دود قلیان روی سلامت و فرهنگ

این روزها قلیان کشیدن برای برخی جوانان به یک شیوه آرامش‌بخش تبدیل شده که در کنارش، حس بزرگی کاذب را هم به آن‌ها القا می‌کند. در پس این آرامش اما، دو مساله جدی نهفته است که اگرچه همه می‌دانند اما همه برای مقابله‌اش، کاری نمی‌کنند. استفاده از قلیان هم سلامت افراد را به خطر می‌اندازد و هم زمینه‌ساز فرهنگی خواهد شد که این روزها در برخی پارک‌ها به وفور دیده می‌شود. در حوزه سلامت اگرچه کارشناسان امر آسیب‌های استفاده از قلیان را بارها مطرح کرده‌اند اما به نظر می‌رسد نامه سرگشاده چهار هزار نفر از پزشکان و متخصصان حوزه سلامت به رئیس جمهور مهم‌ترین سندی است که می‌توان در بررسی تبعات قلیان مطرح کرد. در قسمتی از این نامه سرگشاده آمده: «هر چند مصرف سیگار ساده تر و شیوع آن بیشتر از قلیان است اما میزان منوکسید کربن وارد شده به بدن انسان در اثر ‏استعمال ‏قلیان شش برابر سیگار و میزان ‏عامل سرطانی قلیان46 برابر بیشتر از سیگار است». اما در حوزه فرهنگ، نگاهی به وضعیت کنونی پارک‌ها، اماکن تفریحی و حتی برخی مراکز عرضه قلیان به خوبی نشان می‌دهد که چه جوی بر آن‌ها حاکم است. در پارک‌ها، عملا عرضه قلیان به نوعی تبلیغ آن برای گروه‌های مختلف سنی خواهد بود. جمع‌های چندنفره جوانان که بعضا دختران و پسران در کنار هم‌اند، در مقابل خانواده‌هایی که برای کسب آرامش و استراحت به پارک‌ها آمده‌اند، صحنه‌ای زشت را به تصویر می‌کشد که امنیت روانی افراد را ضایع می‌کند.

قانونی که خاک می‌‌خورد

در شیراز اگرچه برخورد با عرضه‌کنندگان قلیان مدت‌ها است که مورد بحث بوده اما خبری از یک اقدام جدی و همه‌گیر نیست. در قانون جامع کنترل و مبارزه ‏ملی با دخانیات ‏مصوب سال 1385 و آئین نامه اجرائی آن مصوب سال 1386 ‏بر ممنوعیت عرضه قلیان در ‏اماکن عمومی از جمله ‏قهوه خانه ها با صراحت تاکید شده است اما آن‌چه در سطح جامعه دیده می‌شود، نشانی از اجرای این قانون ندارد. وجود قهوه‌خانه‌ها، سفره‌خانه‌های سنتی و چای‌خانه‌هایی که به صورت رسمی و علنی در شیراز به عرضه قلیان به طیف عمدتا جوان می‌پردازند، نشانه‌ای آشکار از نبود اراده جدی میان مسئولان استان و شیراز برای مبارزه با قلیانی است که 46 بر سرطان‌زاتر از سیگار است. علاوه بر این مراکز، برخی افراد در پارک‌ها و در حاشیه‌بلوارها نیز به گسترش این عامل خطرناک می‌پردازند.

قلیان در شیراز

روند برخورد با قلیان در کشور و استان، اما ماجرای پرپیچ وخم و البته دردناکی دارد. در حالی که معاون اجتماعی وزیر کشور وقت در اوایل خرداد 91 از اعمال ممنوعیت عرضه قلیان در رستوارن‌ها، تالارها، مهمان‌پذیرها و ... خبر داده بود، نجفی اولین رئیس سازمان میراث فرهنگی دولت تدبیر و امید، در برنامه زنده تلویزیونی با دفاع از مصرف قلیان گفت: «حالا بنده با همسرم یا دخترم رفتیم قلیان بکشیم دو پک هم آنها بزنند چه مشکلی دارد؟!» در شیراز نیز این کش‌وقوس‌ها را می‌توان مشاهده کرد؛

اما معاون سیاسی - اجتماعی وقت فرمانداری شیراز در اردیبهشت 91 گفته بود: با مصوبات جدید درجلسه اجرای قانون جامع كنترل و مبارزه ملی با دخانیات شهرستان شیراز كه با حضور معاون دادستانی و سایر دستگاههای ذیربط تشكیل گردید شیراز به مكانی ناامن برای عرضه كنندگان قلیان به صورت غیر مجاز تبدیل خواهد شد. فارغ از این‌که رجایی صرفا از برخورد با «مراکز غیرمجاز عرضه قلیان» سخن گفته بود و اشاره‌ای به مراکز مجازی که همان قلیان با همان اثرات سوء را عرضه می‌کند، نکرده بود اما این روزها، مراکز غیرمجاز نیز به وفور در شهر قابل مشاهده است. در مرداد 92 نیز فرخ‌زاده معاون فرهنگی اجتماعی شهرداری شیراز از طرحی خبر داد که مردم با تحویل قلیان‌های خود، جوایز ارزنده‌ای دریافت می‌کنند. شش ماه بعد، فرخ‌زاده در زنگ حساب شیرازه در پاسخ یکی از شهروندان در خصوص طرح جمع‌آوری قلیان گفت: «طرح تعویض قلیان هم در محله سهل‌آباد انجام شد. این کار را توسط خانه‌های محله انجام دادیم. قبل از این جمع‌آوری، بیش از ده هزار قلیان و 15 هزار سی‌دی مستهجن را در یک روز جمعه در بلور چمران امحا کردیم» و البته دیگر خبری از این طرح ابتکاری نشد هر چند شهرداری در این زمینه وظیفه مشخصی نیز ندارد.

قلیان‌ها در شیراز هم‌چنان چاق‌اند!

به نظر می‌رسد حالا که بیشتر از هر زمان دیگری، اثرات سوء قلیان بر همگان مشخص شده است، دولت باید برای اجرای قانون مبارزه ملی با دخانیات با عزمی قوی‌تر از گذشته ورود کند. در استان فارس نیز، این برخورد باید جدی‌تر از قبل صورت گیرد. در این زمینه ورود استاندار که طی ماه‌های اخیر نشان داده دغدغه‌های مهمی در حوزه سلامت دارد، ضروری به نظر می‌رسد. آیا قلیان‌های شیراز هم‌چنان چاق خواهند ماند؟