار دشوار باشد. احساس من این است که طرف مقابل هنوز برای یک مذاکره جدی بر اساس واقعیات وارد کار نشده است. البته این طبیعی است که مذاکرهکنندگان مسایل را برای جلسات آخر بگذارند و این هم طبیعی است.
با این حال اظهارات عراقچی مبنی بر توافق مشترک ایران و غرب برای اعمال محدودیت علیه برنامه هسته ای ایران ، این اولین اظهار رسمی یک دیپلمات ایرانی در 10 سال گذشته به حساب می آید که بیانگر نادیده گرفته شدن حقوق هسته ای ملت ایران است ، چرا که در بند اول ماده 4 ان پی تی آمده است: هیچ نکته ای در این پیمان نباید به گونه ای تفسیر شود که "حق مسلم" همپیمانان در انجام تحقیقات، تولید و استفاده از انرژی هستهای برای مقاصد صلح آمیز را تحت تاثیر قرار دهد.
همچنین بر اساس ماده 4 ان پی تی ، این معاهده «هیچگونه محدودیتی» در مورد نوع فناوری و سطح بهره برداری صلح آمیز از انرژی هسته ای، از جمله چرخه سوخت، شامل غنی سازی ایجاد نکرده است .
سه گانه عقب نشینی هسته ای
پذیرش اعمال محدودیت به منظور اعتماد سازی برای ایران سابقه دارد. سابقه ای که به سال 2003 باز می گردد.
آنزمان که رئیس جمهور فعلی کشور ، دبیر شورای عالی امنیت ملی و رئیس تیم مذاکره کننده ایران را برعهده داشت و محمد جواد ظریف که در آنزمان نماینده ایران در دفتر سازمان ملل بود یکی از افراد بانفوذ در تیم مذاکره کننده هسته ای به شمار می رفت.
تیم وقت هسته ای ایران با استراتژي موسوم به اعتمادسازي به دنبال كسب اعتماد غرب بود، از همين رو توافقنامه سعدآباد در اكتبر سال 2003 به امضاي ایران و سه کشور اروپایی رسید که در آنزمان نمایندگان جامعه جهانی خوانده می شدند.
چندي بعد از این توافقنامه، اروپائيان چند قدمي پيش آمدند و اعلام كردند كه بيانيه سعدآباد و تعليق در نطنز تمامي خواسته هاي ما را تأمين نمي کند و نياز به اقدامات بيشتري هست لذا در نهايت ايران در فوريه 2004 طي توافقنامه بروكسل ساخت قطعات و مونتاژ ماشينهاي سانتريفيوژ را هم به تعليق درآورد، اصلاح طلبان البته از اينكه اروپايي ها تعهد كرده بودند كه پرونده هسته اي ايران از دستور كار اجلاس ژوئن2004 (خرداد83) خارج مي شود، شادمان بودند. البته همانطور كه انتظار مي رفت غربي ها به اين تعهد ساده خود هم عمل نكردند.
بر اساس توافق بروکسل که تنها ۴ ماه بعد از توافق سعد آباد و در در فوريه 2004 به امضا رسید ایران موظف شد مونتاژ و آزمایش سانتریفیوژها وهمچنین ساخت داخلی قطعات سانتریفیوژ به تعلیق درآورد.
در ادامه سریال واگذاری نادیده گرفتن حقوق مردم ایران ، تقریبا ۹ ماه بعد از توافق نامه بروکسل و در در نوامبر 2004 (آبان83)، این بار سیروس ناصری از نزدیکان روحانی به همراه سفیران وقت ایران در پاریس، لندن و برلین در پاریس با طرف غربی رو در رو هم قرار گرفتند و توافق نامه پاریس را به امضا رساندند.
مفاد این معاهده نشان داد غرب در مواجه با ایران فراتر از موضوع هستهای میاندیشد و با نگاه سیاسی به این موضوع مینگرد.
مفاد معاهده پاریس به این شرح است: یادآوری توافق سعدآباد، گسترش دامنه تعلیق به کلیه فعالیتهای اتمی ایران. اروپا نیز اعلام آمادگی کرد تا برای پذیرش درخواست ایران در عضویت سازمان تجارت جهانی تلاش کند.
هشدار رهبر انقلاب درباره زیاده خواهی غرب در مذاکرات هسته ای
اما روند عقب نشینی مسئولان هستهای وقت که از سال 2003 آغاز شده بود و با تعلیق تاسیسات هسته ای ایران در سال 2005 ادامه پیدا کرده بود با واکنش صریح رهبر معظم انقلاب مواجه شد.
روایت حضرت آیت الله العظمی خامنه ای از روزهای عقب نشینی تیم هسته ای وقت قابل تامل است.
ایشان در مردادماه سال 1391 در دیدار کارگزاران نظام ایراد شد، فرمودند: "در همين قضيهى هستهاى، آن وقتى كه ما با اينها همراهى كرديم و عقبنشينى كرديم - البته براى ما تجربهاى بود، اما اين واقعيت است - اينها جلو آمدند؛ اينقدر جلو آمدند كه من در همين حسينيه گفتم اگر بنا باشد كه اين روال از سوى آنها ادامه پيدا كند، من خودم وارد قضيه خواهم شد؛ و وارد قضيه شدم؛ ناچار شديم؛ اينها كار ما نيست.
عقبنشينىها آنها را گستاختر كرد، طلبگارتر كرد. يك روزى بود كه مسئولين ما قانع بودند كه اجازه بدهند ما ۲۵ سانتريفيوژ در كشور داشته باشيم؛ آنها گفتند نميشود! اينها قانع شدند كه ۵ تا سانتريفيوژ داشته باشيم؛ باز هم گفتند نميشود! مسئولين ما قانع شدند كه ۳ تا سانتريفيوژ داشته باشيم؛ باز هم گفتند نميشود! امروز گزارش را شنيديد، یازده هزار سانتريفيوژ داريم! اگر ما آن عقبنشينىها را، آن انعطافها را ادامه ميداديم، امروز از پيشرفت هستهاى كه هيچ خبرى نبود، به اين نشاط علمى هم كه در چند سال اخير در كشور وجود پيدا كرده - اين حركت علمى، اين جوانها، اين ابتكارات، اختراعات، پيشرفتهاى گوناگون در بخشهاى مختلف - قطعاً لطمه ميخورد؛ چون اولاً نسبت به هر يك از آنها ممكن بود يك بهانهاى بياورند؛ ثانياً حركت هستهاى و صنعت هستهاى، نماد پيشرفت يك كشور است. اين هم يك واقعيت ديگر است."