آیت الله موسوی لاری(ره) کیست؟
همکاری
با "مکتب اسلام” و انتشار کتاب "بررسی مشکلات اخلاقی و روانی” مرحوم
استاد موسوی لاری از سال ۱۳۴۱ همکاری خود را با نوشتن سلسله مقالات اخلاق
اسلامی در مجله دینی و علمی «مکتب اسلام» آغاز کردند که مجموع مقالات یاد
شده به صورت کتابی تحت عنوان "بررسی مشکلات اخلاقی و روانی” چاپ و منتشر و
به ۱۱ زبان هم ترجمه شده است.
این کتاب، ۱۷ مورد از موارد اساسی
اخلاق مانند بدخلقی، بدبینی، دروغ، نفاق، غیبت، خوشبینی، حسد، خشم، خیانت،
حرص، بخل، مجادله و … را به بحث می گذارد. این کتاب به ۱۱ زبان زنده دنیا
ترجمه شده است و نمونه هایی از تاثیر عمق این اثر بر خوانندگان گزارش شده
است؛ از جمله اینکه مبلغانی به زندان های یکی از کشورهای آفریقایی رفته و
ترجمه این کتاب را نیز برده بودند که پلیس آن کشور پس از مشاهده تاثیر
والای این کتاب، طی نامه ای، ضمن تشکر، خواستار ارسال نسخه های زیادی از
این کتاب شده بود.
سفر به آلمان و
تالیف کتاب "اسلام و سیمای تمدن غرب” آیت الله موسوی لاری، ۱۵ خرداد ۱۳۴۲ و
روزهای اوج نهضت برای معالجه بیماری به آلمان رفتند، اما علی رغم وضعیت
مزاجی، همانجا نیز روحیه تحقیق را از دست نداده و با تعدادی از شخصیت های
علمی و دانشگاهی آن دیار دیدار داشته اند که پس از چند ماه که معالجه تمام
شد و به ایران بازگشتند، مقالاتی از مشاهدات خود را تحت عنوان «سفری به
آلمان» نگاشتند که در مجله «مکتب اسلام» چاپ شد.
پس از انتشار این
سلسله مقالات، به این فکر افتادند که مجموعه را تکمیل کرده و به صورت
کتابی منتشر کنند و لذا کتابی تحت عنوان «اسلام و سیمای تمدن غرب» آماده
شد و به چاپ رسید که بیش از ۱۰ بار تجدید چاپ شده است.
استاد موسوی لاری در کتاب «اسلام و سیمای تمدن غرب»، به بحث پیرامون ابعاد تمدن غرب و اسلام پرداخته و در مقایسه ای جامع و مستدل و دقیق، برتری تمدن جامع و چند بعدی اسلام را بر تمدن غرب به اثبات رسانده است. این کتاب در بخش های کلی، سیر زندگی و تمدن بشر، پاسخ اسلام به مشکلات موجود جهان، موقعیت خانواده از نظر اسلام، طلاق در اسلام، ازدواج موقت و تعدد همسر را می کاود و در فصولی فرعی، علل پیشرفت مسیحیت، تمدن کنونی غرب، فجایع دستگاه رهبری کلیسا، تبلیغات مسیحیان بر ضد اسلام، اخلاق غربیان، عبادت در کلیسا، تناقضات دنیای کنونی، تبعیض های نژادی، تزلزل نظام خانوادگی، حیوان دوستی و … را مورد کنکاش قرار می دهد.
این
اثر مورد توجه «فرانسیس گوردین» مستشرق انگلیسی، قرار می گیرد و او شخصا
پیشنهاد ترجمه این کتاب را به انگلیسی می دهد و می گوید: ”اگر مولف اجازه
بدهد، حاضرم بدون اینکه حق ترجمه ای از مولف بگیرم، آنرا به زبان انگلیسی
ترجمه نمایم.” این اثر پس از ترجمه، در ایران چاپ نامناسبی شد و سپس در
انگلستان با کاغذ و جلد بهتری به چاپ رسید و چند بار تجدید چاپ شد.
ترجمه
انگلیسی کتاب نیز سه بار در انگلستان، ۱۳ بار در ایران و سه بار در
آمریکا تجدید چاپ شده است. ترجمه انگلیسی کتاب «اسلام و سیمای تمدن غرب»
مورد توجه جدی قرار گرفت، به طوری که رادیوی رسمی انگلستان مصاحبه ای را
با مترجم آن ترتیب و موضوع این کتاب را مورد تحلیل و بررسی قرار داد. این
کتاب مورد توجه مطبوعات انگلیس هم قرار گرفت و در خصوص آن مقالاتی نوشته
شد. بعضی هم نسبت به آن انتقاد کرده بودند که چرا تمدن غرب به نقد کشیده
شده است. بعضی هم واقعیات فرهنگ خود را قبول کردند و با مقالاتی مثبت، به
معرفی کتاب در مطبوعات انگلستان پرداختند. در آمریکا هم کتاب بدون اجازه
استاد، در «هستون» و «نیویورک» تجدید چاپ شد.
تقریبا سه سال پس از انتشار ترجمه انگلیسی کتاب، پروفسور گوردین گفت که یکی از دوستان او، دکتر «رولف سینگلر»، از اساتید دانشگاه آلمان، درخواست می کند که این کتاب را ترجمه کند و حق الترجمه هم نمی خواهد. بالاخره کتاب در آلمان توسط سینگلر ترجمه شد و به چاپ رسید و در آنجا هم با استقبال رو به رو شد و اثر عمیقی در میان آلمانی زبانان گذاشت. حتی یکی از رهبران حزب سوسیال دموکرات آلمان پس از ترجمه و انتشار این کتاب به زبان آلمانی، در نامه نوشت: ”مطالعه این کتاب تاثیر عمیقی در من بخشید و دیدگاه مرا نسبت به اسلام عوض کرد”.
همچنین گروهی از اندیشمندان ایتالیایی در سال ۱۳۸۰ برای بازدید از مرکز به ایران آمده بودند و اظهار داشتند که تعدادی از شهروندان ایتالیایی به واسطه مقالات اتخاذ شده از این کتاب به اسلام گرویده اند. با فروپاشی شوروی و خروج مردم از زندان عقیدتی که شوروی ایجاد کرده بود، آثار ایشان جزو اولین کتاب هایی بود که به دست جوان ها در کشور های تجزیه شده می رسید.
وقتی کتاب «اسلام و سیمای تمدن غرب» در جمهوری آذربایجان منتشر شد، دانشگاه باکو به واسطه سطح عالی محتوای این کتاب، دکترای افتخاری به آیت الله موسوی لاری اهدا و ارسال کرد. هم زمان با انتشار ترجمه آلمانی کتاب، یکی از دانشمندان مسلمان هندوستان به نام «مولانا روشن علی» آن را به اردو ترجمه کرد که پس از چاپ، در هندوستان و پاکستان انتشار یافت و پنج بار نیز تجدید چاپ شده است. این کتاب به صورت خودجوش به زبان های فرانسه، ژاپنی، عربی، اسپانیولی، تایلندی، چینی، روسی، مالایایی، کردی و بوسنیایی نیز ترجمه شده است.
تاسیس دفتر خیریه
مرحوم
آیت الله موسوی لاری در سال ۱۳۴۳ دفتر خیریه ای در شهر لار تاسیس کردند و
برای تبلیغات اسلامی و آشنا ساختن نوجوانان روستایی با مبانی اسلام و کمک
به قشر مستمند، خدماتی از سوی دفتر آغاز شد و تاسال ۱۳۴۷ کار خود را
دنبال کرد. خلاصه کار این دفتر اعزام طلاب به روستاها برای تعلیم مسائل
اسلامی به کودکان و نوجوانان روستایی و تشکیل کلاس های دینی و تامین لباس و
لوازم التحریر هزاران دانش آموز مستمند و اقدام به برگزاری نماز جماعت در
سطح مدارس لار بود. از جمله خدمات بنیادی این دفتر، احداث تعدادی ساختمان
مسجد و حسینیه و مدرسه و درمانگاه در سطح روستاها بود و همچنین خدمات
متنوع دیگری از ناحیه این دفتر خیریه صورت گرفت.
انتشار
کتاب "رسالت اخلاق در تکامل انسان”: استاد سید مجتبی موسوی لاری به تهیه و
تنظیم مقالات اخلاق اسلامی در مجله «مکتب اسلام» ادامه دادند و در
سال۱۳۵۳ مجموعه آن مقالات، با تجدید نظر و اضافات به صورت کتابی تحت عنوان
«رسالت اخلاق در تکامل انسان» انتشار یافت که شش بار در ایران تجدید چاپ
شده است.
کتاب «رسالت اخلاق در تکامل انسان» آنچه را که به
اجمال در کتاب «بررسی مشکلات اخلاقی و روانی» آمده، به تفصیل مطرح کرده
است. مباحث اخلاقی در این کتاب، به صورت گسترده، تفصیلی و علمی ترجمه و با
استدلال های بیشتری مطرح شده است. این کتاب در ۱۴ بخش، مسائلی چون طبیعت و
انرژی های موجود در بشر، عقل و وجدان، پرورش و تکامل شخصیت، تکامل،
سرچشمه آرامش، عزت و شرف واقعی، اراده ، معاشرت، اعتماد به نفس، بیم و
امید و … را بررسی می کند.
تالیف کتاب «مبانی اعتقادات در اسلام»
آیت الله موسوی لاری در سال ۱۳۵۷ به دعوت یکی از سازمان های اسلامی
آمریکا و همچنین ادامه معالجات، سفری به آن دیار کردند و ضمنا با صاحب
نظران در زمینه ضرورت نشر مسائل اعتقادی اسلام به زبان های خارجی به مشاوره
و گفت و گو نشستند و سپس به انگلستان و فرانسه رفتند و پس از بازگشت، به
نوشتن سلسله مقالات ایدئولوژیک اسلامی در مجله سروش پرداختند.
این
مجموعه مقالات که اصول عقاید اسلامی را در بر می گرفت، تحت عنوان «مبانی
اعتقادات در اسلام» در چهار جلد کتاب که شامل توحید، عدل، نبوت، امامت و
معاد بود، انتشار یافت. کتب یاد شده به زبان های انگلیسی، روسی، فرانسه،
اردو و اسپانیولی و بعضی از مجلدات آن نیز به زبان های ژاپنی، بلغاری،
رومانیائی، چینی، بنگالی و آلمانی ترجمه شده است.
اما جلد اول
«مبانی اعتقادات در اسلام» در باب شناخت خدا و مسئله جبر و اختیار و قضاء
و قدر و … است. جلد دوم نیز در مورد نبوت و مباحثی همچون رسالت، مکتب،
حقانیت، عدالت و اعجاز انبیاست. جلد سوم در باب معاد و دلایل و نشانه ها و
… و جلد چهارم، در باب امامت و شبهات مربوط به آن بحث می کند. این چهار
جلد کتاب از بیانی شیوا، روزآمد و مستدل برخوردار است.
مترجم
انگلیسی این کتاب، از اساتید دانشگاه «برکلی» آمریکاست. او شخصا کتاب را
دیده، توجهش جلب شده و برای ترجمه آن اقدام کرده است. او در مورد انگیزه
خود برای ترجمه این کتاب، می گوید: "مطالب و محتوای این کتاب به صورت
مستدل و منطقی ارئه شده و این امر در دنیای غرب، جاذبه خاصی دارد و لذا
همین انگیزه مهم، توجه مرا جلب کرد که آن را در مدت ۸ سال ترجمه کردم.”
تاسیس مرکز نشر معارف اسلامی در جهان
انتشار کتاب «اسلام و سیمای تمدن غرب» به زبان انگلیسی و درج نشانی مولف
در پشت کتاب برای مکاتبه و تبادل افکار محققان، موجب شد که همین مکاتبات
اولیه، نقطه عطفی برای پیدایش «مرکز نشر معارف اسلامی در جهان» باشد. لذا
بعد از انتشار کتاب، مرتب از گوشه و کنار جهان با استاد موسوی لاری مکاتبه
می کردند و وقتی حجم مکاتبات بالا رفت و تبادل فکری ادامه یافت، استاد به
این فکر افتادند که مرکز نشر معارف اسلامی را در سال ۱۳۵۵ تاسیس و شریعت
الهی و اندیشه اسلامی را با ترجمه آثار به زبان روز، به دنیا معرفی کنند.
ابتدا زیرزمین منزل ایشان محل نشر و پخش کتاب شد و خانواده استاد، بیشتر
اوقات، شب را مشغول بسته بندی کتب برای ارسال بودند. اما کم کم به خاطر ضیق
مکان، تصمیم گرفتند جایی را برای ارسال کتاب و مکاتبات خود پیدا کنند.
منزل مخروبه ای در همسایگی استاد بود که آن را خریداری کردند و استاد موسوی
لاری، به همت دوستان مخلص و نیکوکار، در سال ۱۳۵۵ در قم دفتری به نام
«دفتر گسترش فرهنگ اسلامی خارج از کشور» تاسیس کردند که بعدا به عنوان«مرکز
نشر معارف اسلامی در جهان» تغییر نام یافت.
این مرکز به نشر
آثار اسلامی به خصوص آثار ترجمه شده ایشان پرداخت؛ اقدامی با هدف گسترش
تعالیم اسلامی و مفاهیم قرآنی در اقصی نقاط دنیا. کتب منتشر شده از سوی
این مرکز تبلیعاتی برای درخواست کنندگان مشتاق و تشنگان حقایق اسلامی اعم
از افراد و یا هزاران موسسه و مدرسه و گروه ها و جمعیت های اسلامی از
سراسر جهان به صورت اهدایی ارسال می شود که ثمرات و نتایج خدمات اسلامی و
فرهنگی این مرکز در روشن ساختن اذهان انبوه عظیمی از مردم جهان نسبت به
حقایق نورانی اسلام و جذب افراد بسیاری، از غیر مسلمانان به سوی اسلام ضمن
هزاران نامه دریافتی از ملیت های مختلف مردم انعکاس یافته و میلیون ها
نفر را تغذیه فکری و معنوی کرده است.
هم اکنون ده ها هزار نامه در بایگانی این مرکز نگهداری می شود و همچنان کار تبلیغات اسلامی در سطحی گسترده در مناطق مختلف جهان ادامه دارد. در سال ۱۳۷۲ به لحاظ تاثیری که نشر کتب روسی ایشان در جمهوری آذربایجان به جای گذاشت، آکادمی علوم جمهوری آذربایجان در باکو دکترای افتخاری برای ایشان صادر و به همین مناسبت مراسمی در دانشگاه باکو برگزار کرد. همچنین این مرکز اقدام به چاپ قرآن کریم با ترجمه انگلیسی، فرانسه، اسپانیولی و روسی کرده که به متقاضیان از کشور های مختلف اهداء می شود.
ترجمه
نهج البلاغه و صحیفه سجادیه به زبان های مختلف نیز از فعالیت های اساسی
«مرکز نشر معارف اسلامی در جهان» است. ترجمه کتاب صحیفه سجادیه برای یکی
از شخصیت ها در آلمان فرستاده شد و او در نامه ای به این مرکز، اشاره کرده
بود که یک کاردینال مسیحی که از بستگان او بوده، در منزلش این کتاب را می
بیند و وقتی مطالعه آن را آغاز می کند، غرق در مباحث و معارف عالی آن می
شود و درخواست یک نسخه برای خود میکند و آن کشیش مسیحی تصریح می کند که
مطالب این کتاب پرجاذبه است و مشابه این مضامین را در مسیحیت سراغ نداریم.
اتفاقا این مطلب به واتیکان منتقل می شود و پس از آن،
واتیکان طی نامه ای به مرکز، تقاضای ارسال صحیفه سجادیه می کند. «مرکز نشر
معارف اسلامی در جهان» تنها به زبان های رایج و فراگیر اکتفا نکرده و
آثاری را به زبان های محلی و منطقه ای نیز ترجمه کرده است. انگلیسی،
فرانسه، اسپانیولی، اردو، ایتالیایی، تاجیکی، مالایو، تایی، تامیلی،
لهستانی و لهجه های محلی و منطقه ای، از جمله زبان هایی است که مرکز تا
کنون نسبت به ترجمه آثار به این زبان ها اهتمام داشته است و سعی شده است
از مترجمان خوب و قوی برای ترجمه آثار استفاده شود.
غالبا مترجمان
این مرکز از متخصصان و کسانی هستند که مسلط به آن زبان می باشند و خودشان
به آن زبان تکلم می کنند، زیرا اگر ترجمه توسط فارسی زبان ها انجام بگیرد،
دچار نواقصی در ترجمه می شویم و حتی در ترجمه به زبان های محلی و منطقه
ای نیز این گونه عمل شده است و وسواس خاصی در ترجمه آثار وجود دارد تا
فرهنگ غنی اسلام به زبان شیوا، روزآمد و مستدل ارائه شود.
ارتباط
علاقه مندان با «مرکز نشر معارف اسلامی در جهان»، از دو طریق پست معمولی و
پست الکترونیک انجام می گیرد و پایگاه www.musavilari.org به منظور
ارتباطات الکترونیک با سراسر جهان راه اندازی شده که در هفته، بین ۱۳۰ تا
۱۷۰ نامه به زبان های مختلف به این مرکز می رسد.
پس از دریافت،
نامه ها از حیث زبان تفکیک و سپس به دست مترجمان سپرده می شود و مترجمان،
خلاصه ای از نامه را ضمیمه کرده و به دست مسئول مرکز می رسانند. ایشان نیز
با توجه به سطح معلومات فرستنده نامه، دستور ارسال کتاب های مورد نظر را
می دهند و بعضا پاسخ به سوالاتی را که در نامه مطرح شده، می نویسند. آثار
درخواستی به صورت اهدایی ارسال می شود و تمامی هزینه ها از چاپ آثار تا
ارسال، مبتنی بر کمک های مردمی است و هیچ گونه هزینه دولتی در این مرکز
صرف نمی شود.
اما مرحوم موسوی لاری،
در باب فلسفه وجودی "مرکز نشر معارف اسلامی در جهان” و روش معرفی مکتب
تشیع، معتقد بود که غنای فرهنگی تشیع به قدری است که از هر زاویه ای که
تشیع وارد شود و بشریت را مورد خطاب قرار دهد، توان رفع تشنگی بشریت را
داراست.
از منظر استاد، نقطه اصلی کارها برای معرفی مذهب،
شناساندن و جاانداختن «بینش توحیدی» است؛ معتقد بود که مردم باید بفهمند
نظام آفرینش به دست کسی اداره می شود و همه چیز در اختیار اوست و آن خدایی
است که اسلام می خواهد به آنان شناسانده شود تا به او ایمان بیاورند و
اولین گام، ایجاد همین بینش و تفکر توحیدی درآنان است، زیرا آن ها یا موحد
نیستند یا بینش توحیدیشان ضعیف است و نیاز به تقویت دارد، پس این نقطه
شروع و گام آغازین است.
تاکید آیت الله سید مجتبی موسوی لاری
این بود که نخست باید مسائل کلی اسلام مطرح شود و نباید درآغاز به امور
اختلافی دامن زد. سعی وافر آن مرحوم در طرح نکردن مسائلی بود که ایجاد
حساسیت می کرد و لذا بیشتر بر جاذبه های شیعه تکیه میکرد و معتقد بود که
این مسئله، به خودی خود، دیگران را تشویق می کند که به طرف ما بیایند و هم
فرهنگ تشیع آرام آرام در نهاد آنان رسوخ کند؛ یعنی به طور ضمنی دیدگاه
های شیعه را مطرح و این کار را با گام توحیدی آغاز می کرد.
مثلا در مکاتبات با لائیک ها از اسلام چیزی برای آن ها نمیفرستاد؛ می گفت
اول خدایی هست(توحید)، هستی خالقی دارد. ابتدا تفکر خداشناسی را نهادینه می
کرد و اصول امامت را برای گام آخر میگذارد و آرام آرام مطالب را بیان می
کرد تا به اصول امامت می رسید. این شیوه و روش او بود. ایشان معتقد بود که
باید در دروس حوزه تحولی ایجاد شود و قرآن از مهجوریت بیرون آید و طلاب
به تفسیر روی آورند، به طوری که آیات و روایات پایه همه علوم قرار گیرند و
تفاسیری نوشته شود که دنیا پسند باشد و لذا با تاثر می گفت که ما تفسیر
دنیا پسند برای جهان امروز کم داریم و ائمه معصومین(ع) هم هنوز ناشناخته
باقی مانده اند.