کارشناس مسائل سیاسی در گفتگو با شیرازه:
اضلاع قدرت آسیایی با پیوست ایران به سازمان همکاری شانگهای در دولت سیزدهم کامل شد
صفرپور، اولین سفر خارجی رییس جمهور کشورمان به دوشنبه پایتخت تاجیکستان و شرکت در اجلاس سازمان همکاری شانگهای و پذیرش عضویت دائمی ایران در این سازمان را نقطه عطف تحولی در روابط خارجی ایران ارزیابی کرد و گفت: تاکنون سه کشور بزرگ راهبردی و تاثیر گذار روسیه، چین و هند در سازمان همکاری شانگهای بودند و اکنون با پیوستن ایران به این سازمان اضلاع قدرت آسیایی کامل شد.
به گزارش سرویس سیاسی شیرازه، غلامرضا صفرپور، مدرس دانشگاه و مسئول معاونت بررسی و گفتمان سازی بسیج اساتید استان فارس در گفتگو با خبرنگار این رسانه به تشریح اهمیت عضویت ایران در سازمان همکاری شانگهای پرداخت و گفت: از دیدگاه نهاد گرایان لیبرال در روابط بین الملل، نهادهاي بین المللی به عنوان یکی از مهمترین بازیگران عرصه نظام بین المللی در کنار دولت ها حائز اهمیت هستند.
وی افزود: این نظریه پردازان معتقدند که نهادهاي بین المللی میتوانند تاثیر مهمی روي رفتار همکاري جویانه کشورها و نظم بین المللی داشته باشند؛ موضوع جهانی شدن باعث شده که ائتلافها و نهادهاي بین المللی افزایش یافته و بیش از گذشته اهمیت پیدا کنند. به همین جهت از اواخر قرن بیستم بسیاري از ائتلاف ها و سازمان ها فعال و تقویت شده اند و کشورها، خواسته و منافع خود را در چارچوب مجموعه ای از کشورهاي همسو بیان می کنند.
این کارشناس علوم سیاسی هدف از تشکیل سازمان را مورد اشاره قرار داد و تاکید کرد: سازمان همکاري شانگهاي به عنوان یک سازمان منطقه اي درآسیاي مرکزي از جمله این نهادها می باشد که زمینه هاي شکل گیري آن پس از فروپاشی ساختار دوقطبی نظام بین الملل و پایان جنگ سرد فراهم آمد.
صفرپور ضمن اشاره به توافقنامه اعتمادسازى در مناطق مرزى تصریح کرد: پس از فروپاشى شوروى، سه کشور تازه استقلال یافته آسیاى مرکزى که هم مرز با چین بودند، یعنى قرقیزستان، تاجیکستان، قزاقستان در مذاکرات مرزى بین چین و روسیه شرکت کردند و سرانجام در آوریل 1996میلادي پنج کشور مذکور توافقنامه ای را تحت عنوان «توافقنامه اعتمادسازى در مناطق مرزى» به امضاء رساندند که به موجب آن دول مذکور متعهد شدند محدودیتهایى را در استقرار نیروهاى نظامى و فعالیتهاى نظامى خود در یک منطقه غیرنظامى مرزى به طول100کیلومتر (62 مایل) اعمال نمایند.
این مدرس دانشگاه در توضیح توافق نامه شانگهاى پنج افزود: از آنجایى که توافقنامه مذکور در شانگهاى منعقد شده بود پنج کشور از این پس به نام کشورهاى عضو "شانگهاى پنج " معروف شدند، در 1998 میلادي در اجلاس سران کشورهاى شانگهاى پنج در آلماتى، کشورهاى عضو توجه خود را به تهدیدات دیگرى که امنیت آنها و حکومتهاي شان را مورد چالش قرار میداد، معطوف کردند.
بنابه گفته مسول معاونت بررسی و گفتمان سازی بسیج اساتید استان فارس، در 15 ژوئن سال 2001 میلادي، ازبکستان که عضو ناظر سازمان در اجلاس سران سال2000 بود، به عضویت کامل شانگهاى پنج درآمد و در همین روز، شش کشور عضو مشترکاً تشکیل سازمان همکارى شانگهاي را اعلام نمودند.
صفر پور ضمن تشریح اهداف و گرایشات در حوزه روابط خارجی سازمان همکارى شانگهاي ادامه داد: بدین ترتیب، سازمان همکارى شانگهاي با مشارکت دو قدرت چین و روسیه و چهارکشور آسیاى مرکزى (قرقیزستان، تاجیکستان، قزاقستان و ازبکستان) به عنوان یک سازمان بین المللى پا به عرصه وجود گذاشت و در ژوئن 2002 میلادي سران کشورهاى عضو سازمان همکارى شانگهاي در سنت پترزبورگ منشور این سازمان را به امضا رساندند که در آن، اهداف، اصول، ساختار و نحوه اقدامات و همکارىها و گرایشات در حوزه روابط خارجی سازمان همکارى شانگهاي تشریح شده است.
وی در خصوص عضویت ایران در این توافقنامه گفت: با تصویب این منشور، سازمان همکارى شانگهاي به صورت رسمی از لحاظ حقوق بین الملل در زمره سازمانهاى شناخته شده و رسمى بین المللى قرارگرفت. جمهوري اسلامی ایران در تیرماه سال 1384 مصادف با پنجمین نشست سران سازمان شانگهاي در آستانه قزاقستان، به عنوان عضو ناظر در این سازمان پذیرفته شد و تقاضاي خود مبنی بر عضویت دائم در این سازمان را هم در این تاریخ ارائه نموده است.
صفرپور ضمن بیان ظرفیت‌های سازمان همکاري شانگهاي مطرح کرد: توانمندي هاي این توافق با توجه به عضویت دو عضو از پنج عضو دائم شوراي امنیت در این سازمان، دارا بودن بیش از یک سوم جمعیت جهان، وسعت قابل توجه و توانمندي هاي اقتصادي نوید یک ائتلاف بالقوه توانمند را میدهد.
وی افزود: بسیاري براین عقیده اند که سه عامل مهم افراط گرایی مذهبی، تروریسم بین المللی و جدایی طلبی در ایجاد و توسعه سازمان همکاري شانگهاي نقش پراهمیتی داشته اند.
مسول معاونت بررسی و گفتمان سازی بسیج اساتید استان فارس ادامه داد: عده اي برآنند که سازمان همکاري شانگهاي یک کنسرتی است که در آسیاي مرکزي جهت جلوگیري از برهم خوردن وضع موجود رژیمهاي قانونی پس از شوروي ایجاد شده است. بدین معنا که تهدیدات مشروعیت رژیم هاي آسیاي مرکزي، مسولین این کشورها را بر آن داشت تا جهت حفظ منافع خود به ایجاد سازمان همکاري شانگهاي بپردازند.
صفرپور در ادامه عنوان کرد: رفع معضلاتی همچون تروریسم، بنیادگرایی، جدایی طلبی و تجارت مواد مخدر از موارد مهم در پیگیري چینی ها در شکل گیري سازمان همکاري شانگهاي بوده است و روسها نیز با چالش جدائی طلبی چچن ها روبرو هستند.
این مدرس دانشگاه در خصوص همکاری های حکومت ها در سطح بین المللی توضیح داد: دیگر دولتهاي عضو سازمان همکاري شانگهاي هم هرکدام با درجات گوناگون با گروههاي جدایی طلب روبرو هستند. در همین راستا بعد از سال 2001میلادی، در این منطقه شاهد سطح جدیدي از همکاري بین حکومتها در قالب سازمان همکاري شانگهاي هستیم.
وی همچنین نقش سازمان همکاري شانگهاي را مورد توجه قرار داد و گفت: این سازمان نقش موازنه دهنده را در صحنه بین المللی به خصوص در مقابل پیمان ناتو ایفا می نماید و بستر مناسبی جهت تبدیل این اتحاد طبیعی به اتحاد استراتژیک است.
صفرپور با بیان اینکه ایجاد موازنه در برابر یک جانبه گرایی هاي هژمونیک ایالات متحده آمریکا در چارچوب این سازمان قابل رهگیري می باشد، اظهار کرد: از سوي دیگـر، جایگاه مهم سازمان شانگهاي به عنوان یک نهاد بین دولتی که دو عضو دائم شوراي امنیت یعنی چین و روسیه وچهار قدرت اتمی در آن حضور دارند، می تواند میدان بازي را براي ایران جهت کسب و پیگیري منافع ملی و ایفاي نقش منطقه اي آن، مهیا کند.
وی ادامه داد: بنابر این باید گفت روسیه براي سازماندهی و مـدیریت حوزه انرژي در چارچوب سازمان همکاريهاي شانگهاي، نیازمند عضویت ایران است که بر این اساس، براي رسیدن به این هدف اسـتراتژیک، ظرفیت اقتصادي ایران، ذخایر انرژي نفت و گاز، کانالهاي ارتباطاتی و حمل و نقـل و موقعیـت ژئوپلیتک آن کشور، میتواند کمک مؤثري باشد.
به گفته این کارشناس مسائل سیاسی، با تغییر دولت و روی کار آمدن دولت سیزدهم با نگاه‌های آرمان‌گرایانه واقع‌بینانه، سیاست همگرایی منطقه‌ای، تقویت همکاری‌ها با همسایگان و قدرت‌های آسیایی، به صورت جدی در دستور سیاست خارجی جمهوری اسلامی قرار گرفته است.
مسول معاونت بررسی و گفتمان سازی بسیج اساتید استان فارس، اولین سفر خارجی رییس جمهور به دوشنبه پایتخت تاجیکستان و شرکت در اجلاس سازمان همکاری شانگهای و پذیرش عضویت دائمی ایران در این سازمان را نقطه عطف تحولی در روابط خارجی ایران ارزیابی کرد و گفت: تاکنون روسیه، چین و هند، سه کشور بزرگ راهبردی و تأثیرگذار در سازمان همکاری شانگهای بودند و اکنون، با پیوستن ایران دارای ژئوپلیتیک منحصر به فرد در منطقه به این سازمان، اضلاع قدرت آسیایی کامل شد .
این مدرس دانشگاه ادامه داد: سازمان همکاری شانگهای پهنه وسیعی معادل ۳۵ میلیون و ۹۷۲ هزار کیلومتر مربع از کره زمین، یعنی ۲۳ درصد کل وسعت خاکی و جمعیتی افزون بر ۳ میلیارد و ۵۰۰ میلیون نفر که نزدیک به ۴۵ درصد مجموع جمعیت جهان است را در بر می‌گیرد و از نظر اقتصادی سازمان همکاری شانگهای تقریبا یک‌چهارم تولید ناخالص داخلی جهان را به خود اختصاص میدهد، به علاوه متوسط تولید ناخالص داخلی این سازمان در سال ۲۰۱۶، ۸۴/۴ درصد افزایش یافته است که تقریبا ۲ برابر متوسط جهانی است.
این کارشناس مساول بین الملل معتقد است که عضویت جمهوری اسلامی ایران در سازمان همکاری شانگهای ضربه بزرگی به جریان‌های غربگرای داخلی و همچنین کشورهای غربی بویژه آمریکا وارد کرد.
صفر پور ضمن بیان اینکه ماهیت نظم جدید، اولویت را به اقتصاد میدهد اضافه کرد: تحولات اقتصادی، چرخش آرام قدرت از حوزه آتلانتیک (اقیانوس اطلس) به حوزه پاسیفیک (اقیانوس آرام و اقیانوس هند) را رقم زده است و نظم جدید در حال شکل‌گیری با نظم‌های گذشته تفاوت اساسی دارد. نظم جدید در حال شکل‌گیری برخلاف هژمونی آنگلو ساکسونی، کشورگشایی نظامی و فتوحات با لشکرکشی نخواهد بود.
این کارشناس مسائل سیاسی تصریح کرد: بدون تردید قدرت تجمیع شده کشورهای عضو سازمان همکاری اولاً به یکجانبه‌گرایی آمریکایی‌ها پایان داده و ثانیاً قطب قدرت آسیایی در نظام چند قطبی قرن بیست‌ویکم را به مؤثرترین قطب قدرت در یک نظام چند جانبه‌گرایی تبدیل خواهد کرد. پذیرش عضویت دائم ایران در شانگهای، اثبات کرد که ایران بخشی از قدرت آسیایی و کشوری تحریم‌ناپذیر، انزواناپذیر و دارای موقعیتی تعیین‌کننده در منطقه و در جهان است.
به گفته وی، دقت در سخنان رؤسای کشورهای عضو سازمان از جمله روسیه، چین و هند در اجلاس اخیر در خصوص موقعیت ایران، سهم بالای نقش‌آفرینی جمهوری اسلامی در شکل‌دهی به یک قدرت برتر آسیایی را نشان میدهد.
صفرپور اظهار کرد: نتایج وپیامدهای عضویت ایران در سازمان همکاری شانگهای را میتوان بصورت فهرست وار به پیامدهاي سیاسی، امنیتی، اقتصادی و فرهنگی دسته بندی کرد.
این استاد دانشگاه ذیل پیامدهاي سیاسی عضویت دائم جمهوري اسلامی ایران در سازمان همکاري شانگهای را مورد توجه قرار داد و گفت: ایران می تواند در برخی موارد از تنش هاي میان کشورهای چین و روسیه با ایالات متحده آمریکا، به نفع خود بهره برداري کند و تهدید احتمالی مشترك ناتو و آمریکا براي ایران و دیگر اعضاي سازمان کمرنگ تر خواهد شد، تقویت روند منطقه گرایی در نظام بین الملل و احتمال تاثیرگذاري آن بر سیاستگذاري هاي کلان بین المللی، گسترش روحیه اعتماد، حسن نیت، همکاري، ثبات و تقویت چهره تاثیر گذار و مثبـت کشورمان در تعاملات منطقه اي و زمینه سازی مناسب جهت ایجاد ائتلاف سازنده براي رویارویی با تحریم ها و موانع دسـتیابی بـه فناوری صلح آمیزهسته ای باشد.
صفر پور عنوان کرد: پیامدهای امنیتی نیز شامل گسترش همکاريهاي دوجانبه با کشورهاي عضو در امر مبارزه با مواد مخدر، مبارزه با تروریسم، اعتمادساري و توسعه همکاريهاي سیاسی و اقتصادي، زمینه اي مناسب جهت ایجاد طرح نظام امنیت دسته جمعی با هدف مقابله با حضور قدرتهاي فرامنطقه ای و مساعد شدن شرایط جهت پیگیري فعال تر رژیم حقوقی و امنیتی دریاي خزر میشود
وی به موارد ذیل پیامدهاي اقتصادی نیز اشاره کرد و گفت: گسترش همکاريها در حوزه انرژي و زمینه مناسب جهت ایجاد ائتلاف هاي جدید در این خصوص، براي مثال اوپک گازي، حفظ و گسترش بازار مصرفی بزرگ و نسبتا پایدار براي انرژی و صادرات غیرنفتی و رفع نیازمندي هاي تکنولوژیک و منابع مالی مورد نیاز براي توسعه صنعتی با توجه به ظرفیت کشورهاي عضو، گسترش و تقویت منافع اقتصادي ایران با احتمال گره خوردن منافع اقتصادي سازمان شانگهاي با کشورهاي آسه آن، ژاپن و کره جنوبی، یجاد مانع در جهت تحریمهاي جدید در شوراي امنیت، بهره‌مندی از ۲۵ درصد تولید ناخالص داخلی جهان (یک چهارم اقتصاد جهان در این سازمان است)، دسترسی به بازار‌های جدید بویژه منطقه آسیای مرکزی با ۸۰ میلیون جمعیت و حجم تجارت ۲۰ میلیاردی و شکل‌گیری مناطق تجاری آزاد در جنوب شرق، شرق و شمال شرق کشور از جمله این پیامدها است.
صفرپور درپایان سخنان خود پیامدهاي فرهنگی عضویت ایران را در پیمان شانگهای مورد توجه قرار داد و گفت: تقویت گروه کشورهاي فارسی زبان درکنار تاجیکستان، خنثی کردن تبلیغات رسانه اي مبنی بر منزوي شدن جمهوري اسلامی ایران در سطح بین المللی، تضعیف رابطه علت و معلولی بین اسلام و تروریسم و پیشگیري از تندروي و رفتار ناشایست علیه مسلمانان و تقویت بحث گفتگوي تمدن هاي اسلام، مسیحیت، کنفوسیویئسم و بودایئسم از پیامدهای فرهنگی این پیمان است.
انتهای پیام/س
نظرات بینندگان
