چندی پیش فرسایش خاک در فارس را سالانه بالغ بر ۱۱ تن در هکتار اعلام کردند در صورتی که متوسط جهانی آن ۵.۳ تن در هکتار است. آمار نشان می دهد که فرسایش خاک در فارس دو برابر متوسط جهانی است.

کارشناسان اعلام کرده اند که حوزه سد درودزن، شهرستان‎های جنوبی چون مهر و لامرد و منطقه دشمن زیاری در شهرستان ممسنی از جمله کانون‌های بحران فرسایش خاک در استان هستند و این بار هم مانند دیگر مشکلات زیست محیطی از جمله خشک شدن دریاچه ها یا پایین رفتن سطح سفره آبهای زیرزمینی ردپای انسال به چشم می خورد چرا که علل این همه فرسایش خاک انسان است.

از بین بردن پوشش گیاهی، استفاده از روش‌های نامناسب کشاورزی و خشکسالی و رها کردن زمین‌های کشاورزی و علاوه بر این جابه جایی خاک برای اراضی از جمله دلایل فرسایش خاک در استان فارس است.

لایه سطحی خاک که قطر زیادی هم ندارد ( ۱۰ تا ۵۰ سانتی‌متر) سرشار از مواد آلی و مغذی هست و زمانی که فرسایش خاک صورت می‌گیرد این لایه از بین رفته و در نتیجه خاک دیگر برای رشد گیاه مناسب نیست.

با از بین رفتن لایه، خاک نفوذپذیری خود را از دست داده و امکان جذب آب‌ را ندارد در نتیجه بارش باران سبب سیل می‌شود.

پایش بیش از ۴۵ هزار نمونه خاک با پراکنش مناسب در ۳۰ شهرستان استان فارس نشان داد ۷۰ درصد از خاک‎های کشاورزی استان کمتر از یک درصد مواد آلی دارند و این به معنای وضعیت بحرانی حاصل‎خیزی خاک‎های کشاورزی است.

در این میان مدیر کل منابع طبیعی استان فارسگفت: در این استان تاکنون گزارشی مبنی بر قاچاق خاک گزارش نشد و به احتمال زیاد قاچاق خاک مربوط به استانهای مرزی است.

خط قرمز منابع طبیعی جابجایی خاک است

مهرزاد بوستانی با اشاره به اینکه قاچاق خاک در استان نیست اما جابه جایی خاک چرا، اظهار کرد: متاسفانه موضوع اساسی که در مورد خاک در این استان وجود دارد مربوط به جابه جایی خاک است زیرا بعضا گزارش شده افرادی اقدام به جابه جایی خاک و انتقال آن به اراضی کشاورزی می کنند که این مسئله نگران کننده است.

وی با انتقاد از جابه جایی خاک در استان فارس افزود: خط قرمز منابع طبیعی برای جابه جایی خاک پوشش های گیاهی است زیرا بعضا مشاهده شده افرادی اقدام به جابه جایی خاک می کنند که این امر در از بین رفتن پوشش های گیاهی موثر بوده است.

مدیر کل منابع طبیعی استان فارس با بیان اینکه جابه جایی خاک باعث فرسایش می شود، گفت: متاسفانه برخی افراد بدون نظارت اقدام به جابه جایی خاک در سطح استان می کنند که این مسئله باعث فرسایش خاک می شود.

وی ادامه داد: جابه جایی خاک دارای تشریفات خاصی است که بر این اساس افراد باید از طریق صنعت- معدن و تجارت مجوز گرفته و سپس به منابع طبیعی مراجعه کنند و در صورتی که برداشت خاک در نقاطی باشد که ایرادی نداشته باشد منابع طبیعی با جابه جایی آن موافقت می کند در غیر این صورت مجوز داده نمی شود.

بوستانی گفت: براساس قانون افرادی که بدون مجوز اقدام به جابه جایی خاک می کنند برای آنها از سه ماه تا یک سال زندان به همراه جریمه های سنگین درنظر گرفته می شود.

وی بیان کرد: در همه شهرستان‌های استان فارس مشکل فرسایش خاک دیده می‌شود که اغلب علل انسانی دارد. از بین بردن پوشش گیاهی، استفاده از روش‌های نامناسب کشاورزی و خشکسالی و رها کردن زمین‌های کشاورزی از جمله دلایل فرسایش خاک در استان فارس است.

زمینه وقوع سیلاب با فرسایش خاک

یک کارشناس حوزه محیط زیست نیز در خصوص فرسایش خاک  گفت: زمانی که فرسایش رخ دهد شرایط برای وقوع سیلاب به دنبال کوچکترین بارش باران فراهم می شود از این رو ضروری است که به موضوع خاک توجه جدی شود.

علی اکبر کاظمینی با انتقاد از جابه جایی خاک در استان فارس بیان کرد: هر خاکی در آب و هوای خاصی و با یک شرایط خاص به وجود می آید از این رو جابه جایی خاک می تواند مشکلات عدیده ای را به وجود آورد.

وی با بیان اینکه تشکیل هر سانتی متر خاک به زمانی از ۴۰۰ تا ۶۰۰ سال نیاز دارد، اظهار کرد: این برداشت خاک می تواند باعث از بین رفتن گونه های زیستی و گیاهی شود و به عنوان یک خطر در استان تلقی می شود.

این فعال حوزه محیط زیست با اشاره به اینکه در تمام دنیا به دنبال تبدیل اراضی کشاورزی به مرتع هستند، گفت: متاسفانه در کشور ما برعکس است و افرادی در حال از بین بردن خاک هستند.

کاظمینی ادامه داد: انتقال خاک از منطقه ای به منطقه دیگر باعث فرسایش خاک می شود و این امر می تواند باعث ایجاد سیلاب شود .

وی تاکید کرد: برای تشکیل هر سانتی متر خاک به سالیان سال نیاز است از این رو نباید با اقدامات خود باعث ایجاد مشکلاتی در این حوزه شد.

منبع: مهر