پس از عزاداری روز عاشورای حسینی و انتشار گسترده تصاویر قمه زنی و بدل شدن به تیتر یک برخی از پربیننده‌ترین سایت‌های خبری جهان، حساب کاربردی دفتر حفظ و نشر آثار مقام معظم رهبری که پیش از محرم فتوای ایشان پیرامون حرمت قمه زنی را متذکر شده بود، با بازخوانی سخنان رهبری در سال‌های گذشته درباره «تطبیر»، از انجام این عمل که تنها به تبلیغ ضدشیعه منجر می‌شود، نهی کرده است.

به گزارش شیرازه به نقل از تابناک؛ با وجود تاکید بسیاری از مراجع تقلید و روحانیون برجسته در کشورهای شیعه نشین پیرامون حرمت قمه زنی، در عاشورای امسال نیز شاهد تطبیر یا همان قمه زنی بودیم؛ اتفاقی که رسانه‌های غربی بیشترین تمرکز را بر آن داشته‌اند و اکثر آنها، عاشورا را با تصاویری از قمه زنی پوشش داده‌اند و بدین شکل اصل مراسم عظیم عزاداری عاشورا در حاشیه تصویر قمه زنی قرار گرفته و جهانیان آنچه در متن عزاداری به اشتباه و به واسطه نوع رسانه‌هایشان می‌بینند، تصاویر قمه زنی است.

این رویکرد هرچند به واسطه بیان صریح رهبر انقلاب درباره حرمت قمه زنی چه به صورت علنی و چه در خفا، بسیار محدود و عمدتاً در خفا در کشور انجام می‌شود اما در دیگر کشورهای شیعه نشین و به طور خاص عراق، افغانستان و پاکستان، شاهد حجم وسیعی از قمه زنی‌ها هستیم که به جز مخدوش کردن اصل و فلسفه عزاداری‌ها و ضربه به چهره تشیع در دوران معاصر، هیچ کارکرد دیگری نداشته اما در عین حال همچنان برخی تاکید بر این عمل بی‌حاصل دارند.

در همین راستا، «تابناک» به گردآوری و بازخوانی بیانات رهبر معظم انقلاب اسلامی در طول دو دهه اخیر پیرامون «قمه زنی» می‌پردازد:


• قمه‌زدن هم از کارهای خلاف است. میدانم عدّه‌ای خواهند گفت: «حق این بود که فلانی اسم قمه را نمیآورد.» خواهند گفت: «شما به قمه‌زدن چه‌کار داشتید؟ عدّه‌ای میزنند؛ بگذارید بزنند!» نه؛ نمیشود در مقابل این کارِ غلط سکوت کرد. اگر به‌گونه‌ای که طىّ چهار، پنج سال اخیرِ بعد از جنگ، قمه‌زدن را ترویج کردند و هنوز هم میکنند، در زمان حیات مبارک امام رضوان‌اللَّه‌علیه ترویج میکردند، قطعاً ایشان در مقابل این قضیه میایستادند. کارِ غلطی است که عدّه‌ای قمه به‌دست بگیرند و به سر خودشان بزنند و خون بریزند. این کار را میکنند که چه بشود؟! کجای این حرکت، عزاداری است؟!

البته، دست بر سر زدن، به نوعی نشانه عزاداری است. شما بارها دیده‌اید، کسانی که مصیبتی برایشان پیش میآید، برسروسینه خود میکوبند. این نشانه عزادارىِ معمولی است. اما شما تا به حال کجا دیده‌اید که فردی به خاطر رویکرد مصیبتِ عزیزترین عزیزانش، با شمشیر برمغز خود بکوبد و از سرِ خود خون جاری کند؟! کجای این کار، عزاداری است؟! قمه‌زدن، سنّتی جعلی است. از اموری است که مربوط به دین نیست و بلاشک، خدا هم از انجام آن راضی نیست. علمای سلف دستشان بسته بود و نمیتوانستند بگویند «این کار، غلط و خلاف است.» امروز روز حاکمیت اسلام و روز جلوه اسلام است.

نباید کاری کنیم که آحاد جامعه اسلامىِ برتر، یعنی جامعه محبِ‌ اهل‌بیت علیهم‌السّلام که به نام مقدس ولىِّ عصر ارواحنافداه، به نام حسین‌بن‌علی علیه‌السّلام و به نام امیرالمؤمنین علیه‌الصّلاةوالسّلام، مفتخرند، در نظر مسلمانان و غیرمسلمانان عالم، به‌عنوان یک گروه آدمهای خرافىِ بیمنطق معرفی شوند.

من حقیقتاً هر چه فکر کردم، دیدم نمیتوانم این مطلب - قمه‌زدن - را که قطعاً یک خلاف و یک بدعت است، به اطّلاع مردم عزیزمان نرسانم. این کار را نکنند. بنده راضی نیستم. اگر کسی تظاهر به این معنا کند که بخواهد قمه بزند، من قلباً از اوناراضیام. این را من جدّاً عرض میکنم. یک وقت بود در گوشه و کنار، چند نفر دوْرِ هم جمع میشدند و دور از انظار عمومی مبادرت به قمه‌زنی میکردند و کارشان، تظاهر - به این معنا که امروز هست - نبود. کسی هم به خوب و بدِ عملشان کار نداشت؛ چرا که در دایره محدودی انجام میشد.

اما یک وقت بناست که چند هزار نفر، ناگهان در خیابانی از خیابانهای تهران یا قم یا شهرهای آذربایجان و یا شهرهای خراسان ظاهر شوند و با قمه و شمشیر برسر خودشان ضربه وارد کنند. این کار، قطعاً خلاف است. امام حسین علیه‌السّلام، به این معنا راضی نیست. من نمیدانم کدام سلیقه‌هایی و از کجا این بدعتهای عجیب و خلاف را وارد جوامع اسلامی و جامعه انقلابی ما میکنند؟! (بیانات در دیدار جمعی از روحانیون کهگیلویه و بویراحمد / ۱۳۷۳/۰۳/۱۷)


• شیعه‌ی‌ محب و مخلصی‌ که‌ در روز عاشورا با قمه‌ سر و روی‌ خود و حتی‌ کودکان‌ خردسال‌ خود را خونین‌ می‌کند آیا راضی‌ است‌ که‌ با این‌ عمل‌ خود در روزگاری‌ که‌ هزاران‌ چشم‌ عیب‌جو و هزاران‌ زبان‌ بدگو، در پی‌ بدمعرفی‌ کردن‌ اسلام‌ و تشیع‌ است‌، عمل‌ او را مستمسک‌ دشمنی‌ خود قرار بدهد؟ آیا راضی‌ است‌ که‌ با تظاهر به‌ این‌ عمل‌، خون‌ دهها هزار جوان‌ بسیجی‌ صفت‌ عاشق‌ را که‌ برای‌ آبرو دادن‌ به‌ اسلام‌ و تشیع‌ و نظام‌ جمهوری‌ اسلامی‌ بر زمین‌ ریخته‌ شده‌ است‌، ضایع‌ سازد؟

آنچه‌ از قول‌ مراجع‌ سلف‌ رحمة‌اله‌علیهم‌ نقل‌ شده‌ است‌ بیش‌ از این‌ نیست‌ که‌ اگر اینکار ضرر معتنی‌‌به‌ ندارد جایز است‌. آیا سبک‌ کردن‌ شیعه‌ در افکار جهانیان‌ ضرر معتنی‌‌به‌ نیست‌؟ آیا مخدوش‌ کردن‌ محبت‌ و عشق‌ شیعیان‌ به‌ خاندان‌ مظلوم‌ پیامبر صلی‌اله‌‌علیه‌‌و‌آله‌ و بخصوص‌ شیفتگی‌ بی‌حد و حصر آنان‌ به‌ سالار شهیدان‌ علیه‌ السلام‌ را بدجلوه‌ دادن‌، ضرر نیست‌؟ کدام‌ ضرر از این‌ بالاتر است‌؟

اگر قمه‌ زدن‌ به‌ صورت‌ عملی‌ انفرادی‌ در خانه‌های‌ در بسته‌ انجام‌ می‌گرفت‌، ضرری‌ که‌ ملاک‌ حرمت‌ است‌ فقط ضرر جسمی‌ بود، ولی‌ وقتی‌ اینکار علی‌ رؤس‌الاشهاد و در مقابل‌ دوربین‌ها و چشم‌های‌ دشمنان‌ و بیگانگان‌ بلکه‌ در مقابل‌ چشم‌ جوانان‌ خودمان‌ انجام‌ می‌گیرد، آنوقت‌ دیگر ضرری‌ که‌ باید معیار حرمت‌ باشد فقط ضرر جسمی‌ و فردی‌ نیست‌، بلکه‌ مضرات‌ بزرگ‌ تبلیغی‌ که‌ با آبروی‌ اسلام‌ و شیعه‌ سر و کار دارد نیز باید مورد توجه‌ باشد.

امروز این‌ ضرر، بسیار بزرگ‌ و شکننده‌ است‌ و لذا قمه‌زدن‌ علنی‌ و همراه‌ با تظاهر، حرام‌ و ممنوع‌ است‌، البته‌ کسانی‌ که‌ در سالهای‌ گذشته‌ از روی‌ عشق‌ و اخلاص‌ قمه‌ زده‌اند مأجورند و بخاطر نیتشان‌ مستوجب‌ ثواب‌ الهی‌اند انشاءالله‌. (پاسخ به نامه امام‌‌جمعه‌ اردبیل‌ - ۱۳۷۳/۰۳/۲۷)


• مقام‌ معظم‌ رهبری‌ نقش‌ هیأتهای‌ مذهبی‌ را در روشن‌ کردن‌ حقایق‌ جهان‌ اسلام‌ برای‌ مردم‌ بسیار مهم‌ دانستند و در پایان‌ سخنانشان‌ ضمن‌ تأکید بر لزوم‌ هوشیاری‌ هیأتهای‌ مذهبی‌ در برابر آلوده‌ شدن‌ مراسم‌ مذهبی‌ به‌ خرافات‌ فرمودند: امسال‌ با هوشیاری‌ مردم‌ و ایمان‌ عمیق‌ جوانان‌ مؤمن‌ و عاشقان‌ حسینی‌ مسأله‌ قمه‌زنی‌ که‌ وسیله‌ و بهانه‌ای‌ در دست‌ دشمنان‌ اسلام‌ بود کنار رفت‌ اما در عین‌ حال‌ هیأتهای‌ مذهبی‌ باید مراقب‌ تلاشهای‌ دشمن‌ برای‌ آلوده‌ کردن‌ مراسم‌ مذهبی‌ به‌ خرافات‌ باشند. (دیدار مسئولان‌ هیأتهای‌ مذهبی‌ استان‌ تهران‌ - ۱۳۷۳/۰۵/۱۲)


• من در دو، سه سال قبل از این، راجع به قمه‌زدن مطلبی را گفتم و مردم عزیز ما، آن مطلب را با همه وجود پذیرفتند و عمل کردند. اخیراً مطلبی را کسی به من گفت که خیلی برایم جالب و عجیب بود. برای شما هم آن مطلب را نقل میکنم. کسی که با مسائل کشور شوروی سابق و این بخشی که شیعه‌نشین است - جمهوری آذربایجان - آشنا بود، میگفت: آن زمان که کمونیستها بر منطقه آذربایجان شوروی سابق مسلّط شدند، همه آثار اسلامی را از آن‌جا محو کردند. مثلاً مساجد را به انبار تبدیل کردند، سالنهای دینی و حسینیه‌ها را به چیزهای دیگری تبدیل کردند و هیچ نشانه‌ای از اسلام و دین و تشیّع باقی نگذاشتند. فقط یک چیز را اجازه دادند و آن، قمه زدن بود!

دستورالعمل رؤسای کمونیستی به زیردستان خودشان این بود که مسلمانان حق ندارند نماز بخوانند، نماز جماعت برگزار کنند، قرآن بخوانند، عزاداری کنند، هیچ کار دینی نباید بکنند؛ اما اجازه دارند قمه بزنند! چرا؟ چون قمه زدن، برای آنها یک وسیله تبلیغ بر ضدّ دین و بر ضدّ تشیع بود. بنابراین، گاهی دشمن از بعضی چیزها، این گونه علیه دین استفاده میکند. هرجا خرافات به میان آید، دین خالص بدنام خواهد شد. (بیانات در دیدار زائرین و مجاورین حرم مطهر رضوی - ۱۳۷۶/۰۱/۰۱)


• به نظر ما قمه‌زنی یک خلاف شرع قطعی بود و هست؛ این را ما اعلام کردیم و بزرگانی هم حمایت کردند؛ اما بعد دیدیم از گوشه و کنار کسانی در جهت عکس این عمل میکنند! اگر قمه‌زنی اشکال هم نداشته باشد و حرام هم نباشد، واجب که نیست؛ چرا در جاهایی برای این چیزهای بعضاً خرافی انگیزه وجود دارد؟

آنهایی هم که جنبه‌ی خرافىِ محض ندارد، لااقل این مقدار هست که در دنیای امروز، در ارتباطات امروز، در فرهنگ رایج جهانی امروز، در عقلانیاتی که امروز در داخل خانه‌های ما و بین جوانان و دختران و پسران ما رایج است، عکس‌العمل نامناسب ایجاد خواهد کرد. اینها از بیّنات شرع نیست که ما بگوییم چه دنیا بپسندد، چه نپسندد، ما باید اینها را بگوییم؛ حداقل اینها چیزهای مشکوکٌ‌فیه است. برای این موضوع فکری بکنید و کاری انجام دهید. این هم با اشاره‌یی که شما در بیانیه اجلاس کردید، به‌ دست نمیآید. (بیانات در دیدار اعضای مجلس خبرگان‌ رهبری - ۱۳۸۳/۱۲/۲۷)


• ما چند سال پیش این‌جا راجع به قمه‌زنی - امری که «بیّن الغیّ» است - مطالبی گفتیم؛ بزرگانی صحبت کردند، نجابت کردند، قبول کردند و مردمِ زیادی هم پذیرفتند؛ یک وقت دیدیم از گوشه‌هایی سروصدا بلند شد که آقا شما با امام حسین مخالفید! معنای «سفینةالنجاة و مصباح الهدی» این است که ما عملی را که بلاشک شرعاً محل اشکال است و به عنوان ثانوی هم حرام مسلّم و بیّن است، انجام دهیم؟ باید این روشنگری‌ها را بکنیم تا نسل جوان ما به اسلام بیشتر علاقه‌مند شود. (بیانات در دیدار اعضای مجلس خبرگان - ۱۳۸۴/۶/۱۷)


• گویندگان، وعاظ، مداحان، سرایندگان، همه باید توجه داشته باشند که این یک حقیقت عزیز است؛ با آن نبایست بازی کرد؛ حقایق ماجرای عاشورا را بازیچه نباید قرار داد. هر کسی یک چیزی به آن اضافه بکند، خرافه‌ای را به آن وصل بکند، کارهای غیر معقول را به نام عزاداری انجام بدهد، اینها نباید باشد؛ اینها طرفداری از امام حسین نیست. یک وقتی ما راجع به مسئله‌ی تظاهرات قمه، مطلبی را گفتیم، یک عده‌ای گوشه کنار صداشان بلند شد که آقا! این عزاداری امام حسین است؛ مخالفت نشود با عزاداری امام حسین!

این، مخالفت با عزاداری نیست؛ مخالفت با ضایع کردن عزاداری است. عزاداری امام حسین را نباید ضایع کرد. منبر حسینی، مجلس حسینی، محل بیان حقایق دینی، یعنی حقایق حسینی است. شعر در این جهت، حرکت در این جهت، نوحه و مدیحه در این جهت باید باشد. شما دیدید در آن محرّم سال ۵۷، دستجات سینه‌زنی ما در بعضی از شهرستانها مثل یزد و شیراز و جاهای دیگر شروع شد و بعد هم گسترش پیدا کرد به همه‌ی کشور؛ سینه میزدند و حقایق روز را در نوحه‌های خودشان بیان میکردند؛ با ارتباط دادن و اتصال دادن اینها به ماجرای عاشورا، که درست هم هست. (بیانات در دیدار مردم قم در سالروز قیام نوزدهم دی‌ماه‌ - ۱۳۸۶/۱۰/۱۹)


• این عزاداریهائی که انجام میگیرد، این گریه و زاریای که میشود، این تشریح حوادث عاشورا که میشود، اینها چیزهای لازمی است. یک عده از موضع روشنفکری نیایند بگویند آقا، اینها دیگر لازم نیست. نه، اینها لازم است؛ اینها تا آخر لازم است؛ همین کارهائی که مردم میکنند. البته یک شکل‌های بدی وجود دارد که گفته‌ایم؛ مثل قمه زدن که گفتیم این ممنوع است، نباید این کار انجام بگیرد؛ این، مایه‌ی دراز شدن زبان دشمنان علیه دوستان اهل‌بیت است.

اما همین عزاداری متعارفی که مردم میکنند؛ دسته‌جات سینه‌زنی راه میاندازند، عَلَم بلند میکنند، اظهار محبت میکنند، شعار مینویسند، میخوانند، گریه میکنند؛ اینها ارتباط عاطفی را روزبه‌روز بیشتر میکند؛ اینها خیلی چیزهای خوبی است. این، اهمیت تبلیغ. (دیدار جمعی از طلاب و اساتید حوزه های علمیه سراسر کشور با رهبر انقلاب - ۱۳۸۸/۰۹/۲۲)