ثبت جهانی «محور ساسانی فیروزآباد» در یونسکو
طالبیان و کارشناسان معاونت میراث فرهنگی با توجه به وجود زمینهای کشاورزی در سایت ساسانی، لابی کارشناسان کشورهای عربی و برگزاری اجلاس در بحرین احتمال میدادند که محور ساسانی در فهرست یونسکو جای نگیرد.
معاون میراث فرهنگی کشور دیروز در گفتوگو با «ایران» نقشههای باستان
شناسی و پلان مدیریتی را ایرادات اصلی ایکوموس (شورای بیــــــــن المللی
بناها و محوطه های تاریخی) به پرونده ثبت جهانی محور ساسانی دانست که در
جلسه دیروز مورد بحث قرار گرفت. استرالیا و اسپانیا از جمله کشورهای موافق
قرار گرفتن محور ساسانی فارس در فهرست آثار جهانی بودند. آنها با تشریح
ارزشهای معماری و تاریخی و باستان شناسی این محور پیشنهاداتی برای برخی
اصلاحات در پلان مدیریتی هم داشتند. چین هم از ثبت جهانی محور ساسانی فارس
در فهرست جهانی یونسکو به دلیل ارزشهای جهانی این محور دفاع کرد اما تونس
خواستار بازگرداندن پرونده برای رفع ایرادات به کمیته میراث جهانی شد.
نمایندگان تانزانیا، زیمبابوه و کوبا در کمیته میراث جهانی با اشاره به
ارزشهای علمی و باستانی محور ساسانی فارس در ارزشهای معماری و شهرسازی
این محور خواستار ثبت جهانی محور ساسانی فارس شدند. بوسنی و هرزگوین محور
ساسانی فارس را واجد ارزشهای ثبت جهانی خواند، اما عمده پیشنهادات اعضا به
ایکوموس انجام اصلاحات در پلان مدیریتی این محور است. ایکوموس برخی از
پیشنهادات و اصلاحات را در پرونده محور ساسانی فارس گنجاند. این پیشنهادها
از سوی اسپانیا، چین، آذربایجان، بورکینافاسو، کوبا، قرقیزستان و استرالیا
اعلام شدند.
تکمـــــــــــــــــــــــیل پرونده منظر باستانشناسی محور ساسانی فارس
۳سال بهطول انجامید. آثار ساسانی این محور از فیروزآباد با آثاری همچون
کاخ اردشیر بابکان و قلعهدختر و نقش برجستهها آغاز و تا کاخ ساسانی
سروستان و شهر تاریخی بیشاپور و تنگ چوگان در شهرستان کازرون ادامه
مییابد.
بسیاری از باستان شناسان معتقدند: هر کدام از این سه محوطه تاریخی یعنی
شهر گور، سروستان و قلعه دختر جداگانه ظرفیت ثبت در فهرست میراث جهانی را
دارند و به همین دلیل از سال ۱۳۸۷ هر کدام را در قالب یک پرونده جداگانه در
فهرست موقت یونسکو ثبت کردند اما طالبیان به خبرنگار ما میگوید:«با توجه
به کاهش بودجه و نیرو در یونسکو سعی میکنیم پروندههای زنجیرهای را ثبت
جهانی کنیم تا هر بار بتوانیم آثار بیشتری را به این فهرست اضافه کنیم.»
البته معاونت میراث فرهنگی این سه محوطه تاریخی را در قالب یک پهنه و نه
پروندهای زنجیرهای برای ثبت جهانی معرفی کرده است.
طالبیان معاون میراث فرهنگی سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری
پیش از این نیز اعلام کرده بود بهدلیل گستردگی حوزه ثبت و پیچیدگیهای
متعدد بویژه تعهدات سازمان میراث فرهنگی در زمینه تملک عرصههای آثار
تاریخی «شهر گور فیروزآباد»، سنگینی و حجم گسترده آثار محور ساسانی در «کاخ
اردشیر»، «قلعه دختر» و نقش برجستههای ساسانی فیروزآباد، شهر تاریخی
«بیشاپور»، «تنگ چوگان» و «غار شاپور» و «سروستان»، دفاع و مذاکره برای ثبت
این پرونده سنگینتر و پیچیدهتر از دورههای گذشته است.
تخت جمیشد در سال 58 نخستین اثری بود که از استان فارس در فهرست جهانی
یونسکو ثبت شد. پاسارگاد و باغ جهانی ارم دو اثر دیگر بودند که به ثبت
جهانی رسیدهاند. باغ ارم یکی از 9 باغ ایرانی است که در پرونده زنجیرهای
باغهای ایرانی به شماره 1374 به ثبت جهانی رسید.